FATCA grozi wzrostem bankowych kosztów

Amerykańska ustawa wchodzi w życie, ale problemy dalej nie zostały rozwiązane

FATCA – amerykańska ustawa nakładająca na instytucje finansowe spoza USA wiele obowiązków informacyjnych i sprawozdawczych dotyczących amerykańskich klientów – weszła w życie od początku 2013 r. Ostatnio rząd amerykański opublikował wiele informacji wyjaśniających, w jaki sposób ustawa ta zostanie wprowadzona.

Zarówno niezastosowanie, jak i zastosowanie się do FATCA może skutkować znaczącym wzrostem kosztów operacyjnych polskich instytucji finansowych oraz obciążeniem podatkiem w wysokości 30 proc. wpływów.

Umowa na podstawie FATCA z amerykańskim urzędem skarbowym (IRS)

Zagraniczne instytucje finansowe (tak zwane FFI) mogą podpisywać umowy z amerykańskim fiskusem od 1 stycznia 2013 r. (tak zwane umowy FFI). Jeśli zrobią to do 30 czerwca 2013 r., zostaną umieszczone na liście instytucji spełniających wymogi FATCA i unikną dalszych sankcji przewidzianych w tej ustawie, tj. 30-proc. podatku nakładanego na wszystkie płatności na rzecz danej instytucji finansowej dokonywane z USA.

Z amerykańskiej perspektywy jest to „proste" rozwiązanie. IRS ogłosiło, że umowy będą podpisywane online na stronie internetowej IRS. Nie będzie możliwości zmiany umowy modelowej. Jednakże nie została ona jeszcze opublikowana. Oczywiście jest to uproszczenie dla IRS, ponieważ umowy te będą mogły być podpisane przez każdy bank i instytucję finansową znajdującą się poza granicami Stanów Zjednoczonych.

Zdanie Polski oraz wielu innych krajów, w kwestii tego rozwiązania jest inne, FATCA bowiem nakłada na banki i instytucje finansowe obowiązki sprawozdawcze, które są niezgodne z polskim prawem. Uogólniając, wymogi FATCA oraz umowy FFI nie są zgodne z przepisami o zachowaniu tajemnicy bankowej oraz o ochronie danych osobowych. Dlatego konieczne jest rozwiązanie inne niż podpisanie umów FFI.

Uniknięcie wypełnienia obowiązków nałożonych przez FATCA poprzez zawarcie porozumienia międzyrządowego

Takim rozwiązaniem mogłoby być porozumienie międzyrządowe. IRS proponuje trzy typy takich porozumień. Dwa z nich pozwoliłyby polskim bankom i instytucjom finansowym uniknąć wypełniania obowiązków nałożonych przez FATCA. Co ważne, rząd polski jeszcze nie wypowiedział się, czy zamierza zawrzeć umowę międzyrządową ze Stanami Zjednoczonymi.

Na mocy pierwszego typu porozumienia, zagraniczne instytucje finansowe mające siedzibę w kraju, który podpisał umowę międzyrządową, nie będą musiały zawierać umowy FFI z amerykańskim fiskusem. W zamian za to będą przekazywać informacje do krajowego urzędu skarbowego, który z kolei przekaże je do IRS na podstawie porozumienia międzyrządowego. Na zasadzie wzajemności, amerykańskie banki będą zobowiązane do przekazywania informacji do IRS, które z kolei będzie przekazywać je do zagranicznego urzędu skarbowego. Wielka Brytania podpisała pierwsze porozumienie tego typu we wrześniu, a Francja, Niemcy, Włochy i Hiszpania ogłosiły zamiar jego podpisania.

Drugi typ porozumienia miałby działać w ten sam sposób, ale bez wzajemności ze strony Stanów Zjednoczonych w stosunku do drugiego państwa. Żadne państwo jeszcze oficjalnie nie zgodziło się na takie rozwiązanie.

Porozumienie trzeciego typu upoważni FFI do bezpośredniego przekazywania informacji do IRS bez naruszania ich prawa krajowego. Japonia i Szwajcaria ogłosiły zamiar podpisania porozumienia trzeciego typu. Wątpliwe jest, by takie porozumienie było akceptowalne dla państw członkowskich Unii Europejskiej.

Porozumienie pierwszego typu, zakładające wzajemność instytucji amerykańskich, wywołała wrzawę w Stanach Zjednoczonych, ponieważ zmusza ono banki amerykańskie do ponoszenia kosztów i wydatków podobnych do tych, jakie zagraniczne instytucje finansowe będą musiały ponieść w związku z wdrożeniem wymogów FATCA. Mimo to, nie zanosi się na zmianę prawa – nowy Kongres Stanów Zjednoczonych będzie musiał przyjrzeć się sprawie, ale wygląda na to, że proces zaszedł już za daleko, by można go było zatrzymać.

Harmonogram działań

IRS ogłosiło niedawno zmieniony harmonogram działań dla FFI. W uproszczeniu wygląda on następująco:

30 czerwca 2013 r.

to termin, do którego zagraniczne instytucje finansowe powinny podpisać umowę FFI, aby znaleźć się na pierwszej liście uczestniczących FFI (zakładając brak porozumienia międzyrządowego);

1 stycznia 2014 r.

– termin dla FFI do wdrożenia nowych procedur otwierania kont, a także rozpoczęcie 30-proc. potrącenia u źródła w przypadku zidentyfikowanych „nieuczestniczących" FFI oraz „opornych beneficjentów" rachunków;

30 czerwca 2014 r.

– FFI są zobowiązane do przeprowadzenia należytego badania w celu ustalenia, czy posiadacze kont zaliczają się do FFI;

31 grudnia 2014 r.

– FFI są zobowiązane do przeprowadzenia należytego badania istniejących posiadaczy dużych rachunków indywidualnych;

31 marca 2015 r.

– pierwsze raportowania o stanie kont przez FFI do IRS;

31 grudnia 2015 r.

– FFI są zobowiązane do przeprowadzenia należytego badania pozostałych istniejących rachunków indywidualnych.

Zapisy dotyczące FATCA w treści umów kredytowych i umów typu swap

FATCA wprowadza ryzyko w razie braku spełnienia nowych wymogów w postaci potrącenia podatku od przychodów. Strony umów kredytowych i umów typu swap muszą zdecydować, kto ponosi to ryzyko. Głos rynku w tej sprawie po dwóch stronach oceanu, wyrażany przede wszystkim przez stowarzyszenia opracowujące standardowe wzory umów finansowych, w tym stowarzyszenie LMA w Europie i stowarzyszenie LSTA w USA, jest odmienny. W Ameryce ryzyko potrącenia podatku na podstawie FATCA jest nałożone na kredytodawców. W Europie stanowisko jest mniej jasne – banki mogą nie być w stanie zawierać porozumienia na podstawie FATCA z uwagi na przepisy o ochronie danych osobowych, i nie są gotowe przyjąć na siebie tego ryzyka.

Podobne kwestie dotyczą kontraktów na transakcje pochodne, gdzie standardem jest umowa ISDA. Płatności od jednej strony transakcji na rzecz drugiej mogą podlegać potrąceniom oraz obowiązkom informacyjnym, a podział ryzyka pozostaje do negocjacji.

Podsumowując należy stwierdzić, że w kwestii FATCA jeszcze dużo nas czeka. Rząd polski musi ogłosić stanowisko w sprawie porozumienia międzyrządowego. IRS musi wydać 400-stronnicowe rozporządzenie ze szczególnymi procedurami dotyczące raportowania, potrącenia itd. Instytucje finansowe muszą to wszystko wdrożyć, a klienci za to zapłacić.