Przyglądamy się rynkowi rosyjskiemu

Jeśli pojawi się kolejny emitent z kraju, z którym nie mamy jeszcze połączenia operacyjnego, będziemy przygotowywać się do otwarcia takiego linku. Przyglądamy się i myślimy m.in. o rynku rosyjskim - mówi Iwona Sroka, prezes Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych

W ostatnich miesiącach na giełdach panuje marazm. Czy pani zdaniem jest szansa, że w kolejnych kwartałach na rynkach pojawi się ożywienie i zwiększy się również liczba rachunków papierów wartościowych?

Niepewne czasy zniechęcają nowych uczestników do inwestowania, a dotychczasowi gracze wykazują się większą ostrożnością. Wszystkie te zachowania – wynikające z niestabilnej sytuacji na rynkach – znalazły w ostatnim czasie odzwierciedlenie na globalnych parkietach.

W Polsce nieprzerwanie od czterech lat rośnie liczba rachunków papierów wartościowych. Na przestrzeni ostatnich lat przybyło ich ponad 460 tysięcy. To imponujący wynik, którym możemy się chwalić. W ostatnich miesiącach także notujemy wzrost liczby rachunków, obecnie jest ich ponad 1,53 mln. Tylko w tym roku ich liczba wzrosła o 35 tys. Pamiętajmy przy tym, że około 20–30 proc. tych rachunków to rachunki aktywne.

Obecny wzrost nie jest tak spektakularny, jak np. w 2010 roku, kiedy to na warszawskim parkiecie przy okazji debiutów spółek Skarbu Państwa pojawiło się aż 350 tysięcy nowych inwestorów, ale w mojej opinii dane potwierdzają ciągłe zainteresowanie Polaków inwestowaniem na giełdzie.

KDPW systematycznie tworzy nowe połączenia operacyjne z zagranicznymi depozytami – czy w planach są jakieś nowe połączenia? Jeśli tak – z jakimi krajami?

Już teraz możemy pochwalić się największą siecią linków wśród depozytów w Europie Wschodniej i Centralnej. Obecnie KDPW utrzymuje 19 połączeń operacyjnych z zagranicznymi instytucjami depozytowymi. Dziesięć z nich to połączenia bezpośrednie pomiędzy KDPW a zagranicznym depozytem. Pozostałe 9 to połączenia typu pośredniego, za pośrednictwem jednego z dwóch międzynarodowych depozytów. Aktualnie pracujemy nad budową nowych połączeń z rynkami rumuńskim oraz słowackim, w celu umożliwienia emitentom z tych krajów notowania akcji ich spółek na GPW.

Jeśli pojawi się kolejny emitent z kraju, z którym nie mamy jeszcze połączenia operacyjnego, będziemy przygotowywać się do otwarcia takiego linku. Przyglądamy się i myślimy m.in. o rynku rosyjskim.

Jaki wpływ na KDPW ma szykowane wprowadzenie nowego systemu UTP przez giełdę?

Na pewno jest to duże wyzwanie dla całego środowiska rynku kapitałowego. U nas wszystko przebiega zgodnie z harmonogramem.

Jak przebiegają prace nad uruchomieniem usługi rozliczania derywatów z rynku OTC?

Są już na ukończeniu. W lutym KDPW_CCP zakupiła moduł do zarządzania ryzykiem i rozliczania transakcji z rynku OTC. Wybrane zostały także platformy konfirmacji, czyli potwierdzeń transakcji zawartych przez banki na rynku OTC – współpracować będziemy tu z Swift oraz MarkitServ. Od początku listopada zaczniemy podpisywanie umów z uczestnikami.

Jakie instrumenty finansowe będą rozliczane w ramach tej usługi?

W pierwszej fazie w KDPW_CCP rozliczane będą forwardy na stopę procentową (FRA), swapy stopy procentowej (IRS) rozliczane w złotych oraz transakcje repo. Od stycznia 2014 r. planowane jest rozliczanie kolejnych klas instrumentów z rynku OTC: swapów walutowych (FX swap), opcji walutowych (FX option), opcji na stopę procentową oraz swapów procentowo-walutowych (CIRS).

Walne Zgromadzenie KDPW_CCP podjęło decyzję o podwyższeniu kapitału izby o 100 mln zł do 200 mln zł. Zwiększa to znacząco zasoby kapitału dostępne w ramach systemu gwarantowania rozliczeń w związku z oferowaniem nowej usługi, jaką jest rozliczanie derywatów OTC.

Jakie mogą być korzyści płynące z wdrożenia tej usługi?

Ostatni kryzys finansowy spowodował duży spadek zaufania na rynku międzybankowym, czego efektem było m.in. znaczące zmniejszenie się liczby i wartości transakcji na rynku OTC. Rozliczanie derywatów OTC przez izby rozliczeniowe ma na celu przede wszystkim zmniejszenia ryzyka niewywiązania się stron z zobowiązań wynikających z zawartej transakcji i pobudzenie tego segmentu.

Mimo kryzysu liczba rachunków papierów wartościowych rośnie. Tylko w tym roku przybyło ich 35 tysięcy

Izba rozliczeniowa dysponuje wielostopniowym systemem gwarantowania rozliczeń. W razie wystąpienia niewypłacalności przez jedną ze stron transakcji, może wykorzystać wiele elementów – począwszy od depozytów zabezpieczających, poprzez fundusz rozliczeniowy, a na kapitale własnym izby skończywszy – które pozwolą na zamknięcie pozycji.

Czy planowane są jakieś zmiany w systemie rekompensat?

Od kilku lat Krajowy Depozyt uczestniczy w pracach nad zmianą przepisów w zakresie funkcjonowania systemu rekompensat. W 2010 roku został przedstawiony ministrowi finansów oraz Komisji Nadzoru Finansowego projekt zmian. Dalsze prace nad nim przerwał jednak toczący się równolegle w Komisji Europejskiej proces legislacyjny dotyczący zmiany dyrektywy o systemie rekompensat dla inwestorów. Jakiekolwiek zmiany polskiej ustawy będą przeprowadzane dopiero równolegle z implementacją zmian wytyczanych przepisami tej dyrektywy, co nastąpi nie wcześniej niż w roku 2013.

Wychodząc naprzeciw propozycjom zmian w tej dyrektywie, będzie musiała zostać podwyższona kwota maksymalnej rekompensaty, tj. „przejście" do poziomu co najmniej 30 tys. euro, a być może nawet 50 tys. euro. Tym samym ochrona inwestorów osiągnęłaby pewien poziom konkurencyjności z ochroną, jaką ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym daje klientom banków w zakresie depozytów bankowych. Inną kwestią są także konieczne zmiany w prawie upadłościowym. Zakładamy też objęcie obowiązkiem wnoszenia wpłat do systemu wszystkich podmiotów, które są uczestnikami rynku świadczącymi usługi finansowe związane, czy to z zarządzaniem, czy też z przechowywaniem lub rejestrowaniem instrumentów finansowych.

O jakie podmioty chodzi?

Na przykład banki przechowujące lub rejestrujące papiery wartościowe tzw. niepubliczne teraz nie są w ogóle uczestnikami systemu gwarantowania, mimo iż świadczą usługi finansowe. Również podmioty świadczące usługi typu asset management, w tym w szczególności towarzystwa funduszy inwestycyjnych – mimo objęcia ich klientów systemem rekompensat – nie wnoszą wpłat do tego systemu.

Taki stan rzeczy powoduje naruszenie zasady solidaryzmu i proporcjonalizmu uczestnictwa w systemie gwarantowania świadczonych usług, a jednocześnie stwarza niczym nieuzasadnione dysproporcje w traktowaniu klientów podmiotów świadczących usługi finansowe.

Czego, z perspektywy KDPW, brakuje naszemu rynkowi kapitałowemu, aby był jeszcze bardziej konkurencyjny w stosunku do rynków zagranicznych? Jakie konkretnie kroki należałoby jeszcze podjąć?

Bardzo ważnym elementem było wprowadzenie w życie na początku sierpnia zapisów nowelizacji ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, wprowadzających nowację rozliczeniową. Dzięki temu KDPW_CCP będzie mógł pełnić funkcję pełnoprawnego centralnego kontrpartnera, stając się stroną kupującą dla każdego sprzedającego i sprzedającą dla każdego kupującego – tak jak CCP działające na rynkach zagranicznych.

Odrębnością polskiego systemu rozliczeniowego i rozrachunkowego, w stosunku do praktyk panujących na innych rynkach europejskich, pozostaje konieczność rejestracji kontraktów derywatowych na kontach depozytowych w KDPW. W tym zakresie niewątpliwie pożądane są zmiany w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, które umożliwiłyby zapisywanie tych kontraktów wyłącznie na kontach rozliczeniowych w KDPW_CCP.

Czy KDPW planuje w najbliższych kwartałach wprowadzenie nowych usług?

Zgodnie z założeniami naszej strategii KDPW stale rozszerza katalog usług oferowanych zarówno przez KDPW (depozyt), jak i KDPW_CCP (izba rozliczeniowa CCP). W drugiej połowie 2012 r. planowane jest wprowadzenie usługi prowadzenia przez KDPW na rzecz podmiotów zagranicznych zbiorczych rachunków papierów wartościowych. Ułatwi to zagranicznym pośrednikom i ich klientom dostęp do instrumentów obecnych na polskim rynku kapitałowym.

W przyszłym roku zakończymy prace nad wprowadzeniem przez KDPW automatycznego rozrachunku w częściach, który ma na celu zmniejszenie liczby zawieszeń i zwiększenie efektywności prowadzonych rozrachunków. Uruchomiona zostanie także usługa zarządzania zabezpieczeniami dla transakcji repo.

W przyszłym roku powinniśmy też zbliżać ku końcowi projekt związany z wprowadzeniem do rozliczeń rynku kasowego, prowadzonych przez KDPW_CCP, nettingu w papierach wartościowych. Zdecydowanie obniży on liczbę instrukcji dostarczanych do rozrachunku w KDPW, a tym samym obniży koszty rozrachunku transakcji.

CV

Iwona Sroka to prezes Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych i KDPW_CCP. Jest absolwentką SGH. W 2012 r. zajęła 9. miejsce w rankingu  najbardziej wpływowych kobiet w Polsce, organizowanym przez miesięcznik „Home and Market". Przez dziewięć lat pracowała na  GPW jako doradca zarządu, a następnie dyrektor biura komunikacji marketingowej. Jest autorką kilku publikacji. Ostatnio napisała przedmowę do polskiego wydania głośniej książki Richarda M. Bookstabera pt. „Jak stworzyliśmy demona", opisującej giełdowe krachy, do których doprowadziły agresywne strategie inwestycyjne.