Geometria Drummonda (3)

Narzędzia Geometrii Drummonda sprawdzają się zarówno w perspektywie krótko-, jak i długoterminowej. Nadają się także dla day-traderów. W tym artykule omówimy sposób wykorzystania fazy zwanej wyczerpaniem trendu. Specjalną uwagę zwrócimy na day-trading, pokazując, jak znaleźć tę fazę, gdy rynek dochodzi do dziennego poziomu wsparcia lub oporu.

Pierwszy z serii artykułów o Geometrii Drummonda omawiał fundamentalne założenia tej metody analizy rynku i stosowanie krótkoterminowej średniej kroczącej PLdot. Drugi dotyczył kolejnych podstawowych elementów - linii odwrotu Drummonda i stosowania różnych perspektyw czasowych.Całościowe stosowanie tej metody analizy rynku jest dość złożonym procesem. Pierwszy krok to wyznaczenie poziomów wsparcia i oporu w najbliższej przyszłości, tzw. PIERWSZYCH POZIOMÓW WSPARCIA. Następnie ustalamy poziomy wspar-cia i oporu w różnych perspektywach czasowych i podejmujemy decyzje inwestycyjne, gdy nakładają się one na siebie. Gdy poziomy wzajemnie się znoszą, wstrzymujemy nasze działania, czekając na lepszą okazję.Jedną ze specjalnych zalet tego podejścia jest zdolność do prognozowania punktów zwrotnych rynku. Kiedy strefy wsparcia lub oporu nakładają się na siebie w kilku perspektywach czasowych, trader może spodziewać się zakończenia ruchu ceny na rynku. Takie sytuacje stanowią doskonałe okazje, by zam-knąć dotychczasowe pozycje, realizując zyski i otworzyć nowe w odwrotnym kierunku.Narzędzia Geometrii Drummonda sprawdzają się zarówno w perspektywie krótko-, jak i długoterminowej. Nadają się także dla day--traderów. W tym artykule omówimy sposób wykorzystania fazy rynku zwanej wyczerpaniem trendu. Specjalną uwagę zwrócimy na day-trading, pokazując, jak znaleźć tę fazę, gdy rynek dochodzi do dziennego poziomu wsparcia lub oporu.Co to jest faza wyczerpania trendu?Wyczerpanie trendu to szybki ruch ceny w określonym kierunku występujący zwykle na końcu trendu. Po nim następuje znaczące zniesienie poprzedniego ruchu. Jest to najczęściej nieoczekiwany, szybki i dość rzadko występujący ruch ceny na rynku. Nazywamy to fazą wyczerpania trendu. Gdy rynek dochodzi do poziomu wsparcia lub oporu, traci swoją energię, jego siły wyczerpują się. Następnie zawraca i gwałtownie znosi znaczną część ostatniego ruchu.Zastosujmy pewną metaforę. Czasami ruch cen na rynku przypomina startujący samolot. Powoli sunie w stronę pasa startowego, jego koła odrywają się od ziemi i leci coraz wyżej i szybciej. Następuje stopniowe przejście z fazy naziemnej do powietrznej. Na rynku odpowiednikiem tego jest przejście z trendu horyzontalnego do wzrostowego. Ten proces jest zwykle powolny i spokojny.Wyczerpanie trendu ma całkowicie prze-ciwną charakterystykę. Wyobraźmy sobie pilota wykonującego tzw. świecę. W pewnym momencie samolot wzbija się pionowo do góry. Jak rakieta będzie leciał prosto do nieba aż do momentu, kiedy nie będzie w stanie polecieć wyżej. Tak samo, jak w przypadku rozpędzonego trendu na rynku. Gdy grawitacja powstrzymuje dalszy lot samolotu, pilot zaczyna schodzić niżej, aż do ziemi. To jest właśnie faza wyczerpania. Energia wynosząca samolot czy rynek w górę wyczerpuje się. Zaczyna się ruch w drugą stronę, który na początku jest zwykle szybki i zdecydowany.Faza wyczerpania trendu na rynku wygląda tak samo. Jest to koniec pewnej wyjątkowo silnej energii rynku, a nie normalna zwyżka lub spadek w ramach typowych tendencji.Fazy wyczerpania trendu występują w różnych perspektywach czasowych. Jest to kluczowa sprawa przy ich wykorzystaniu pod-czas podejmowania decyzji inwestycyjnych. Szczegółowa charakterystykaW czasie fazy wyczerpania tendencji cena zatrzymuje się. Wcześniejszy ruch na rynku w danym kierunku zatrzymuje się na skutek wyczerpania energii trendu. Gdy widzimy sytuację, że energia trendu kończy się np. w pobliżu poziomu wsparcia lub oporu, możemy powiedzieć, że rynek zatrzymuje się, a dotychczasowy trend wyczerpał się.Szczególnie interesują nas wyjątkowo silne i gwałte fazy wyczerpania trendu, które niosą za sobą największy potencjalny zysk. Chcemy zidentyfikować te ruchy, które zatrzymają się dopiero na NASTĘPNYM poziomie wsparcia lub oporu, a nie na PIERWSZYM. Pierwsze poziomy wsparcia i oporu to np. cena minimalna lub maksymalna poszczególnych słupków obrazujących notowania na rynku. Nas interesują sytuacje, gdy rynek pokonuje ten najbliższy poziom wsparcia lub oporu i dochodzi do kolejnego.Tak więc wyczerpanie trendu rozumiemy jako nietypowy ruch rynku, który pokonuje PIERWSZY poziom wsparcia lub oporu, następnie dochodzi i zatrzymuje się na NASTĘPNYM, który jednocześnie jest pierwszym poziomem wsparcia lub oporu w ramach tendencji wyższego rzędu.Wykorzystywanie fazwyczerpania trendówNa wykresie 1 widzimy wykres ceny kontraktów terminowych na indeks S&P 500 (S&P 500 Index Futures). Pierwszy poziom wsparcia na wykresie tygodniowym znajduje się w punkcie A. Na wykresie dziennym ta sama strefa wsparcia dla spadków jest zaznaczona jako zielony prostokąt. Pierwsze wsparcie dzienne to także zielony punkt B, a kolejne wsparcie dzienne to czerwony punkt C. Strefa wsparcia B została w trakcie dnia przełamana i rynek doszedł do następnego tygodniowego poziomu wsparcia C. Na wykresie godzinowym widzimy następny poziom wsparcia zaznaczony kolorem czerwonym, a godzinowe linie wsparcia są rysowane na biało. Na wykresie 15-minutowym dalsze wsparcie jest zaznaczone na czerwono.Patrząc na wykres w tym przykładzie widzimy, że w perspektywie dziennej rynek zatrzymuje się na pierwszym tygodniowym poziomie wsparcia. Na wykresie tygodniowym wygląda to jak normalne wahania, ale na dziennym rynek dochodzi do kolejnego wsparcia. To jest już faza wyczerpania trendu. Gdy rynek dochodzi do następnego wsparcia, trader powinien spodziewać się wyczerpania ruchu i gwałtownego odwrotu. Na wykresie godzinowym widzimy, że linia wsparcia powstrzymuje ruch ceny na zamknięciu. To jest pierwszy sygnał na wykresie, że mamy do czynienia z fazą wyczerpania trendu. Wykres 15-minutowy już zaczynał zawracać, wyprzedzając wykres godzinowy. 15-minutowa średnia PLdot już podtrzymywała nowy trend wzrostowy po tym, jak linia wsparcia wyznaczyła odwrót trendu na wykresie godzinowym, a następnie gwałtow-ny ruch w ramach fazy wyczerpania trendu na wykresie dziennym w pobliżu wsparcia na wykresie tygodniowym. Mogliśmy zaobserwować gwałtowny spadek i zwrot na wykresie godzinowym. Na wykresie 15-minutowym było to jeszcze lepiej widoczne.Zarabianie na takich gwałtownych zwrotach rynku wymaga stosowania kolejnego narzędzia - powrotu do średniej PLdot. To narzędzie, obok opisywanego wcześniej NASTĘPNEGO POZIOMU WSPARCIA LUB OPORU, składa się na 90% techniki inwestycyjnej wykorzystującej fazę wyczerpania trendu.Możemy powiedzieć, że rynek jest w fazie wyczerpania, gdy cena wychodzi poza normalną strefę notowań, gdy oddala się za bardzo od punktu centralnego rynku obrazowanego przez średnią PLdot. Fazy wyczerpania są ściśle związane z PLdot, ponieważ są odbiciem siły i energii PLdot.Jeżeli PLdot tworzy wystarczającą energię, ilustrując napór tłumu na danym rynku, cena prawdopodobnie przełamie najbliższy poziom wsparcia (punkt B na wykresie 1. Omawiamy tutaj trendy spadkowe, ale analogiczne zasady odnoszą się także do trendów wzrostowych). Zwykłe ograniczenia wahań cen nie wytrzymują i ich przełamanie otworzy drogę rynkowi do dalszej zniżki. Gdy pierwsze wsparcie zostaje przełamane, rynek wchodzi w "pustą strefę", gdzie nie ma istotnych barier popytowych. Niewielki popyt powoduje, że cena stosunkowo szybko spada. Gdy rynek dochodzi do kolejnego poziomu wsparcia, możemy się spodziewać, że ruch ceny na rynku zatrzyma się, a energia trendu się wyczerpie i rynek wejdzie w fazę wyczerpania (punkt C na wykresie 1). Te strefy nazywamy następnymi poziomami wsparcia lub oporu. Czasami, gdy siła rynku jest wyjątkowo duża, także kolejny poziom wsparcia lub oporu jest zbyt słaby, by powstrzymać trend. Wtedy faza wyczerpania trendu nie występuje. Dopiero jeden z następnych poziomów wsparcia lub oporu powstrzyma trend.W tym momencie omówimy strefy wsparcia lub oporu wyższego rzędu, które mają jeszcze większe znaczenie. Gdy widzimy takie wsparcia lub opory wyższego rzędu nakładające się na dalszy poziom wsparcia lub oporu analizowanego rzędu, to w tym obszarze możemy spodziewać się wejścia rynku w fazę wyczerpania trendu.Na wykresie 2 widzimy kolejny przykład, tym razem z rynku soi. W pierwszym tygodniu sierpnia rynek ustanowił szczyt i wykres tygodniowy zaczynał wracać do śred-niej PLdot. Na wykresie dziennym, w piątek, 8 sierpnia, pierwszy poziom wsparcia (zielony obszar A) został przełamany na otwarciu i rynek zbliżył się do kolejnego poziomu wsparcia (czerwony obszar B). Wykres godzinowy wykonał klasyczny zwrot w pierwszej godzinie notowań, co sygnalizowało możliwe wyczerpanie tendencji. Jeżeli to rzeczywiście jest wyczerpanie trendu, 15-minutowy wykres powinien pokazać fazę akumulacji, której się spodziewamy. Punktem docelowym dla tego ruchu będzie dzienna średnia PLdot w strefie ok. 485.Dwie cechyfazy wyczerpania trendul Po pierwsze, cena zatrzymuje się. Zwykle jest to punkt ekstremalny, często strefa wsparcia lub oporu znajdująca się o jeden lub dwa poziomy dalej niż normalny poziom wsparcia lub oporu w danym dniu.l Po drugie, rynek nie zatrzymuje się na długo, gdy następuje faza wyczerpania trendu, lecz szybko zawraca i wycofuje się. Zwykle co najmniej do średniej PLdot lub dalej.Tak więc powinniśmy dokładnie przyjrzeć się dwóm rzeczom. Pierwsza, to proces zatrzymania się rynku po osiągnięciu strefy wsparcia i oporu, dalszej niż normalna w danym dniu. Musimy określić, czy wyczerpanie trendu jest prawdopodobne, czy nie. Druga, to siła ruchu powrotnego do średniej PLdot. Musimy wiedzieć, dokąd prawdopodobnie dotrze rynek po odwróceniu dotychczasowej tendencji.Jak odróżnić wyczerpanie trenduod normalnych wahań ceny?Po przełamaniu pierwszego poziomu wsparcia lub oporu ruch ceny na rynku jest bardzo szybki. Obszar pomiędzy średnimi PLdot rozszerza się, gdy nachylenie trendu i jego impet rosną. Tutaj musimy uczynić pewne zastrzeżenie. Czasami szybki ruch ceny może oznaczać dużą siłę nowego trendu, a nie ostatnią falę huraoptymizmu w ramach starej tendencji. Tak więc to nie musi być faza wyczerpania trendu.Wyczerpanie zwykle jest nieoczekiwane i musimy być bardzo uważni, by wykorzystać je i zarobić pieniądze. Najwięcej okazji do zarobienia na wyczerpaniach trendu mają day-traderzy.Najważniejszy element strategii to faza wstępna, gdy dopiero spodziewamy się wyczerpania tendencji. Jeżeli nasze działania muszą być podjęte bardzo szybko, musimy wcześniej wiedzieć, gdzie należy spodziewać się zwrotu rynku. Musimy być gotowi do zajęcia pozycji na rynku.Poniżej znajduje się lista kroków, jakie należy wykonać, by zarobić pieniądze na rynku, który przechodzi fazę wyczerpania trendu. W tym przykładzie użyjemy wykresu godzinowego i dziennego, ale oczywiście te same zasady stosujemy w innych układach, np. wykresy 15-minutowy/godzinowy lub dzienny/tygodniowy.Kiedy widzimy, że rynek zachowuje się w ten charakterystyczny sposób i przełamuje pierwszy poziom wsparcia lub oporu, następnie zbliżając się do kolejnego, zajmujemy pozycję przeciwną do trendu. Gdy wejdziemy na rynek, czekamy, aż nastąpi ruch powrotny do średniej PLdot. Możliwe, że rynek pójdzie jeszcze dalej, a my zarobimy większe pieniądze.Jak powinniśmy bronić się przedstratami w takich sytuacjach?Możliwe przecież, że popełniliśmy błąd i rynek będzie szedł dalej zgodnie z poprzed-nim trendem. Naszą obroną będzie uważna obserwacja wykresu niższego rzędu. W omawianej sytuacji będzie to wykres 15-minutowy. Jeżeli mamy rację, i dobrze rozpoznaliśmy fazę wyczerpania trendu, to rynek powinien cofnąć się do poziomu godzinowej średniej PLdot. Jeżeli błędnie oceniliśmy sytuację rynkową, rynek będzie nadal podążał w dotychczasowym kierunku. Przekonamy się o tym, gdy wykres niższego rzędu pokaże nam charakterystyczną formację "odbicia od PLdot", po której rynek przełamie główny analizowany przez nas poziom wsparcia lub oporu wyższego rzędu (co omawialiśmy w pierwszej części serii o Geo-metrii Drummonda).Następny przykład widoczny na wykresie 3 to sytuacja, gdy trend na rynku NIE ulega wyczerpaniu. Widzimy tutaj wykres 15-minutowy i godzinowy, które NIE zatrzymują się na dalszym poziomie wsparcia lub oporu widocznym na wykresie dziennym.Na wykresie tygodniowym obserwujemy ruch powrotny do średniej PLdot (A), który potencjalnie może okazać się wyczerpaniem na wykresie dziennym. Na wykresie dziennym widzimy przełamanie pierwszego wsparcia (B), następnie kolejnego wsparcia w C. W tym czasie wykres tygodniowy dochodzi do średniej PLdot, gdzie jest silne wsparcie. Można się więc spodziewać wyczerpania trendu w C. Jednak na wykresie godzinowym widzimy, że czerwony prostokąt, ilustrujący dalsze wsparcie z wykresu dziennego, nie jest w stanie utrzymać spadającego rynku. Wykres godzinowy i 15-minutowy schodzą poniżej tego wsparcia i jest już jasne, że na tym poziomie nie nastąpi gwałtowne wyczerpanie energii rynku, zwrot i ruch w przeciw-nym kierunku. Monitorując sytuację na wykresie 15-minutowym, możemy szybko i łatwo ocenić, czy trend się odwróci, czy nie.Dlaczego warto graćna wyczerpanie trendu?Jest co najmniej kilka powodów. Po pierwsze, fazy wyczerpania trendu są dość niezwykłą sytuacją rynkową, kiedy ceny poruszają się gwałtowniej i pod wpływem emocji. Słupek obrazujący okres, kiedy zachodzi wyczerpanie, jest dłuższy od innych, pokazując większy niż zwykle zakres wahań cen. Warto wykorzystać te niecodzienne wahania, ponieważ niosą one ze sobą duże potencjalne zyski. Gdy widzimy rynek szybko znoszący poprzedni ruch, możliwe, że nowa tendencja będzie nawet dłuższa niż się spodziewamy.Po drugie, wyczerpania są okazją do zagrania wbrew opinii większości i wejścia na rynek dokładnie na szczycie lub dołku trendu. Może być tak, że mamy długie pozycje i w momencie wyczerpania trendu odwracamy je na pozycje krótkie. Może być również tak, że dotąd staliśmy z boku i w momencie wyczerpania wchodzimy na rynek, grając przeciw trendowi. Zajęcie pozycji w momencie wyczerpania pozwala kupić lub sprzedać papiery po najlepszych cenach.Faza wyczerpania trendu na rynku to czas bardzo dużej energii. Zwykle towarzyszą temu uczucia paniki i desperacji w czasie bessy lub niekontrolowanej euforii w czasie hossy.Czy wyczerpania trendów są przewidywalne i mogą być wcześniej oczekiwane? Oczywiście, że tak. Wyczerpania są zwykle związane z sytuacją na wykresach wyższego rzędu. Jeżeli widzimy, gdzie takie strefy wsparcia i oporu się znajdują, możemy określić, gdzie spodziewamy się wyczerpania trendu i dokładnie określić strategię inwestycyjną.Wielkie zwroty rynkuWielki zwrot rynku może wystąpić wtedy, gdy widzimy nakładające się na siebie poziomy wsparcia i oporu w różnych perspektywach czasowych (patrz przykład na wykresie 4). Takie sytuacje są wyjątkowo dobrymi okazjami do zarobienia pieniędzy.Załóżmy, że obserwujemy fazy wyczerpania trendu na wykresach: tygodniowym, dziennym i godzinowym. To jest znakomita okazja do zarobienia pieniędzy. Warto na nią czekać. Dlaczego? Ponieważ ruch rynku wracający do średniej PLdot może wystąpić na wykresach różnego rzędu i mieć bardzo duży zasięg.Na wykresie 4 mamy taką sytuacje na rynku bydła (Live Cattle). Widzimy wykres tygodniowy, przełamujący najbliższe wsparcie. Ruch jest kontynuowany do następnego wsparcia. Ma to dramatyczne przełożenie na wykresy niższego rzędu, szczególnie godzinowy i 15-minutowy.PodsumowaniePrzypomnijmy, wyczerpanie trendu to gwałtowny ruch rynku i następujący zaraz po nim ruch w przeciwnym kierunku. Takie sytuacje zachodzą na każdym rynku i w każ-dej z perspektyw czasowych. Są odbiciem odpowiednich cech ludzkiego zachowania: paniki i euforii. Wyczerpania trendu mogą stanowić bardzo dobre okazje do zarobienia pieniędzy na rynku. Geometria Drummonda to bardzo dobre narzędzie, pozwalające wykorzystywać takie zjawiska zachodzące na rynkach finansowych.

Lista kroków, jakie należy wykonać,by zarobić pieniądze na rynku,który przechodzi fazę wyczerpania trendu1. Zlokalizuj dzienne i tygodniowe pierwsze i następne poziomy wsparcia i oporu.2. Wyznacz na wykresie godzinowym pierwsze i następne poziomy wsparcia i oporu, gdy wykres godzinowy wchodzi do następnego poziomu wsparcia lub oporu na wykresie dziennym.3. Bądź gotowy na sytuację, gdy cena przechodzi przez pierwszy poziom wsparcia lub oporu na wykresie godzinowym i osiąga następne godzinowe wsparcie lub opór, które jest jednocześnie następnym wsparciem lub oporem na wykresie dziennym.4. Kiedy widzisz ruch ceny, który może stanowić wyczerpanie trendu, bądź gotowy na zajęcie pozycji przeciwnej do kierunku dotychczasowej tendencji w momencie, gdy rynek zatrzymuje się w następnej strefie wsparcia lub oporu na wykresie wyższego rzędu (w tym przypadku na wykresie dziennym). Po wejściu na rynek trzymaj pozycję w miarę rozwoju nowego trendu, szukając poziomu docelowego. Zwykle jest to godzinowa średnia PLdot.5. W miarę rozwoju nowej tendencji godzinowa średnia PLdot będzie pchać cenę w kierunku następnego poziomu docelowego, którym jest dzienna średnia PLdot. Możliwy jest więk-szy zasięg ruchu. 15-minutowy wykres będzie potwierdzał ten trend.

Ted Hearne, trader i współautor Geometrii Drummonda