Tysiące budżetowych instytucji do likwidacji od przyszłego roku

Ponad 10 mld zł - tyle, według wicepremier Zyty Gilowskiej, zaoszczędzimy dzięki reformie finansów publicznych. Ale czy te szacunki są realne i czy Sejm poprze planowane zmiany?

Polskie finanse publiczne potrzebują konsolidacji, uporządkowania i sytuacji, w której grosz publiczny będzie lepiej pilnowany - oświadczył premier Jarosław Kaczyński, prezentujący wspólnie z Z. Gilowską plany reformy wydatków państwa.

Koniec z samowolą

Szef rządu stwierdził, że dużo nieprawidłowości występuje w finansach samorządów. - Budżet centralny jest dobrze pilnowany - ocenił J. Kaczyński. Nie powinno więc dziwić, że zmiany przygotowane przez Ministerstwo Finansów przewidują zniesienie autonomii wielu instytucji, których przychody sięgają w sumie 16-17 mld zł. Zniknąć ma ponad 10 tys. samorządowych funduszy celowych (m. in. funduszy wodnych). Ich dochody wpisane zostaną do budżetów gmin, powiatów i województw. Likwidowane będą także zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze oraz rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych. W ich miejsce MF wprowadzić chce nowe instytucje - agencje wykonawcze. Możliwe będzie także zlecanie zadań na zewnątrz. - Najlepszym wykonawcą jest rynek - przyznała Z. Gilowska.

ZUS bez kredytów

Rząd planuje również poważne zmiany w funduszach centralnych. ZUS i KRUS (obecnie państwowe osoby prawne) przybiorą formę jednostek budżetowych. W efekcie dotychczasowe dochody i wydatki obu instytucji zostaną włączone do budżetu państwa. Zmiana oznacza także kres zadłużania się ZUS i KRUS w bankach komercyjnych. Według wiceminister Elżbiety Suchockiej-Roguskiej, nie powinno to utrudnić dokończenia reformy emerytalnej (w tym utworzenia przez ZUS państwowego zakładu emerytalnego). Zostaną za to zlikwidowane fundusze centralne o marginalnym znaczeniu (takie jak np. Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych). Przedsiębiorców ucieszy połączenie Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych z Funduszem Pracy (zmniejszy to obciążenia biurokratyczne przy odprowadzaniu składek ZUS).

Audyt na wzór spółek

MF chce także większego nadzoru nad wykonywaniem budżetów przez różne jednostki. Reforma wprowadza instytucję audytu zewnętrznego, prowadzonego przez Najwyższą Izbę Kontroli lub regionalne izby obrachunkowe.

Ostrożności nie za wiele

Rząd zamierza też zaostrzyć procedury ostrożnościowe, stosowane po tym, jak dług publiczny przekroczy poziom 55 proc. PKB. Obecne przepisy wymuszają tylko zmniejszenie deficytu - tak aby dług malał. W projekcie nowej ustawy zapisano wymóg, aby budżet wykazywał wówczas nadwyżkę.

Z. Gilowska nie spodziewa się znacznych kosztów wprowadzenia reformy w życie. - Oczekujemy raczej oszczędności, sięgających 1 proc. PKB - oświadczyła. Pytana jednak, ile etatów ubędzie w administracji, odpowiadała: - Mam nadzieję, że niewiele.

Poparcie na razie jest

Czy zmiany mają szanse wejść w życie od 2008 r.? Koalicjanci PiS deklarowali wczoraj ich poparcie. Premier mówił jednak, że forsowanie zmian będzie trudne, ponieważ uderzają one w całą klasę polityczną. - Różnego rodzaju fundusze publiczne znajdują się pod jej kontrolą - tłumaczył J. Kaczyński.

Komentarze

Wojciech Misiąg

ekspert Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową

Szczegóły przesądzą o faktycznych efektach planowanej reformy

Tak długo, jak nie zobaczymy konkretnych przepisów, trudno ocenić efekty reformy, a tym bardziej ocenić realność prognozowanej skali oszczędności. Zmiana formy organizacyjnej jednostek nie eliminuje przecież konieczności wydawania pieniędzy na dane cele. Nic bowiem nie zapowiada zmniejszenia zakresu zadań publicznych. Koszty operacyjne mogą tu i ówdzie ulec zmniejszeniu. Niemniej jednak połowa budżetu samorządów to wydatki na oświatę i pomoc społeczną, gdzie o cięcia przecież trudno.

Andrzej Arendarski

prezes Krajowej Izby GospodarczejCzekamy na projekty zmniejszające wydatki budżetu państwa

Konsolidacja budżetu może przynieść oszczędności w okresie długoterminowym, początkowo wzrosną jednak wydatki w związku z wypłatami odpraw po likwidacji wielu miejsc pracy.

Za pozytywne należy uznać wprowadzenie obowiązkowego audytu jednostek centralnych i samorządowych. Jednocześnie oczekujemy na projekty działań rządu mających na celu analizę celowości oraz wysokości wydatków budżetowych.