Panelowa weryfikacja wpływu zmiennych makroekonomicznych na indeksy giełdowe

Celem badania podsumowanego w niniejszym artykule była empiryczna weryfikacja wpływu krajowych zmiennych makroekonomicznych na rozpatrywane indeksy giełdowe. Postanowiono tego dokonać, stosując w zasadzie niespotykane dla tej klasy badań podejście z wykorzystaniem regresji na danych panelowych.

W tym badaniu dysponowano panelem składającym się z 20 obiektów (krajów OECD), dla których zebrano obserwacje od stycznia 2001 r. do czerwca 2016. Wybór zestawu rozpatrywanych zmiennych opierał się głównie na rozważaniach teoretycznych, jak również dostępnych badaniach empirycznych.

Dlatego też przyjęto założenie, że długookresowa zależność indeksów giełdowych od badanych zmiennych będzie opisana równaniem (1):

W równaniu (1) współczynniki beta (?) stojące przy odpowiednich zmiennych interpretuje się jako te, które opisują relacje długookresowe, zaś teta (?) jako te, które przedstawiają relacje krótkookresowe. Do ich estymacji wykorzystano trzy estymatory: DFE, MG, PMG.

Natomiast właściwe wyniki estymacji równania (1) przedstawia tabela 1 i 2. Współczynniki istotne statystycznie dla poziomu istotności 1 proc., 5 proc., 10 proc. oznaczono gwiazdkami odpowiednio: (***), (**), (*). Interesująca wydaje się jeszcze analiza uzyskanych statystycznie istotnych wyników w kontekście poszczególnych zmiennych makroekonomicznych.

W przypadku produkcji przemysłowej otrzymano dla relacji długookresowych dodatni współczynnik, a dla krótkookresowych dwa ujemne i dwa dodatnie. Pozytywny wpływ produkcji przemysłowej nie powinien dziwić. Jednak w przypadku relacji krótkookresowych uzyskano także wpływ negatywny, ale rezultat taki był już otrzymywany m.in. dla Turcji (Buyuksalvarci, 2010) i Chile (Bilson, 1999).

Z kolei dla inflacji oprócz zgodnych z oczekiwaniami ujemnych współczynników otrzymano także dodatnie. Pozytywna relacja między inflacją a cenami akcji była już jednak potwierdzana empirycznie. Jednym z wytłumaczeń takiego wyniku, które podzielają także inni autorzy, np. Ratanapakorn i Sharma (2007), jest to, że zakup akcji może być zabezpieczeniem przed inflacją.

Natomiast dla bezrobocia otrzymano tylko dwa istotne statystycznie współczynniki. W przypadku bezrobocia dodatni współczynnik jest zaskakujący i trudno go jednoznacznie wytłumaczyć. Dla Czech wynik ten można próbować wyjaśniać w następujący sposób. Rozpatrywany okres wiązał się ze stosunkowo niskim bezrobociem, dlatego jego wzrost odbierano jako pozytywny sygnał dla braku podstaw do ewentualnych podwyżek stóp procentowych, nie zaś negatywnie – jako sygnał, który mógłby mieć wpływ na pogorszenie się koniunktury gospodarczej.

Dla krótkoterminowej stopy procentowej uzyskano ujemne współczynniki dla relacji długookresowych, a dla krótkookresowych takiej zgodności co do znaku współczynników już nie otrzymano. Ujemne współczynniki są zgodne z oczekiwaniami. Z kolei jednym z wytłumaczeń pozytywnego wpływu tej zmiennej na indeksy giełdowe może być to, że lepszym substytutem elementu pozbawionego ryzyka w czynniku dyskontowym modeli wyceny akcji jest stopa długoterminowa.

Z kolei dla długoterminowej stopy procentowej uzyskano w przypadku estymatora MG i DFE tylko ujemne współczynniki. Jedynie w przypadku estymatora PMG dla relacji krótkookresowych pojawiły się rozbieżności co do znaku. W literaturze spotyka się opracowania takie jak Andersson, Krylova, Vahamaa (2008), w którym autorzy empirycznie potwierdzają zależność negatywnej (pozytywnej) korelacji między cenami akcji a rentownością obligacji w okresach wysokiej (niskiej) oczekiwanej inflacji.

Na koniec dla kursu walutowego otrzymano ujemne, zgodne z oczekiwaniami, współczynniki, z wyjątkiem trzech znaków dla estymatora PMG. Wynik taki, w którym deprecjacja lokalnej waluty pozytywnie wpływała na indeks, odnotowali już m.in.: Mukherjee i Naka (1995) dla Japonii czy Dadgostar i Moazzami (2003) dla Kanady.

Reasumując, należy przede wszystkim zauważyć, że w wyniku tego badania dla relacji długookresowych otrzymano współczynniki w pełni zgodne z oczekiwaniami. Ciekawe rezultaty uzyskano natomiast dla inflacji i krótkoterminowej stopy procentowej (estymator DFE), gdzie dla relacji krótko- i długookresowych odnotowano przeciwny co do kierunku wpływ tych zmiennych na indeks.

Hubert Wiśniewski

Wykładowca na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego. Wykształcenie zdobywał na Uniwersytecie Warszawskim, na etapie licencjackim na kierunku jednoczesne studia ekonomiczno-matematyczne, prowadzonym wspólnie przez Wydział Nauk Ekonomicznych i Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki. Tytuł magistra, a następnie doktora nauk ekonomicznych uzyskał na Wydziale Nauk Ekonomicznych. Jego zainteresowania naukowe dotyczą przede wszystkim rynku kapitałowego, rynku ubezpieczeń, jak również szeroko rozumianej matematyki finansowej. Jest także praktykiem rynku kapitałowego, od 2007 r. zawodowo związany z sektorem bankowym, obecnie jako pracownik pionu rynków finansowych w Credit Agricole Bank Polska.