Kobietonomia według Shinzo Abego

Zamach i śmierć byłego premiera Japonii Shinzo Abego stanowią okazję do przypomnienia zasług tego najdłużej urzędującego szefa rządu azjatyckiego kraju.

Jednym z priorytetów agendy rządu Abego była kwestia zwiększenia udziału kobiet w aktywności na rynku pracy. Wynikiem tych prac był projekt działań określany mianem kobietonomii (womenomics).

Japonia to kraj, który funkcjonuje w tradycyjnej kulturze oraz roli kobiet i mężczyzn na rynku pracy. To mężczyzna jest odpowiedzialny za zapewnienie rodzinie środków do życia, najlepiej wykonując swoje zadania przez całą karierę zawodową u jednego pracodawcy, co najmniej 10 do 12 godzin dziennie, przechodząc w kolejnych latach poszczególne szczeble kariery, aby wreszcie przejść na zasłużoną emeryturę. W tym czasie rola kobiety polega na dbaniu o dom, wychowaniu dzieci i cierpliwym czekaniu na męża, który wróci na kolację do domu.

Ponadto, coraz bardziej odczuwalna jest w Japonii kwestia demografii. Średnia wieku mieszkańca tego kraju wynosi obecnie 47 lat, co plasuje ten kraj na czele państw na świecie pod względem wieku. Wskaźnik dzietności spadł do 1,47, gdzie niespełna 40 lat temu wynosił 2,1. Wynikiem tych zmian może być spadek liczby ludności Japonii z 127 mln obecnie do 100 mln osób w 2050 r. Jednocześnie Japonia jest uznawana za kraj zamknięty na emigrantów, a to oznacza spadek rąk do pracy, bo okazuje się, że robotyzacja i automatyzacja nie jest w stanie wypełnić luki w takich miejscach, jak służba medyczna, edukacja czy opieka osób starszych.

Wnioski te stanowiły podstawę dla działań podjętych przez rząd Abego. W 2015 r. została przyjęta ustawa mająca na celu osiągnięcie równości płci w miejscu pracy. Zgodnie z tymi regulacjami firmy zatrudniające ponad 301 pracowników były zobowiązane do wyznaczenia celów w zakresie zwiększenia liczby kobiet na stanowiskach kierowniczych do poziomu 30 proc. w 2020 r., zarówno dla urzędów, jak i przedsiębiorstw, a także opublikowania swoich wskaźników różnorodności. Rok później regulacje te zostały zmienione. W przypadku sektora publicznego wskaźnik różnorodności określono na poziomie 7 proc., zaś dla spółek zdefiniowano wskaźnik na poziomie 15 proc.

Z badań przeprowadzonych w ubiegłym roku wśród 4285 firm okazało się, że ogólny odsetek kobiet na stanowiskach kierowniczych wyniósł 8,9 proc. Był to najwyższy wskaźnik od czasu rozpoczęcia tego badania w 2013 r. Jednocześnie 8,6 proc. analizowanych firm miało więcej niż 30 proc. kobiet na stanowiskach kierowniczych, podczas gdy 45,2 proc. nie miało w ogóle kobiet menedżerów. Ze względu na rozmiar firmy najwyższy odsetek kobiet na stanowiskach kierowniczych był w małych podmiotach (11,9 proc.), podczas gdy w dużych przedsiębiorstwach było to 5,9 proc. Najlepiej kobiety były reprezentowane w takich branżach, jak handel detaliczny i nieruchomości, ich udział we władzach wynosił 15,3 proc.

Dane te wskazują na przepaść pomiędzy celem rządu a dzisiejszym stanem rynku. Warto jednak podkreślić, że odsetek kobiet na rynku pracy podczas rządów Abego wzrósł do rekordowego poziomu 52 proc., a obecnie wynosi 65 proc. I choć w porównaniu z Wielką Brytanią jest to mniej, to pokazuje pewien trend i zmianę na rynku pracy.

Według oficjalnych danych rządowych kobiety zajmują mniej niż 12 proc. stanowisk kierowniczych w korporacjach, znacznie poniżej pierwotnego celu założonego przez Abego, wynoszącego 30 proc. Jednak za sukces jego rządów należy uznać wzrost udziału kobiet aktywnych na rynku pracy do rekordowego poziomu 52 proc. Ponadto, jako premier wskazał kierunek zmian: w 2012 r. kobiety zatrudnione na stanowiskach kierowniczych w ministerstwach stanowiły około 20 proc., obecnie jest to już ponad 33 proc. Oby ta ważna zmiana była kontynuowana przez następców Abego i stanowiła jego swoiste dziedzictwo na polu różnorodności i zwiększania roli kobiet na japońskim rynku pracy.