Co przyniesie gospodarce Japonii pierwsza kobieta premier?

Inwestorzy ogólnie cieszyli się z tego, że Sanae Takaichi została wybrana na premiera Japonii. Na giełdzie tokijskiej został ustanowiony rekord.

Nikkei 225, indeks giełdy w Tokio, zyskał co prawda podczas poniedziałkowej sesji tylko 0,3 proc., ale ustanowił kolejny rekord. Tylko 64 pkt dzieliły go od poziomu 50 tys. pkt. Zwyżki indeksu były w dużym stopniu reakcją na wybór Sanae Takaichi na premiera Japonii. Wynik głosowania w parlamencie nie był jednak dużym zaskoczeniem dla inwestorów. Nikkei 225 dużo mocniej rósł w poniedziałek, w reakcji na zawarcie koalicji przez Liberalno-Demokratyczną Partię Japonii (LDP), której od niedawna przewodzi Takaichi z Japońską Partią Innowacji (Ishin). W ciągu ostatnich pięciu sesji Nikkei 225 zyskał prawie 5 proc., w ciągu miesiąca wzrósł o ponad 8 proc., a od początku roku skoczył o 23,5 proc. Jen słabł natomiast we wtorek o 0,6 proc. wobec amerykańskiej waluty. Za 1 dolara płacono 151,6 jena. Rentowność japońskich obligacji dziesięcioletnich spadła do 1,65 proc.

Nowy kurs fiskalny

Takaichi jest uznawana za zwolenniczkę abenomiki, czyli polityki gospodarczej realizowanej przez rząd Shinzo Abe w latach 2012–2020, polegającej głównie na silnej stymulacji fiskalnej i monetarnej gospodarki. Ministrem finansów w jej rządzie ma zostać Satsuki Katayama, uchodząca za zwolenniczkę abenomiki. Zdania co do tego, jaką politykę może ona prowadzić, są jednak mocno podzielone wśród analityków.

– Katayama wyraziła preferencję dla silniejszej waluty. Jednak pozostaje sceptyczna wobec skuteczności interwencji na rynku walutowym i nie komentowała polityki Banku Japonii. Zamiast tego opowiadała się za zwolnieniem długoterminowych udziałów w akcjach z podatku od spadków, aby zachęcić do inwestycji w japońskie akcje. Chociaż jen początkowo zareagował pozytywnie na jej nominację, jest mało prawdopodobne, aby była ona wyraźnym katalizatorem w którąkolwiek stronę – twierdzi Tomonobu Yamashita, strateg ds. stóp procentowych w BofA Securities.

– Katayama jest postrzegana jako ostrożna wobec nadmiernej ekspansji fiskalnej. Niemniej jednak wcześniej wyrażała poparcie dla ekspansywnych polityk w stylu Abenomics. Rynki finansowe pozostają podzielone w kwestii podejścia Katayamy do polityki fiskalnej, co podkreśla potrzebę uważnego monitorowania jej oświadczeń politycznych. Mimo to, pod sztandarem nowej premier Takaichi, promującej „odpowiedzialną ekspansywną politykę fiskalną”, oczekiwania na konsolidację fiskalną prawdopodobnie pozostaną niskie – wskazuje Ryutaro Kimura, strateg ds. instrumentów o stałym dochodzie w AXA Investment Managers.

Jeżeli fiskalne działania stymulacyjne nowego rządu doprowadzą do osłabienia jena, to może być to czynnik wspierający tokijski rynek akcji. Wiele spółek z japońskiej giełdy jest mocno nastawionych na eksport, a osłabienie jena pozytywnie wpływa na ich marże.

 „W kwestii polityki fiskalnej oczekuje się, że rząd Takaichi w krótkim terminie podejmie działania w celu obniżenia wysokich cen poprzez cofnięcie podatku od paliw. W dłuższej perspektywie prawdopodobnie skieruje wsparcie fiskalne na strategiczne sektory, takie jak sztuczna inteligencja i zaawansowane chipy. Mimo to nie przewidujemy znaczącego wzrostu rentowności obligacji rządowych wywołanego jej pakietem stymulacyjnym. Takaichi prawdopodobnie będzie naciskać na utrzymanie akomodacyjnej polityki monetarnej Banku Japonii, choć ta presja powinna jedynie nieznacznie ograniczać ścieżkę podwyżek stóp procentowych” – napisali analitycy Bloomberg Economics.

Bank Japonii utrzymuje od końcówki stycznia główną stopę procentową na poziomie 0,5 proc. Jest ona najwyższa od 2008 r., a część decydentów z japońskiego banku centralnego wzywa do jej podniesienia. Tymczasem inflacja konsumencka zeszła w sierpniu do 2,7 proc., czyli najniższego poziomu od października 2024 r. Danych o japońskim PKB za trzeci kwartał jeszcze nie opublikowano, ale w drugim kwartale wzrost gospodarczy przyspieszył do 0,5 proc. kw./kw., a licząc rok do roku wyniósł 1,2 proc. Mediana prognoz analityków, zebranych przez agencję Bloomberga, sugeruje, że wzrost gospodarczy za cały 2025 r. wyniesie 1,1 proc. Poszczególne prognozy są w przedziale od 0,4 proc. (Northern Trust) do 1,5 proc. (Julius Baer).

Docieranie koalicji

Ogólnie władza w Japonii znalazła się w rękach ekipy mocno „przechylonej w prawo”. Jest to również skutek zmiany partnera koalicyjnego. W ramach porozumienia koalicyjnego, Partia Innowacji Japonii osiągnęła „prawie pełne porozumienie” z LDP w większości z 12 obszarów polityki, w których domagała się zmian – od reform systemu zabezpieczenia społecznego po ustanowienie „drugiej stolicy”, aby przenieść niektóre funkcje rządowe i gospodarcze poza Tokio. 

Porozumienie koalicyjne stanowi, że nowy rząd utworzy biuro ds. efektywności rządowej, które dokładnie przeanalizuje ulgi podatkowe i dotacje, eliminując te uznane za nieskuteczne. W celach oszczędnościowych, rząd ma dążyć również do zmniejszenia liczebności parlamentu. Kwestią do ustalenia pozostało jednak m.in. to, czy dojdzie do zwolnienia produktów spożywczych z 8 proc. podatku konsumpcyjnego na dwa lata oraz zakazu darowizn politycznych od korporacji.