KDPW – jeden z filarów polskiego rynku kapitałowego. Towarzyszy GPW od początku

Obchodzący dzisiaj 19. rocznicę powstania Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych ma jednak nieco dłuższą historię.

Aktualizacja: 11.02.2017 09:41 Publikacja: 07.11.2013 05:00

Warszawska siedziba Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych mieści się pod tym samym adresem co Gi

Warszawska siedziba Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych mieści się pod tym samym adresem co Giełda Papierów Wartościowych.

Foto: Fotorzepa, Andrzej Cynka A.C. Andrzej Cynka

Instytucja, będąca ważną częścią rynku kapitałowego w Polsce, pojawiła się równocześnie z powstaniem Giełdy Papierów Wartościowych, czyli wiosną 1991 r. Początkowo funkcjonowała jako część GPW.

U zarania stworzenia KDPW leżała decyzja twórców naszego rynku kapitałowego, że obrót papierami wartościowymi na warszawskiej giełdzie będzie zdematerializowany. To oznaczało, że musiała powstać instytucja, która będzie odpowiadała za rejestrację papierów wartościowych oraz rozliczała transakcje giełdowe. Do obowiązków KDPW należy też pośredniczenie w wypłacie dywidendy dla akcjonariuszy, asymilacja, zamiana, konwersja i podział akcji czy realizacja prawa poboru.

Już po trzech latach zapadła jednak decyzja o wydzieleniu KDPW z GPW. Tego typu model funkcjonuje zresztą na większości światowych rynków kapitałowych. Nowa spółka została zarejestrowana 7 listopada 1994 r. Na jej czele stanęła Elżbieta Pustoła. Kierowała instytucją do połowy 2009 r., gdy została zastąpiona przez Iwonę Srokę. Początkowo właścicielami Depozytu były Skarb Państwa i GPW. W styczniu 1999 r. dołączył do nich Narodowy Bank Polski. Każdy z akcjonariuszy posiada taki sam pakiet udziałów.

Początkowo KDPW nie miała zbyt wiele pracy. Na pierwszej sesji giełdowej notowano bowiem akcje jedynie pięciu spółek (na koniec 2012 r. liczba zarejestrowanych emitentów wynosiła 1081). Handel odbywał się tylko raz w tygodniu, a transakcje zawierane były w systemie notowań jednolitych. Informacje o transakcjach przekazywane były do KDPW w postaci papierowych dokumentów, które dostarczały domy maklerskie i banki. Już jednak po dwóch latach instytucja zaczęła przyjmować dokumenty w formie elektronicznej (na dyskietkach bo Internet dopiero raczkował). Od 1997 r. dokumenty trafiają do instytucji za pośrednictwem Elektronicznego Systemu Dystrybucji Informacji (ESDI).

Z czasem KDPW brała na siebie coraz więcej obowiązków. Już w 1992 r. zajęła się rozliczaniem transakcji obligacjami skarbowymi. Potem dołączyły do nich powszechne świadectwa udziałowe wyemitowane w ramach programu powszechnej prywatyzacji. Od 1998 r. instytucja przejęła też pieczę nad rynkiem instrumentów pochodnych. W 2001 r. do listy dołączyły certyfikaty inwestycyjne zamkniętych funduszy inwestycyjnych oraz jednostek indeksowych. Od 2003 r. KDPW rozliczała handel opcjami, a także akcjami spółek zagranicznych, które debiutowały na GPW (pierwszą firmą była austriacka BACA).

Mimo że KDPW została powołana do rozliczania transakcji giełdowych, to z czasem zajęła się też obsługą rozliczeń transakcji zawieranych pomiędzy bankami a NBP w ramach prowadzonej przez NBP polityki pieniężnej.

Pod rządami Iwony Sroki w KDPW zaszły poważne zmiany. Zgodnie z przyjętą pod koniec 2009 r. strategią, instytucja wydzieliła ze swoich struktur KDPW_CCP, która przejęła na siebie obowiązki izby rozliczeniowej. Ruch tłumaczony był koniecznością oddzielenia ryzyka z tytułu podstawowej działalności centralnego depozytu papierów wartościowych od ryzyka z tytułu świadczenia usług izby rozliczeniowej CCP, co stało się międzynarodowym standardem. KDPW_CCP zostało ponadto wyposażone w kapitał zakładowy (190 mln zł), który może zostać użyty w ramach systemu gwarantowania rozliczeń tym samym wpływając na podniesienie ich bezpieczeństwa.

W przyszłości KDPW mogą czekać kolejne zmiany. Skarb Państwa nie ukrywa, że chce pozbyć się swojego pakietu. Sprzedaż akcji instytucji znalazła się nawet w planie prywatyzacji na lata 2012–2013. Gotowość do zakupu (i tym samym przejęcia kontroli nad KDPW) wyraża GPW, która szuka pomysłu na zagospodarowanie nadmiaru gotówki. Na przeszkodzie transakcji może jednak stanąć Komisja Nadzoru Finansowego. Regulator stoi na stanowisku, że KDPW, jako kluczowy element infrastruktury polskiego rynku kapitałowego powinien być kontrolowany przez instytucje publiczne. Nadzorca uważa też, że GPW nie spełnia tego warunku.

[email protected]

Parkiet PLUS
Prezes Tauronu: Los starszych elektrowni nieznany. W Tauronie zwolnień nie będzie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Parkiet PLUS
Czy bitcoin ma szansę na duże zwyżki w nadchodzących miesiącach?
Parkiet PLUS
Jak kryptobiznes wygrał wybory prezydenckie w USA
Parkiet PLUS
Impuls inwestycji wygasł, ale w 2025 r. znów się pojawi
Materiał Promocyjny
Cyfrowe narzędzia to podstawa działań przedsiębiorstwa, które chce być konkurencyjne
Parkiet PLUS
Szalona struktura polskiego wzrostu
Parkiet PLUS
Warszawska giełda chce być piękniejsza i bogatsza