Dłuższe wakacje kredytowe wydają się niemal pewne

Program ulg w spłacie hipotek w 2024 r. z uwzględnieniem progu dochodowego kosztować może banki około 3 mld zł – szacuje ZBP.

Jeszcze w lipcu lub sierpniu rząd ma podjąć decyzję w sprawie przedłużenia tzw. wakacji kredytowych, które w obecnej formule kończą się wraz z końcem 2023 r. W nowej odsłonie wakacje miałyby ewentualnie obowiązywać przez pół roku, wprowadzony miałby też być próg dochodowy. Jak wynika ze słów premiera, ważnymi przesłankami dla decyzji rządu mają być: poziom niespłaconych kredytów oraz „nadzieje na szybsze obniżki stóp procentowych”.

Kiedy ruszą obniżki

Jak obecnie wyglądają te przesłanki? Jeśli chodzi o obsługę zobowiązań, od kilku miesięcy widać narastające problemy. Przedstawiony przez Biuro Informacji Kredytowej indeks jakości portfela kredytów mieszkaniowych pogorszył się w ciągu roku o nawet 1 pkt proc. (w maju wynosił on 1,42 proc.). Jeśli chodzi o kształtowanie się inflacji i w ślad za tym poziom stóp procentowych, to według ostatniej kwartalnej ankiety makroekonomicznej przedstawionej przez NBP, pierwszych obniżek głównej stopy procentowej NBP można spodziewać się już w tym roku. Przy czym nikt nie oczekuje tego na najbliższym posiedzeniu RPP, w sierpniu RPP ma przerwę w obradach, więc najwcześniej mowa o wrześniu.

– Do września zapewne niewiele się zmieni ani pod względem oczekiwań co do zmiany stóp procentowych, ani pod względem spłacalności kredytów. Dlatego moim zdaniem rząd powinien „poczekać” ze swoją decyzją odnośnie do przedłużania wakacji kredytowych do września – komentuje Bartosz Turek, główny analityk HREIT.

Więcej problemów

A jaka może być ta decyzja? – Moim zdaniem, jeśli RPP rozpocznie cykl obniżek jeszcze w III kwartale, to możliwe, że rząd będzie miał argument, by nie przedłużać wakacji dla wszystkich. Jednocześnie niemal pewnym scenariuszem bazowym, bez względu na ruchy RPP, wydaje się przedłużenie wakacji w okrojonej formie, tj. jest tylko dla osób, które mają problem ze spłatą kredytu lub dla osób o niskich dochodach – uważa Turek.

Jak wylicza Turek, co prawda w porównaniu z początkiem 2022 r. obciążenie kredytowe – tj. relacja raty do wynagrodzenia – przeciętnie mogły się obniżyć, to powiększyć się mogła grupa osób, dla których jest to obciążenie nie do udźwignięcia.

– Według moich szacunków, na koniec 2021 r. ok. 10 proc. kredytodawców musiało przeznaczać na spłatę raty 50 proc. swoich miesięcznych dochodów lub więcej, obecnie ta grupa wzrosła o połowę, do ok. 15 proc. Wakacje kredytowe pozwalają im przetrwać. Bez tej ulgi mogą sobie nie poradzić – analizuje Turek.

Według jednego z wariantów przedstawionych w ostatniej analizie NBP, na koniec 2024 r. w warunkach niezmienionych stóp procentowych, grupa kredytów (jeśli chodzi o ich wartość) z obciążeniem przekraczającym 50 proc. dochodów może wzrosnąć do nawet 19 proc. z 5 proc. na koniec 2021 r.

Związek Banków Polskich w swoich analizach dotyczących sytuacji sektora bankowego już przewiduje przedłużenie wakacji kredytowych z uwzględnieniem kryterium dochodowego. Według ZBP może to kosztować banki w 2024 r. około 3 mld zł.