Nowa era raportowania. Firmy w Polsce nie są gotowe

Nowymi obowiązkami zostanie objętych od 2024 roku około 49 tys. spółek w Unii Europejskiej, w tym aż 3 tys. dużych przedsiębiorstw w Polsce. Na razie przygotowanych do tej zmiany jest zdecydowana mniejszość z nich.

Rosnące znaczenie danych ESG i zmiany legislacyjne w tym obszarze przekładają się na coraz większą transparentność biznesu. Odpowiednie raportowanie kwestii klimatycznych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym wiąże się z wieloma wyzwaniami, ale jednocześnie spółka transparentna jest lepiej postrzegana przez interesariuszy. Może zawierać umowy handlowe na korzystniejszych warunkach, pozyskiwać łatwiej kapitał po niższym koszcie, a w przypadku firm giełdowych spada premia za ryzyko, co z kolei przekłada się na wyższą wycenę.

Duże wyzwanie...

Uporządkowanie aspektów pozafinansowych w sprawozdawczości firm stanowi drugi krok rewolucji, która dokonała się dwie dekady wcześniej w obszarze raportowania finansowego (więcej poniżej, w komentarzu Marii Ibisz, członka grupy roboczej ekspertów przy EFRAG, która zajmuje się opracowaniem projektów europejskich standardów raportowania zrównoważonego rozwoju).

Polskie firmy nie są przygotowane na nadejście nowej ery raportowania. Nowymi obowiązkami zostanie objętych od 2024 r. około 49 tysięcy spółek w Unii Europejskiej, w tym aż 3 tysiące dużych spółek w Polsce. W tym również firmy spoza giełdy. Eksperci oceniają, że na razie przygotowanych do tej zmiany jest jedynie około 10 proc. z nich. Podkreślają, że dla firm, które nigdy nie raportowały danych pozafinansowych z zastosowaniem uznanych metodyk i wytycznych, nie poddały raportu zewnętrznej weryfikacji, nie mają określonej strategii ESG ani systemów zarządzania ryzykiem przy uwzględnieniu ryzyka ESG i ryzyka klimatycznego, nie posiadają szczegółowych planów dekarbonizacji wraz z wyceną potencjalnych inwestycji i scenariuszy zmian temperatury, nie znają swojego śladu emisyjnego np. w zakresie łańcucha wartości czy dostaw – czas na wdrożenie to w zależności od tempa trzech do pięciu lat.

Wbrew pozorom to ostatni moment, by podjąć niezbędne przygotowania, zaplanować etapy wdrożenia i zdążyć na czas.

...ale również szansa

Na zmiany w zakresie sprawozdawczości warto spojrzeć również przez pryzmat korzyści.

Ponad trzy czwarte globalnych liderów wskazuje, że raportowanie integrujące kwestie pozafinansowe i finansowe przyczynia się do osiągnięcia sukcesu biznesowego, a dla 79 proc. ankietowanych przekłada się na udoskonalenie procesów decyzyjnych. Do tego dochodzi szereg dodatkowych korzyści, w tym m.in. wzmocnienia notowań w ratingach ESG, wzrostu zaufania otoczenia, co z kolei przekłada się na wymierne korzyści, jak wspomniane już np. warunki pozyskania finansowania na inwestycje. Od tego trendu nie ma już odwrotu. Kapitał w coraz większym stopniu będzie płynął do projektów ukierunkowanych na zrównoważony rozwój.

Eksperci podkreślają, że wygrają te firmy, którzy już teraz zaczną planować transformację i wdrożą automatyczne narzędzia raportowania integrujące obszary finansowe, ESG, klimatyczne, ryzyka i księgowe w jeden spójny proces.

Klienci głosują portfelami

Wdrożenie strategii ESG lub zaniechanie działań w tym kierunku ma też coraz większe przełożenie na decyzje konsumentów, głosujących swoimi portfelami, oraz pracowników, którzy będą chętniej wybierać „zielonych" pracodawców. Już dziś 58 proc. Polaków deklaruje, że wybiera produkty marek, które podejmują działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, a mniej więcej jedna trzecia ankietowanych pracowników twierdzi, że rozważyłaby zmianę pracodawcy, gdyby ten nie wprowadził zrównoważonych praktyk biznesowych, a także przyjęłaby propozycję gorszą finansowo, ale od pracodawcy, który jest przyjazny środowisku – wynika z badania Deloitte.

Czym są czynniki ESG

Parametry pochodzą z trzech obszarów: E – Środowisko (ang. environmental), S – Społeczne (ang. social) i G – Ład korporacyjny (ang. corporate governance). Równolegle do czynników finansowych stanowią podstawę oceny przedsiębiorstw i inwestycji ze strony inwestorów, kredytodawców, zarządzających aktywami, agencji ratingowych, a także innych grup. Czynniki ESG odnoszą się do wielu kwestii, m.in. emisji gazów cieplarnianych, efektywności energetycznej, cyrkularności (efektywność zużycia wody czy zarządzania odpadami i zużyciem tworzyw sztucznych), wpływu na bioróżnorodność, etyki, zdrowia i bezpieczeństwo pracowników, różnorodności pracowników, praw człowieka, bezpieczeństwa danych, praktyk sprzedażowych oraz bezpieczeństwa produktów i ich wpływu na zdrowie konsumenta. Istotność poszczególnych parametrów (waga czynników w ocenie ryzyk i szans) zmienia się w zależności od branży.

Gdzie szukać dobrych praktyk

Na rynku istnieje wiele inicjatyw, które pozwalają ocenić poziom dojrzałości w zakresie ESG. Jedną z nich jest konkurs na najlepsze raporty zrównoważonego rozwoju organizowany przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu i Deloitte. Przez ostatnie 15 lat niezależne jury złożone z kluczowych ekspertów rynku (przedstawiciele ministerstwa, GPW, EBRD, ACCA, SEG, Federacji Konsumentów, mediów, organizacji pozarządowych) poddało ocenie blisko 500 raportów ESG, zintegrowanych i klimatycznych. Na stronie www.raportyspoleczne.pl znajduje się biblioteka zawierająca zwycięskie przykłady wraz z uzasadnieniem jury, a także wszystkie zgłoszone raporty reprezentujące ponad dziewięć branż.

Opinia

materiały prasowe

Maria Ibisz senior manager w zespole sustainability consulting Central Europe Deloitte

Uporządkowanie aspektów pozafinansowych w sprawozdawczości firm stanowi drugi krok rewolucji, która dokonała się 20 lat wcześniej w obszarze raportowania finansowego. Obowiązujące globalnie, na terenie UE i w Polsce, jednolite standardy MSSF zostały wówczas zatwierdzone przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB – International Accounting Standards Board) po wieloletnim okresie publikacji częściowych standardów. Po latach widzimy, że standardy te ujednoliciły praktykę rynkową, ponieważ wdrożyły je nie tylko firmy, które zostały nimi objęte obligatoryjnie. Wielu sięgnęło po nie, ponieważ standaryzacja pozwoliła inwestorom na porównywanie danych oraz kondycji firmy. To samo wydarzy się w ciągu najbliższych trzech lat na naszym rynku.

„20 lat temu raportowanie finansowe, ryzyka klimatyczne i raportowanie ESG tworzyły osobne byty, dziś stanowią tę samą stronę monety" – powiedział w Glasgow na zakończenie Konferencji Klimatycznej (COP26) Erkki Liikanen, szef fundacji Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, ogłaszając powołanie ISSB – International Sustainability Standards Board, która jako ciało równoległe do IASB opracuje jednolite globalnie podejście do raportowania czynników ESG. Wielu ekspertów określa to zobowiązanie jako najbardziej istotny, konkretny i obiecujący efekt COP26. Również dlatego, że w 2022 roku IFRSF połączy się z trzema z czterech najbardziej znanych ośrodków metodyk i wytycznych raportowania ESG i klimatu. Dodatkowo ISSB nie zacznie pracy od zera. W zeszłym roku CDP, CDSB, GRI, IIRC, SASB, przy współpracy z IFRSF, a także TCFD przedstawiło, w jaki sposób te kluczowe metodyki stosowane przez liderów ESG linkują się nawzajem. Co ważne, oprócz przedstawicieli świata raportowania finansowego i pozafinansowego do współpracy zaangażowała się również Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych zrzeszająca instytucje regulujące i nadzorujące rynki finansowe z różnych krajów. To ważny gracz, który może odegrać podobną rolę jak 20 lat wcześniej przy rewolucji MSSF. Ten sam kierunek przyjęła Komisja Europejska. Nowe zmiany regulacyjne w postaci pakietu CSRD, Taksonomii, TCFD i SFDR stopniowo zaczynają obowiązywać już od cyklu raportowania za bieżący rok, a ich pełne wdrożenie nastąpi w ciągu trzech lat.

Zaangażowane instytucje wskazują jasny cel zmian i oczekiwany efekt. Są to po pierwsze: zaadresowanie oczekiwań inwestorów, zapewnienie wiarygodnych i istotnych danych przedstawiających zintegrowany obraz przedsiębiorstwa, umożliwiający odpowiednie szacowanie ryzyka i podejmowanie strategicznych decyzji inwestorskich. Po drugie: zdefiniowanie wymogów dotyczących raportowania w sposób, który będzie motywował do realnego wdrażania procesów, mierzenia i doskonalenia wyników w obszarze ESG. Po trzecie: przekierowanie kapitału na wsparcie inwestycji i obszarów gospodarki, które są niskoemisyjne, mitygują ryzyka ESG, a także odpowiadają na kluczowe wyzwania gospodarczo-społeczne. I po czwarte, przekładają się na budowanie konkurencyjnej, neutralnej klimatycznie, innowacyjnej i inkluzywnej gospodarki.