Niepewne ożywienie inwestycji

Przy obecnej podaży gotowych mieszkań oraz przy wciąż trudnych warunkach kredytowych ciężko się spodziewać, że budownictwo mieszkaniowe będzie w 2010 r. motorem inwestycji - pisze Urszula Kryńska

W danych o polskim produkcie krajowym brutto PKB za czwarty kwartał ubiegłego roku najbardziej zaskoczył wzrost inwestycji, które wyrażone w cenach średnich roku poprzedniego zwiększyły się o 1,6 proc. rok do roku.

Zaskoczenie było tym większe, że w obecnym spowolnieniu gospodarczym inwestycje spadały w tym ujęciu jedynie przez dwa kwartały – w drugim i trzecim 2009 r. W całym ubiegłym roku nakłady brutto na środki trwałe zmniejszyły się więc tylko o 0,3 proc., a spadek był znacznie mniejszy niż alarmistyczne prognozy z przełomu 2008 i 2009 r., dzięki finansowanym ze środków publicznych nakładom na infrastrukturę. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że inwestycje najgorsze mają już za sobą, jednak w mojej ocenie przyszłość nie musi być różowa.

Już dane odsezonowane, wyrażone w cenach stałych z 2000 r., pokazują nieco bardziej zamglony obraz. W ujęciu kwartał do kwartału wzrost inwestycji wyhamował już w trzecim kwartale 2008 r. i od tamtego czasu oscyluje wokół zera. Inwestycje liczone według powyższej metodologii, stosowanej też przez Eurostat, były w czwartym kwartale 2009 r. o 0,7 proc. niższe niż przed rokiem. Roczny wzrost o 1,6 proc. widoczny w danych surowych za czwarty kwartał mógł być jedynie skutkiem większej niż przed rokiem liczby dni roboczych.

Jeszcze ciekawiej wyglądają nominalne nakłady na środki trwałe w rozbiciu na główne rodzaje aktywów. Nominalna wartość inwestycji była w czwartym kwartale 2009 r. o 0,1 proc. niższa niż w analogicznym okresie 2008 r., co oznacza, że wzrost realny został osiągnięty dzięki spadkowi cen. Spośród poszczególnych klas aktywów spadły nakłady na maszyny i urządzenia, środki transportu oraz niemieszkaniowe roboty budowlane. Wzrosły natomiast inwestycje mieszkaniowe.

Zaskakująca jest dekompozycja nominalnej dynamiki nakładów. Inwestycje mieszkaniowe dodały do niej niemal 0,4 punktu procentowego, nie przeważyły jednak ujemnego wkładu ze strony środków transportu oraz niemieszkaniowych robót budowlanych. Spadek inwestycji w dwóch ostatnich kategoriach aktywów oraz w dziale maszyny i urządzenia sugeruje wciąż niską aktywność inwestycyjną przedsiębiorstw.

Pomimo niekwestionowanego ożywienia w przemyśle znacznie niższe niż w okresie dobrej koniunktury wykorzystanie mocy wytwórczych nie będzie w najbliższym czasie skłaniało przedsiębiorców do zakupów środków transportu, maszyn i urządzeń oraz wznoszenia budowli. Będzie się tak zapewne działo nawet pomimo ich relatywnie dobrych wyników finansowych.

Spadek nakładów na niemieszkaniowe roboty budowlane sugeruje ponadto, że trudno będzie utrzymać ich dotychczasowe roczne zwyżki. Będzie tak się działo pomimo oczekiwanej wysokiej aktywności w dziedzinie inwestycji infrastrukturalnych w 2010 r., gdyż będziemy je porównywać z bardzo dobrym 2009 r. Przy obecnej podaży gotowych mieszkań oraz przy wciąż trudnych warunkach kredytowych ciężko się też spodziewać, że budownictwo mieszkaniowe będzie w 2010 r. motorem inwestycji.

Czy więc czeka nas stagnacja w tej dziedzinie? Wsparciem dla realnej dynamiki inwestycji będą nadal spadające ceny oraz efekty bazowe w kategoriach niezwiązanych z wydatkami publicznymi. Za sprawą dużych spadków nakładów przedsiębiorstw na środki trwałe w 2009 r. nawet ich niewielkie ożywienie, które byłoby reakcją na uznaną za trwałą odbudowę popytu przełoży się na znaczną poprawę rocznej dynamiki. Nadal możliwy jest więc wzrost inwestycji rzędu 5–6 proc. w całym roku, paradoksalnie jednak dobre dane za czwarty kwartał zwiększają prawdopodobieństwo gorszego wyniku.