Bez wiedzy na foreksie nie przetrwasz

Nie tak dawno przez media przetoczyła się fala krytyki wobec brokerów foreksowych, którzy rzekomo namawiają na inwestowanie osoby niemające niezbędnej wiedzy i doświadczenia. Tym bardziej powinni oni postawić na edukację.

W ostatnich latach systematycznie rośnie popularność internetowych platform transakcyjnych, które dają dostęp do rynku forex, a także do kontraktów różnic kursowych (kontrakty na różnicę, ang. contracts for difference, CFD), a za ich pośrednictwem – do rynków akcji czy surowców. Trend ten nie powinien dziwić. W czasach bessy oraz zwiększonej zmienności na rynku inwestorzy szukają alternatywy dla GPW, a postęp technologiczny sprawił, że inwestowanie online i mobilne jest dostępne dla coraz szerszej rzeszy klientów indywidualnych. Platformy transakcyjne są proste w obsłudze i pozwalają inwestować nawet małe kwoty, dając przy tym szansę na pokaźne zyski dzięki dźwigni finansowej.

Dlatego na ten rynek, do niedawna dostępny głównie dla profesjonalistów, napływają nowi, zazwyczaj niedoświadczeni, klienci. Niestety, określenie „gra na giełdzie" często traktują oni zbyt dosłownie, podchodząc do inwestowania jak do zabawy w kasynie czy do zakładów bukmacherskich. A trzeba pamiętać, że forex i CFD to sposób angażowania kapitału obarczony dużym ryzykiem, co dobrze obrazuje fakt, że większość inwestorów w Polsce przeprowadzających transakcje na foreksie w dłuższej perspektywie nadal traci, zamiast zarabiać. Dlatego potrzebna jest zmiana podejścia zarówno u brokerów, którym zdarza się prezentować forex i CFD jako rozrywkę lub „maszynkę do zarabiania pieniędzy", jak i u ich klientów, którzy powinni zdać sobie sprawę, że opanowanie wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu inwestowania jest niezbędne, żeby odnieść sukces. Dlatego zastanówmy się, jakie są obszary tej wiedzy, a także jak ją zdobyć.

Analiza techniczna – wiedza coraz mniej „tajemna"

W przypadku tak dynamicznych instrumentów, jakimi są kontrakty na różnicę oraz rynek forex, analiza techniczna odgrywa kluczową rolę. Horyzont czasowy dla przeciętnego inwestora ogranicza się zazwyczaj do kilku dni, a często nie przekracza nawet kilku godzin.

Należy więc nauczyć się „czytać" wykresy, poznać znaczenie różnego rodzaju formacji analizy technicznej i nauczyć się wyznaczać linie trendu, oporu i wsparcia. Poza wnioskowaniem na temat kształtu samych wykresów cen, do dyspozycji jest również aż kilkadziesiąt wskaźników analizy technicznej, które mają za zadanie wspomagać proces decyzyjny inwestora. Tylko rozumienie ich istoty i znaczenia, a także wiedza, kiedy i z których z nich warto korzystać, pozwoli trafnie przewidywać zarówno momenty odwrócenia trendu, jak i zakres ruchu cen w aktualnie obserwowanym kierunku.

Jest to pokaźna dawka wiedzy, nierzadko obejmującej również niełatwe zagadnienia matematyczne. Warto jednak poświęcić na to czas, żeby systematycznie poszerzać wiedzę i żeby dysponować coraz większym zakresem narzędzi ułatwiających trafne podejmowanie decyzji inwestycyjnych.

Budować na fundamentach

Grupa najbardziej „ortodoksyjnych" analityków i inwestorów, kierujących się wyłącznie wykresami i ignorujących wszelkie inne kwestie, jest stosunkowo niewielka. Większość mimo wszystko wspomaga swoje decyzje inwestycyjne kwestiami fundamentalnymi. Analiza fundamentalna nie daje wprawdzie jasnych sygnałów co do momentu wejścia na rynek lub zamknięcia pozycji, ale pozwala zrozumieć podstawowe mechanizmy gospodarcze, jakie wpływają na zachowania cen aktywów będących przedmiotem inwestycji.

W każdym razie niezbędne jest zrozumienie najważniejszych zasad ekonomii i rynków finansowych, ale w przypadku różnych grup aktywów inwestorzy powinni zwracać uwagę na różne dane makroekonomiczne. I tak, w przypadku indeksów giełdowych kluczowe znaczenie ma koniunktura gospodarcza w kraju, gdzie działa dana giełda, a ze względu na dyskontowanie przez inwestorów przewidywań dotyczących przyszłości, szczególnie przydatne mogą być wskaźniki wyprzedzające koniunktury. Dla walut ważniejsze będą natomiast decyzje dotyczące polityki pieniężnej, jakie podejmują banki centralne, takie jak na przykład zmiana poziomu stóp procentowych, jak również relacje gospodarcze między poszczególnymi krajami, obrazowane w bilansie płatniczym. Na rynkach towarów i surowców na pierwszym planie znajdą się natomiast informacje dotyczące popytu, na przykład ze strony sektorów wytwórczych gospodarki w przypadku surowców przemysłowych, a także podaży, a więc dotyczące produkcji czy poziomów zapasów, bądź też czynniki sezonowe, tak jak w przypadku towarów rolnych lub ropy.

Specjalizacja w danym rynku pozwoli inwestorowi dogłębnie poznać jego fundamenty i podejmować trafniejsze decyzje inwestycyjne. Ważne jest również śledzenie na bieżąco napływających danych ekonomicznych. Pomocne przy tym będą media oraz kalendaria dla inwestorów. Warto przy tym pamiętać, że dla niektórych „niszowych" rynków dostępność informacji może być mniejsza, na przykład ze względu na barierę językową, jak to ma miejsce w przypadku „egzotycznych" walut czy giełd zagranicznych.

Psychologia w służbie inwestora

Inwestowanie jest „grą", w której stawką są prawdziwe pieniądze, więc towarzyszą jej realny stres i emocje. Niestety, często są one wrogiem inwestora, ponieważ sprawiają, że podejmuje on decyzje nie na bazie racjonalnych przesłanek, ale na podstawie „przeczucia" czy „intuicji". Wagę emocji obrazuje dobrze znane powiedzenie finansistów, że o zysku lub stracie na giełdzie decydują strach i chciwość, które z chłodną analizą mają przecież niewiele wspólnego. Jako przykład wpływu emocji na wynik inwestycji można podać też typową dla początkujących inwestorów sytuację związaną z obawą przed porażką i potrzebą „blasku chwały" związanego z sukcesem. Większość z nich dąży do jak najszybszej realizacji zysków, ale powstrzymuje się przed zamykaniem pozycji ze stratą, ponieważ ma nadzieję, że „rynek się w końcu odbije". W tym przypadku ważne jest wypracowanie w sobie mechanizmów odwrotnych, zgodnie z maksymą „straty ucinaj szybko, zyskom pozwól rosnąć". Na większym poziomie ogólności można powiedzieć, że zrozumienie mechanizmów psychologicznych, którym podlegamy, pomoże zmniejszyć lub kontrolować ich wpływ na wynik inwestycji, pozwalając inwestorowi podejmować decyzje oparte jedynie na racjonalnym rozumowaniu.

Poznanie zatem funkcjonowania własnego umysłu, przebiegu swoich mechanizmów decyzyjnych, a także świadomość wpływu na nie emocji czy po prostu cech charakteru jest zazwyczaj niezbędnym elementem sukcesu. Warte zgłębienia obszary psychologii obejmą zatem m.in. psychologię poznawczą, która tłumaczy mechanizmy tworzenia wiedzy, funkcjonowania umysłu czy pamięci, inteligencję emocjonalną, która ułatwia rozpoznawanie i rozumienie swoich emocji, psychoanalizę, która wyjaśnia wpływ nieświadomości na zachowania, a także psychologię społeczną, która pomaga zrozumieć rolę osób z otoczenia inwestora w podejmowaniu przez niego decyzji.

Trzymaj się obranej drogi

Innym elementem koniecznym do notowania zysków na rynkach forex czy CFD jest wypracowanie, a następnie konsekwentna realizacja skutecznej strategii inwestycyjnej. Powinna ona zawierać najważniejsze mechanizmy osiągania zysku, w tym określenie wysokości kapitału i horyzontu czasowego inwestycji, określenie tego, czy zarabia się na spadkach czy na zwyżkach, wybór klasy aktywów, momenty wejścia i wyjścia z rynku, stosowanie mechanizmów ograniczających ryzyko (stosowanie „stop lossów" lub hedgingu), a także wyznaczenie maksymalnej dopuszczalnej straty oraz satysfakcjonującego zysku z pojedynczej transakcji. Strategii inwestycyjnych może być tyle, ilu jest inwestorów. Nie muszą być one bardzo wyrafinowane, ale ważne, żeby były dopasowane do indywidualnych potrzeb i możliwości autora. Często strategia wymaga „doszlifowania", a proces jej tworzenia może zająć wiele miesięcy, podczas których inwestor musi się pogodzić z niejedną stratą. Istotne, aby nie były one zbyt duże, zatem na etapie tworzenia własnej strategii warto angażować mniejszy kapitał na rynku.

Zgodnie z maksymą, że „lepsze jest wrogiem dobrego", jeżeli stosowana strategia inwestycyjna jest skuteczna, nie próbujmy jej zmieniać. Częstym i najpoważniejszym w skutkach błędem, jaki popełniają inwestorzy, jest bowiem robienie wyjątków od obranej strategii. A więc, mimo że ta jedyna okazja inwestycyjna wydaje się „wyjątkowa", nie warto zmieniać podejścia i podejmować większego niż zwykle ryzyka, licząc na ponadprzeciętny zysk.

Oddzielną uwagę warto poświęcić konsekwentnemu stosowaniu dźwigni finansowej. Co ciekawe, amerykańskie dane wskazują, że zmniejszenie dźwigni nie poprawia rentowności inwestycji – po ustawowym ograniczeniu w USA maksymalnej wartości lewara zyskowność na foreksie wcale nie wzrosła. Na pewno jednak notowaniu zysków nie sprzyja eksperymentowanie z wartością dźwigni. Jej poziom zwielokrotnia nie tylko potencjalne zyski, ale też straty, dlatego najpierw należy wybrać jej wartość dopasowaną do skłonności inwestora do ryzyka, a następnie – nauczyć się stosować lewar na danym poziomie i konsekwentnie go używać.

Skąd czerpać wiedzę?

Wymienione obszary wiedzy i umiejętności praktycznych nie wyczerpują zakresu kompetencji, jakie powinien opanować inwestor na rynku forex lub CFD, ale pokazują najistotniejsze kwestie, warunkujące odnoszenie zysku w sposób powtarzalny. Opanowanie tych zasad wymaga motywacji do ustawicznego samodoskonalenia i poszerzania swoich horyzontów, a także czasu i odrobiny wsparcia ze strony ekspertów i bardziej doświadczonych inwestorów.

W zebraniu niezbędnej wiedzy bardzo przydatna jest lektura książkowych poradników dla inwestorów. Warto przy tym pamiętać, że trudniej zdobyć na ich podstawie praktyczne umiejętności i zastosować zdobyte informacje w rzeczywistości. Dlatego bardzo ważnym narzędziem w nauce są seminaria edukacyjne dla inwestorów. Na rynku są dostępne ich różne wersje, od cząstkowych po kompleksowe, prowadzone przez niezależnych ekspertów lub wyspecjalizowane firmy szkoleniowe. Wśród nich warto zwrócić uwagę na ofertę seminariów organizowanych przez brokerów, w których udział zazwyczaj jest bezpłatny. Niektóre z nich mają charakter marketingowy i służą przedstawieniu oferty firmy. Można jednak znaleźć również wiele wartościowych propozycji, zapewniających dużą dawkę wiedzy wysokiej próby. Zaświadczyć o tym może rzesza ponad 6 tys. inwestorów, którzy od 2008 r. wzięli udział w seminariach organizowanych przez City Index we współpracy z wiodącymi firmami szkoleniowymi w Polsce.