Implementacja EU Mobility Directive – mechanizmy krajowe

Przepisy prawa polskiego pozwalają na przeprowadzanie reorganizacji spółek (połączeń, podziałów i przekształceń), ale od czasu uchwalenia kodeksu spółek handlowych – przez blisko 23 lata – nie były one istotnie modyfikowane, niezależnie od zmian w otoczeniu rynkowym i gospodarczym.

Marta Zając, radca prawny, kancelaria Eversheds Sutherland Poland

fot. Sylwia Kocyk

Niezwykle ważne zmiany zostaną wprowadzone do KSH na skutek implementacji do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z 27 listopada 2019 r., zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek („dyrektywa”).

Dyrektywa jest kolejnym etapem integracji jednolitego rynku unijnego – ma umożliwić przedsiębiorcom ze wszystkich państw członkowskich reorganizacje spółek mniej więcej na tych samych zasadach. Zawiera również szereg nowych rozwiązań, które nie pozostaną bez wpływu na krajowe połączenia, podziały i przekształcenia (mechanizmom transgranicznym poświęcimy osobny felieton).

W grupie łatwiej

Jedną z najważniejszych korzyści ze zmian KSH będzie odformalizowanie i uproszczenie krajowych połączeń spółek należących do tej samej struktury korporacyjnej.

Nowe przepisy umożliwią przeprowadzanie połączeń krajowych bez przyznawania udziałów (albo akcji) spółek przejmujących, jeżeli łączące się spółki należeć będą „pośrednio” do jednego podmiotu albo będą miały wielu wspólników (akcjonariuszy), pod warunkiem że będą oni posiadać udziały (lub akcje) w łączących się spółkach w tych samych proporcjach. W takim przypadku będzie można sporządzać uproszczone plany połączenia i nie będzie obowiązku poddania ich badaniu biegłego; będzie również można zrezygnować ze sprawozdania zarządu oraz uchwały łączeniowej w stosunku do spółki przejmowanej.

Powyższa zmiana będzie niezwykle istotna z perspektywy koncentracji rozproszonych aktywów w ramach krajowych struktur korporacyjnych (upraszczania struktur spółek publicznych). Odpadnie potrzeba opracowywania i realizowania skomplikowanych, kosztownych i czasochłonnych struktur spółka matka – spółka córka, wymagających przenoszenia udziałów (akcji) lub aportów. Nowe przepisy wydają się narzędziem wręcz idealnym do przeprowadzania integracji spółek w transakcjach M&A.

Podział przez wyodrębnienie

Zupełnie nową instytucją na gruncie prawa krajowego będzie podział przez wyodrębnienie. Umożliwi on przeniesienie części majątku spółki dzielonej na nową spółkę, która będzie spółką zależną od spółki dzielonej.

Dotychczasowe przepisy KSH nie umożliwiały takiej operacji, a wspólnikami spółki przejmującej mogli być wyłącznie wspólnicy spółki dzielonej. Uniemożliwia to wydzielenie – w ramach jednej operacji – majątku spółki dzielonej do nowej spółki, która byłaby spółką zależną tej spółki dzielonej. W konsekwencji konieczne było korzystanie ze skomplikowanych, kosztownych oraz czasochłonnych struktur opartych na aporcie lub sprzedaży udziałów (albo akcji).

Podział przez wyodrębnienie będzie bez wątpienia niezwykle wygodnym narzędziem, pozwalającym spółkom przygotować się do sprzedaży aktywów w ramach transakcji M&A (poprzez wydzielenie do nowej spółki z o.o., z możliwością zastosowania zasady sukcesji uniwersalnej) albo przeprowadzić sprawną reorganizację działalności.

Zwiększenie ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa

Jedną z wad przepisów KSH o połączeniach, podziałach i przekształceniach jest brak przepisów pozwalających na zabezpieczenie – przed dostępem osób trzecich – informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa (lub innych prawnie chronionych), zawieranych w opiniach biegłych badających dokumentacje reorganizacji.

Nowe przepisy umożliwią spółkom wskazywanie, które informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa (lub są prawnie chronione na innej podstawie), a biegłemu złożenie do jawnych akt rejestrowych opinii z pominięciem takich informacji.

Więcej możliwości

Implementacja dyrektywy rozszerzy zdolność łączeniową i podziałową spółki komandytowo-akcyjnej. Spółka ta, niegdyś bardzo popularna, nie mogła być spółką przejmującą w toku połączenia ani nie mogła być dzielona.

Podsumowanie

Nie ulega żadnym wątpliwościom, że nadchodzące zmiany przepisów związane z implementacją dyrektywy będą niezwykle ważne dla przedsiębiorców planujących reorganizacje swoich przedsiębiorstw w związku z koniecznością koncentracji aktywów (uproszczenia struktury) albo planowaną transakcją M&A (z publikowanych przez Fordata i DM Navigator raportów M&A Index Poland jasno wynika, że liczba transakcji zwiększa się z miesiąca na miesiąc, a w I połowie 2023 r. zamknięto więcej transakcji niż w całym 2019 r.).

Ustawa z 16 sierpnia 2023 r. zmieniająca KSH i implementująca dyrektywę została podpisana przez prezydenta 22 sierpnia i ogłoszona 25 sierpnia. Wejście nowych przepisów w życie przewidziano na 15 września.