Kolejna próba reformy budżetu

Wicepremier Zyta Gilowska zaprezentuje dziś pakiet trzech projektów ustaw, które mają zmienić sposób wydawania pieniędzy z budżetu

Rządowe prace nad nowym projektem ustawy o finansach publicznych trwały ponad rok. Dziś w towarzystwie szefa rządu Jarosława Kaczyńskiego wicepremier i minister finansów Z. Gilowska zaprezentuje szczegóły planowanych reform.

"Konstytucja" dla sektora

Przygotowana regulacja już teraz nazywana jest "nową konstytucją finansów publicznych". Tak właśnie mogą ją odbierać pracownicy administracji publicznej. Od 2008 r. znikną gospodarstwa pomocnicze, jednostki oraz zakłady budżetowe. Z. Gilowska niejednokrotnie twierdziła, że takie podmioty się nie sprawdziły. Pozbawione osobowości prawnej, nie mogły efektywnie zarządzać finansami (m.in. zaciągać zobowiązania czy amortyzować koszty). Brak klarownych zasad dawał też, według Ministerstwa Finansów, pole do licznych nadużyć.

Agencje wykonawcze

Resort długo myślał, jak zastąpić likwidowane podmioty. Część zadań realizować mają podmioty zewnętrzne. Szereg obowiązków pozostać musi jednak w rękach urzędów. MF rozważało więc przekształcenie gospodarstw i zakładów w quasi-spółki prowadzące działalność gospodarczą. W końcu jednak ministerstwo zdecydowało się na wprowadzenie znanych z administracji unijnej tzw. agencji wykonawczych - o mniejszej niż spółki samodzielności.

MF łatwiej zlikwidować gospodarstwa pomocnicze obsługujące instytucje rządowe niż podobne jednostki w samorządach. Dlatego reforma przewiduje szereg okresów przejściowych. Zapisane są w osobnym projekcie. Trzeci dokument z "pakietu Gilowskiej" zawiera natomiast zmiany w obowiązujących ustawach.

Kontrola ex-ante

Trudno oczekiwać, że zmiana statusu prawnego około tysiąca podmiotów zajmujących się obsługą urzędów i gospodarką komunalną da zapowiadane wcześniej oszczędności - 8-10 mld zł. Dlatego MF planuje też ograniczenie liczby funduszy celowych, w tym włączenie wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej do budżetów województw. Z kolei specjalne fundusze zarządzane przez Bank Gospodarstwa Krajowego (m.in. drogowy, kolejowy, termomodernizacyjny) przekształcone będą w typowe fundusze celowe.

Resort ma nadzieję, że korzystne efekty dla budżetu pojawią się także w wyniku większej niż dotychczas kontroli urzędników. Najwyższa Izba Kontroli będzie badać, czy planowane przez poszczególne resorty wydatki są celowe. Na szczeblu samorządów podobne uprawnienia otrzymają regionalne izby obrachunkowe.

Nowe rejestry i limity

Nowością w projektowanych zmianach jest także wprowadzenie rejestru jednostek sektora finansów publicznych jako części Krajowego Rejestru Sądowego. Dodatkowe zestawienie zobowiązań takich podmiotów prowadzić ma resort administracji. Chodzi o lepszą informację na temat kondycji finansowej jednostek. MF zamierza także wprowadzić dodatkowy limit zadłużenia dla samorządów, bazujący na relacji nadwyżki operacyjnej (różnicy między bieżącymi dochodami i wydatkami) do wszystkich dochodów. Takie rozwiązanie od dawna postulowali pożyczkodawcy.

Efekty reformy zobaczyć mamy dopiero za 2-3 lata. Ale lepszą kontrolę wydatków widać już przy wykonaniu tegorocznego budżetu. Wiceminister Elżbieta Suchocka-Roguska ocenia, że deficyt po marcu sięgnął tylko 14-15 proc. planowanych na cały rok 30 mld zł.