Szara strefa puchnie przez pandemię

W 2020 r. wartość gospodarki cienia skoczyła do 18 proc. PKB z 17,2 proc. PKB rok wcześniej – wynika z szacunków IPAG.

Publikacja: 24.03.2021 04:18

Szara strefa puchnie przez pandemię

Foto: Adobestock

Ubiegły rok to zamrożenie działalności wielu firm, wzrost obrotu bezgotówkowego, a także mniejszy ruch granicznych, co ograniczyło przemyt np. papierosów. Takie czynniki powinny wpływać na ograniczenie rozmiarów szarej strefy.

– Ale jednocześnie mieliśmy do czynienia z kryzysem gospodarczym, co oznacza, że więcej firm ucieka w gospodarkę cienia, szukając oszczędności w postaci unikania płacenie podatków i innych danin publicznych – mówił na wtorkowej konferencji Jacek Fundowicz, wiceprezes Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych, podczas prezentacji raportu „Szara Strefa 2021 r.".

Negatywy przeważyły

Dodatkowo można było zauważyć, że o ile wiosną większość przedsiębiorców dostosowała się do ograniczeń przeciwpandemicznych, o tyle później, by utrzymać się przy życiu, jakaś część wyłamywała się spod restrykcji. Część zaczęła w ogóle prowadzić działalność nierejestrowaną, część wymyślała sposoby na omijanie zakazów (np. wynajem pokoi w kwaterach jako schowków na sprzęt narciarski).

– Można też podejrzewać, że w niektórych obszarach wzrosło zatrudnienie na czarno, zwłaszcza w tych, których nie objęła pomoc z tarcz antykryzysowych – zauważył Fundowicz.

W sumie te negatywne efekty pandemii były zdaniem IPAG przeważające i szara strefa w Polsce wzrosła i to dosyć mocno. W 2020 roku jej rozmiary mogły sięgnąć ok. 447 mld zł. To o 6,6 proc. więcej niż przed rokiem, zwiększył się także jej udział w PKB – do 18 proc. z 17,2 proc. rok wcześniej.

GG Parkiet

Także w 2021 r. IPAG prognozuje dalszy wzrost wartości wytworzonej w gospodarce nieobserwowanej do 469 mld zł i 18,3 proc. PKB. Oznacza to odwrócenie dotychczasowych tendencji, gdy udział szarej strefy w gospodarce ogółem sukcesywnie spadał.

to pokusa ich unikania

– W tym roku należy spodziewać się dalszej intensyfikacji tych czynników rozwoju szarej strefy, które wystąpiły w roku 2020 – zaznaczał Bohdan Wyżnikiewicz, prezes IPAG. Do tego pojawią się takie zjawiska jak nielegalny obrót produktami i usługami związanymi stricte z pandemią (np. nielegalny handel szczepionkami, świadectwami szczepień itp.), jak również dalsze formy unikania opodatkowania, co będzie efektem wprowadzenia szeregu nowych podatków w tym roku.

Zdaniem IPAG główną część szarej strefy nadal będą stanowić ukrywane dochody legalnie działających przedsiębiorstw (by obniżyć zobowiązania podatkowe), co przede wszystkim dotyczy szeroko pojętej działalności handlowej i usługowej. Można też oczekiwać zwiększenia się skali pracy na czarno, choć w 2020 r. legalne zatrudnienie cudzoziemców wzrosło (prawdopodobnie ze względu na chęć uzyskania ubezpieczenia na wypadek zakażenia się koronawirusem).

W mniejszym stopniu do wielkości szarej strefy przyczynia się działalność przestępcza, w tym przemyt, nielegalna produkcja wyrobów czy sutenerstwo. Ciekawe, że jeśli chodzi o szarą strefę wyrobów tytoniowych, to wiosną 2020 r. spadła ona prawie do zera (ze względu na zamknięte granice), potem odbiła się ona do 10 proc. legalnego spożycia, a w IV kwartale spadła do 8 proc., kontynuując trend spadku z lat wcześniejszych.

Szara strefa w Polsce według badań IPAG jest większa niż wielkość wynikająca z badań Głównego Urzędu Statystycznego. Szacunki IPAG obejmują bowiem większy zakres działalności, które są zaliczane do szarej strefy, zakładają też większą intensywność unikania opodatkowania, niż ma to miejsce w przypadku badań GUS.

Gospodarka krajowa
NBP w październiku zakupił 7,5 ton złota
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Gospodarka krajowa
Inflacja w listopadzie jednak wyższa. GUS zrewidował dane
Gospodarka krajowa
Stabilny konsument, wiara w inwestycje i nadzieje na spokój w otoczeniu
Gospodarka krajowa
S&P widzi ryzyka geopolityczne, obniżył prognozę wzrostu PKB Polski
Materiał Promocyjny
Cyfrowe narzędzia to podstawa działań przedsiębiorstwa, które chce być konkurencyjne
Gospodarka krajowa
Czego boją się polscy ekonomiści? „Czasu już nie ma”
Gospodarka krajowa
Ludwik Kotecki, członek RPP: Nie wiem, co siedzi w głowie prezesa Glapińskiego