Polski Fundusz Rozwoju przygotował trzy programy pomocowe – jeden skierowany do mikroprzedsiębiorców, drugi do małych i średnich przedsiębiorców (MŚP) oraz trzeci do dużych przedsiębiorców (dla dużych przedsiębiorców przewidziano trzy programy – płynnościowy, preferencyjny i inwestycyjny). Wyjątkowo, w niektórych sytuacjach, MŚP będą mogły ubiegać się o wsparcie dla dużego przedsiębiorcy. Program dla MŚP został już uruchomiony i pomoc jest już przyznawana. Dwa programy dla dużych przedsiębiorców (finansowanie płynnościowe i preferencyjne) uzyskały już zgodę Komisji Europejskiej, przy czym tylko treść zgody na finansowanie płynnościowe jest znana (na dzień 3 czerwca). Natomiast finansowanie inwestycyjne nadal oczekuje na notyfikację Komisji (na dzień 3 czerwca) – aczkolwiek duży przedsiębiorca może złożyć już wstępny wniosek do PFR w ramach wszystkich programów. Przedsiębiorcy oczekują wydania przez PFR regulaminu wsparcia dla dużych przedsiębiorców. Pozostała zgoda Komisji oraz regulamin PFR powinny zostać wydane w najbliższym czasie. Program pomocowy dla mikroprzedsiębiorców opiewa na kwotę 25 mld zł, dla MŚP 50 mld zł, a dla dużych przedsiębiorców 25 mld zł.

W pewnym uproszczeniu, MŚP to przedsiębiorcy, którzy nie są mikroprzedsiębiorcami oraz zatrudniają do 249 pracowników (z wyłączeniem właściciela), a ich roczny obrót za 2019 r. nie przekroczył 50 mln euro lub suma bilansowa za 2019 r. nie przekroczyła 43 mln euro.

Paweł Duda, radca prawny, partner, BDO Legal

Foto: materiały prasowe

Duży przedsiębiorca to przedsiębiorca, który zatrudnia co najmniej 250 pracowników lub którego obrót przekracza 50 mln euro, lub suma bilansowa przekracza 43 mln euro.

Status przedsiębiorcy ustala się na dzień 31 grudnia 2019 r. Przy określaniu statusu przedsiębiorcy nie wystarczy analiza samych dokumentów udostępnionych przez PFR, ponieważ należy wziąć pod uwagę również postanowienia załącznika I do tzw. rozporządzenia pomocowego (rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014). Np. zgodnie z rozporządzeniem pomocowym zmiana statusu przedsiębiorcy ma miejsce wówczas, gdy wyniki uzasadniające zmianę statusu powtórzą się w ciągu dwóch kolejnych okresów obrachunkowych, z zastrzeżeniem, że nie dotyczy to sytuacji zmiany własności w następstwie połączenia lub przejęcia (wówczas zmiana statusu może być natychmiastowa).

Ustalanie statusu przedsiębiorcy musi uwzględniać wyniki (liczbę pracowników, obrót i sumę bilansową) również innych spółek z grupy kapitałowej. Wyniki przedsiębiorstw powiązanych (w pewnym uproszczeniu – większościowych udziałowców) dolicza się w 100 proc., natomiast wyniki przedsiębiorstw partnerskich (w pewnym uproszczeniu – posiadających od 25 do 50 proc. udziałów/akcji w kapitale zakładowym) dolicza się proporcjonalnie do posiadanych przez przedsiębiorstwo partnerskie udziałów/akcji w kapitale zakładowym. Należy doliczyć wyniki przedsiębiorstw powiązanych i partnerskich również wtedy, gdy są to podmioty zarejestrowane poza granicami Polski. W praktyce doliczanie wyników innych spółek z grupy kapitałowej sprawia przedsiębiorcom duże trudności i budzi wiele wątpliwości. Co istotne, spółka powinna doliczać nie tylko dane spółek zależnych, ale również spółek nadrzędnych (dominujących aż do beneficjenta rzeczywistego).

MŚP mogą uzyskać od PFR nieoprocentowaną subwencję finansową w wysokości do 3,5 mln zł, która może być umorzona od 25 do 75 proc. Umorzenie oznacza, że subwencja w określonych granicach nie podlega zwrotowi. Na wysokość umorzenia wpływa wykazana skumulowana strata gotówkowa oraz utrzymany poziom zatrudnienia.

Finansowanie płynnościowe, zgodnie z treścią zgody Komisji, polega na pożyczkach z obniżonymi stopami procentowymi. Pożyczka ma być udzielana maksymalnie na cztery lata, a jej oprocentowanie będzie zależne od statusu przedsiębiorcy (MŚP/duży przedsiębiorca) i terminu zapadalności. Maksymalna kwota dofinansowania w ramach tego programu wynosi 1 mld zł.

Finansowanie preferencyjne jest zbliżone do subwencji finansowej dla MŚP, ponieważ polega na oprocentowanej pożyczce, która może być umorzona do wysokości 75 proc. po spełnieniu określonych przez PFR wymogów. Maksymalna kwota dofinansowania w ramach tego programu wynosi 750 mln zł.

Finansowanie inwestycyjne polega na nabyciu/objęciu przez PFR akcji/udziałów, nabyciu/objęciu przez PFR warrantów subskrypcyjnych albo nabyciu/objęciu przez PFR obligacji zamiennych na akcje.

Wysokość wsparcia dla MŚP jest obliczana na podstawie znanych już danych (przychodów w 2019 r., spadku tych przychodów w określonych miesiącach), natomiast wysokość wsparcia dla dużych przedsiębiorców, zgodnie z dokumentami PFR, jest określana poprzez „prognozowaną lukę płynnościową", a więc na podstawie prognozowanych danych. Zgoda Komisji dla finansowania płynnościowego uzależnia co do zasady maksymalną wysokość wsparcia w ramach tego programu od dwukrotności rocznych kosztów pracowniczych lub kwoty 25 proc. łącznego obrotu przedsiębiorcy w 2019 r., a jeśli prognozowana luka płynnościowa jest wyższa, to wyższe kwoty mogą być przyznawane tylko wyjątkowo.

Jakie są najważniejsze warunki uzyskania pomocy z PFR?

Warunki uzyskania wsparcia zależą od programu, w ramach którego przedsiębiorca ubiega się o przyznanie mu dofinansowania. Najważniejszymi warunkami (wspólnymi dla wszystkich programów) uzyskania wsparcia z PFR są:

1) spadek obrotów gospodarczych o co najmniej 25 proc. w dowolnym miesiącu po 1 lutego 2020 r. w porównaniu z poprzednim miesiącem lub analogicznym miesiącem ubiegłego roku w związku z zakłóceniami w funkcjonowaniu gospodarki na skutek koronawirusa (w przypadku dużych przedsiębiorców istnieje możliwość zastąpienia tego warunku innym);

2) niezaleganie z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień 31 grudnia 2019 r. lub na dzień składania wniosku;

3) brak otworzonej likwidacji, postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego;

4) przedsiębiorca musi być zarejestrowany w Polsce oraz musi posiadać rezydencję podatkową w EOG;

5) główny beneficjent rzeczywisty przedsiębiorcy nie może posiadać rezydencji podatkowej w rajach podatkowych;

6) prowadzenie działalności na dzień 31 grudnia 2019 r.;

7) nieprowadzenie określonych rodzajów działalności – m.in. działalności finansowej. Zgoda Komisji na finansowanie płynnościowe rozszerza ten warunek również na działalność deweloperską i związaną z nieruchomościami komercyjnymi.

Finansowanie preferencyjne oraz inwestycyjne mają ponadto dodatkowe warunki uzyskania wsparcia. W przypadku finansowania preferencyjnego warunkami tymi są:

1) odnotowanie gotówkowej straty na sprzedaży w co najmniej jednym miesiącu przypadającym po dniu 29 lutego 2020 r.;

2) prognozowany poziom zadłużenia przedsiębiorcy wzrósł na skutek koronawirusa do poziomu, który zagraża jego stabilności finansowej.

W ramach finansowania preferencyjnego przedsiębiorca będzie musiał także przedstawić plan restrukturyzacji i projekcje finansowe, uwiarygadniające uzyskanie rentowności finansowej po zakończeniu kryzysu w związku z koronawirusem.

Wymagane dokumenty w przypadku finansowania inwestycyjnego są zależne od tego, czy przedsiębiorca chciałby uzyskać wsparcie na zasadach rynkowych czy w ramach pomocy publicznej. Przedsiębiorca, aby uzyskać wsparcie w postaci finansowania inwestycyjnego musi wykazać, że po kryzysie wywołanym pandemią koronawirusa osiągnie rentowność finansową.

Z każdym programem dla dużych przedsiębiorców wiąże się obowiązek przeprowadzenia przez PFR uproszczonego badania due diligence przedsiębiorcy.

Czy istnieje możliwość polepszenia warunków kredytowych spółki, która ma problemy finansowe z powodu Covid-19?

W komunikacie Związku Banków Polskich z 16 marca 2020 r. wskazano na potrzebę zapewnienia przez banki uproszczonej pomocy dla przedsiębiorców będących kredytobiorcami. Pomoc ta miała polegać m.in. na możliwości zawieszenia spłacania rat przez okres co najmniej do trzech miesięcy i automatyczne wydłużenie o ten sam okres łącznego okresu spłaty kredytu. Ponadto banki miały wprowadzić możliwość odnowienia istniejącego finansowania na okres do sześciu miesięcy, o ile dany przedsiębiorca na koniec 2019 roku miał zdolność kredytową.

Specustawa covidowa wprowadziła art. 31f, zgodnie z którym bank może zmienić warunki kredytowania na korzyść przedsiębiorcy, jeżeli:

1) kredyt został udzielony przed dniem 8 marca 2020 r.; oraz

2) zmiana taka jest uzasadniona oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy dokonaną przez bank nie wcześniej niż w dniu 30 września 2019 r.; oraz