Finanse: Bankowość cienia w ofensywie

Wartość kredytów udzielonych przez niebankowe instytucje finansowe w 2015 r. wzrosła o 3,2 proc., do 34,2 bln USD – podała w opublikowanym w środę raporcie Rada Stabilności Finansowej (FSB).

Ta międzynarodowa organizacja, powołana w 2009 r. przez kraje z G20, zajmuje się monitorowaniem stabilności globalnego systemu finansowego. Do jej zadań należy m.in. mierzenie rozwoju tzw. bankowości cienia (shadow banking).

Foto: GG Parkiet

Ten słabo nadzorowany sektor, do którego zalicza się instytucje finansowe niebędące bankami, ale prowadzące działalność typowo bankową, przyczynił się do wybuchu ostatniego kryzysu finansowego.

Raport FSB opiera się na danych z 21 państw oraz strefy euro. Łącznie gospodarki te odpowiadają za 80 proc. globalnego PKB. Aktywa instytucji finansowych innych niż banki, banki centralne, fundusze emerytalne i towarzystwa ubezpieczeniowe sięgnęły w tych krajach w 2015 r. 92,4 bln USD. W porównaniu z 2014 r. nieco zmalały, ale aktywa banków stopniały jeszcze bardziej. W efekcie, relatywnie do sektora bankowego, pozabankowy sektor finansowy urósł (patrz wykres).

Nie wszystkie niebankowe instytucje finansowe prowadzą jednak działalność, którą FSB określa mianem bankowości cienia. Chodzi o tzw. transformację terminów zapadalności, czyli zaciąganie krótkoterminowych zobowiązań (np. przez przyjmowanie depozytów) w celu sfinansowania inwestycji w aktywa o dłuższym terminie zapadalności (np. kredyty). Wartość aktywów związanych z taką działalnością w państwach objętych badaniem FSB to właśnie miara wielkości bankowości cienia – wspomniane 34,2 bln USD.

Przed wybuchem kryzysu finansowego w 2007 r. kwota ta rosła w dwucyfrowym tempie. Po kryzysie rozwój szarej strefy bankowej wyraźnie wyhamował, ale jej gospodarcze znaczenie wciąż się zwiększa. Z danych FSB wynika, że w 2015 r. wartość aktywów, które można wiązać z bankowością cienia, wynosiła 69 proc. PKB analizowanych państw, w porównaniu z 67,4 proc. w 2014 r. Tym samym pobiła rekord z 2007 r. (67,5 proc. PKB).

FSB, której przewodniczy gubernator Banku Anglii Mark Carney, podkreśla w raporcie, że „finansowanie pozabankowe jest wartościową alternatywą dla kredytów bankowych i pomaga wspierać wzrost realnej gospodarki". Dodaje, że instytucje niebankowe zmuszają banki do poprawiania konkurencyjności. Niepokój nadzorców budzi jednak to, że wiele z takich instytucji (np. fundusze nieruchomości) finansuje swoją działalność krótkoterminowymi zobowiązaniami, które na dodatek są płatne na życzenie. W efekcie są podatne na ucieczkę deponentów. FSB ocenia, że dotyczy to obecnie około 8 proc. z 34 bln USD aktywów szarej strefy bankowej. Wartość ta wzrosła w ciągu roku o 2,5 proc.