Pomimo podejmowania przez Komisję Europejską działań mających na celu zachęcenie spółek do zwiększenia udziału kobiet w ich organach za pomocą środków samoregulacyjnych nie przyniosło to większego rezultatu. Według Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn w 2021 r. kobiety stanowiły średnio 30,6 proc. członków organów spółek w największych firmach giełdowych i jedynie 8,5 proc. prezesów zarządu. Powyższe wskazuje, że kobiety nie są dostatecznie reprezentowane w organach spółek, co wyraźnie podważa unijne zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy. Konieczne zatem było uregulowanie przedmiotowej problematyki na poziomie dyrektywy.
Z treści preambuły dyrektywy wynika, że zwiększenie obecności kobiet w organach spółek spowoduje pobudzenie wzrostu gospodarczego, zwiększenie konkurencyjności spółek giełdowych oraz przyczyni się do faktycznej równości płci na rynku pracy. Zgodnie z postanowieniami dyrektywy do 30 czerwca 2026 r. w spółkach publicznych notowanych na rynku regulowanym kobiety zajmować mają 40 proc. stanowisk w radzie nadzorczej spółki albo alternatywnie 33 proc. wszystkich stanowisk w organach zarządczych i nadzorczych spółki publicznej. Spółki publiczne zobowiązane będą do corocznego przekazywania informacji dotyczących składu ich organów pod względem płci, a także informacji dotyczących środków podjętych z myślą o osiągnięciu celów różnorodności w organach spółki, by umożliwić dokonanie oceny postępów w zakresie osiągnięcia większej równowagi płci wśród organów zarządczych i nadzorczych spółek. Przedmiotowe informacje powinny zostać umieszczone na stronach internetowych spółek i będą podlegały kontroli – państwa członkowskie zobowiązane będą do publikacji wykazu spółek, które osiągnęły którykolwiek z celów dyrektywy. W przypadku gdy dana spółka giełdowa nie osiągnęła mających zastosowanie celów ilościowych, powinna zawrzeć w takich informacjach opis konkretnych środków, jakie dotychczas podjęła lub zamierza podjąć w przyszłości, aby osiągnąć cele określone w dyrektywie.
Dyrektywa ponadto zapewnia pierwszeństwo kandydatom o takich samych kwalifikacjach należącym do płci niedostatecznie reprezentowanej. Takie pierwszeństwo nie powinno jednak oznaczać automatycznej i bezwarunkowej preferencji – obiektywna ocena może bowiem przechylić szalę na korzyść kandydata płci przeciwnej. Kandydatów do składu organów spółki będzie można wybierać na podstawie oceny porównawczej kwalifikacji każdego z kandydatów. W tym celu należy stosować jasne, neutralnie sformułowane i jednoznaczne kryteria w sposób niedyskryminacyjny i w trakcie całego procesu selekcji, w tym podczas przygotowywania ogłoszeń o naborze czy też na etapie wstępnej selekcji kandydatów. Kryteria powinny zostać określone jeszcze przed rozpoczęciem procesu. Co więcej, w przypadku gdy niepowołany kandydat należący do niedostatecznie reprezentowanej płci wykaże przed sądem okoliczności, na podstawie których można domniemywać, że dany kandydat posiadał kwalifikacje równorzędne do kandydata należącego do płci przeciwnej, który został powołany na stanowisko członka organu spółki, to na spółce ciążyć będzie obowiązek udowodnienia obiektywnych okoliczności, które spowodowały wybór tego kandydata.
Nałożone na spółki giełdowe obowiązki mają być egzekwowane przez państwa członkowskie za pomocą sankcji, które mają być skuteczne, proporcjonalne oraz odstraszające. Dyrektywa wskazuje, że takie sankcje mogą obejmować grzywny czy też możliwość stwierdzenia nieważności decyzji dotyczącej wyboru członków organów z naruszeniem postanowień niniejszej dyrektywy. Co istotne, sankcje nie powinny mieć zastosowania do spółek, jeśli na mocy prawa danego państwa działania lub zaniechania nie można przypisać danej spółce, lecz innym podmiotom, w szczególności akcjonariuszom.
Spod obowiązywania dyrektywy wyłączone są mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50 mln EUR lub których całkowity bilans roczny nie przekracza 43 mln EUR. Niewykluczone, że w dalszym czasie dyrektywa obejmować będzie coraz szerszą pulę przedsiębiorstw.
