Zgodnie z przedstawionymi przez rząd założeniami ustawy dotyczącej reformy drugiego filara systemu emerytalnego, otwarte fundusze emerytalne zostaną zobligowane do przekazania do lutego przyszłego roku 51,5 proc. aktywów, w zdecydowanej większości obligacji skarbowych, do ZUS.
Analiza dostępnych danych wskazuje, iż na koniec września żaden fundusz nie posiadał w swoim portfelu więcej obligacji skarbowych i gwarantowanych przez Skarb Państwa niż 51,5 proc., co w przypadku gdyby taka sytuacja utrzymała się do momentu wyceny aktywów na koniec stycznia 2014 r., oznaczałoby konieczność przekazania do ZUS również innych aktywów poza obligacjami skarbowymi, tak aby osiągnąć wymagany limit.
Konieczność przekazania do ZUS 51,5 procent aktywów OFE znacząco zmieni strukturę podmiotową krajowego rynku długu, zarówno w odniesieniu do całości rynku, jak i w poszczególnych jego segmentach. Według naszych szacunków dokonanych w oparciu o dostępne dane udział inwestorów zagranicznych na krajowym rynku obligacji po wprowadzeniu zmian w systemie OFE powinien wzrosnąć z 35 procent do ok. 40 procent. Wzrost ten będzie mniejszy, gdyby inwestorzy zagraniczni w ciągu najbliższych kilku miesięcy zdecydowali się na sprzedaż krajowych obligacji. Taki trend jest już widoczny. Nominalna wartość obligacji skarbowych znajdujących się w portfelach inwestorów zagranicznych na koniec sierpnia br. wyniosła blisko 198 mld złotych i spadła po raz pierwszy od stycznia br. poniżej wartości 200 mld złotych. Oznacza to, że w ciągu miesiąca inwestorzy zagraniczni zmniejszyli swój stan posiadania o 4,2 mld złotych. Niezależnie od tego, czy trend ten będzie kontynuowany, czy też nie, wysoki poziom zaangażowania nierezydentów rodzi szereg zagrożeń. Jednym z nich jest na przykład możliwość pogorszenia sytuacji na rynkach globalnych – wtedy istnieje niebezpieczeństwo odpływu części środków ulokowanych na krajowym rynku długu, co dotknie rynek obligacji w postaci szybkiego wzrostu rentowności.
Innym czynnikiem ryzyka jest zmiana poziomu zaangażowania inwestorów zagranicznych w poszczególne sektory krajowej krzywej dochodowości. Analiza struktury papierów skarbowych znajdujących się w portfelach OFE wskazuje, iż posiadają one najwięcej obligacji ze środka krzywej dochodowości. W sektorze od 3 do 5 lat są to papiery o wartości ponad 66 mld złotych, a w sektorze od 6 do 10 lat ponad 35 mld złotych. W ujęciu procentowym stanowi to odpowiednio 55,8 i 29,8 procent całości. Oznacza to, że po przetransferowaniu obligacji do ZUS udział nierezydentów w największym stopniu wzrośnie właśnie w tym sektorze. W przypadku niektórych serii obligacji może on znacząco przekroczyć nawet 70 procent. Najmniejszy natomiast był i pozostanie, jeśli nie zmienią się preferencje inwestorów, w przypadku obligacji o zmiennym oprocentowaniu.
Reasumując, znacznie wzrośnie ilość takich serii obligacji, których zagraniczni inwestorzy będą posiadali w swoich portfelach ponad 50 procent wartości emisji. Inwestorzy przy podejmowaniu decyzji o nabyciu konkretnych obligacji powinni mieć na uwadze ten czynnik.
