Tajna broń prześladowcy chińskich spółek. Gdzie ją znalazł?

Carson Block, 36-letni założyciel analitycznej firmy Muddy Waters (Mętne Wody), znany z tropienia nieprawidłowości w chińskich firmach notowanych na giełdach w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, swoją tajną broń znalazł w niezwykłym miejscu – na stronie internetowej amerykańskiej Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (SEC).

Przyznaje, że jest zagorzałym czytelnikiem listów wysyłanych przez pracujących w  SEC ekspertów ds. finansów korporacji (CorpFin accountants) do szefów firm, dotyczących ujawnianych i zatajanych informacji. Bardzo ceni ich pracę, szczególnie umiejętność wyławiania kłopotliwych problemów. Pracę Blocka  rynek wycenił na 7 miliardów dolarów, bo tyle pieniędzy wyparowało z kapitalizacji chińskich spółek w rezultacie jego działań.

Informacje zawarte w korespondencji ekspertów SEC Muddy Waters wykorzystała trzy lata termu, kiedy przygotowywała raport o chińskiej spółce Rino International Corp. zajmującej się utylizacją śmieci. Wywołał on burzę i zdołował kurs akcji tej firmy z 13 dolarów do niemal zera, zaś z kapitalizacji wyparowało 370 milionów dolarów.

Block zyskał też rozgłos dzięki apelom do inwestorów by sprzedawali na krótko akcje kilku spółek o chińskim rodowodzie w których finansach dzięki SEC wykrył nieprawidłowości bądź wręcz oszustwa. Swoją firmę Muddy Waters założył w 2010 roku w Szanghaju, ale później z powodu , jak mówił nękania jego analityków przez chińskie władze , przeniósł ją do Los Angeles.

Komisja Papierów Wartościowych i Giełd sprawuje nadzór nad amerykańskim rynkiem akcji i każdego roku jej specjaliści muszą wziąć pod lupę 4 tysiące spółek, a w szczególności nowych emitentów i gorące w danym momencie branże. Jeśli uznają, że coś jest nie tak w raportach domagają się wyjaśnień i uzupełnień.

Odpowiedzi nadsyłane przez spółki na stronie internetowej SEC umieszczane są po miesiącu od daty ich wysłania. Zainteresowanie wielu inwestorów ogranicza się zwykle do lektury raportów okresowych, a szczegółowa dyskusja o niedociągnięciach w biznesie firm umyka ich uwadze. I tracą okazję do zagrania przeciwko nim i zarobienia pieniędzy.

Pouczająca jest korespondencja SEC z Rino. Na początku 2007 roku komisja zainteresowała się odejściem z pracy księgowego tej firmy argumentując, że musi ona ujawnić w raportach wszelkie spory z profesjonalistami.  Rino początkowo twierdziło, że takich sporów nie było. SEC nie zadowoliła się tym i naciskała dalej twierdząc, że inwestorzy powinni wiedzieć czy audytor wyraził jakieś wątpliwości co do kondycji spółki. Rio skorygowało raport zapewniając, że nie było nieporozumień dotyczących raportów finansowych z wyjątkiem tego, że audytor wątpił w rentowność Rino.

Cztery lata później SEC zawiesiła handel akcjami tej firmy, ponieważ nie poinformowała inwestorów, iż śledczy wynajęci by sprawdzić słuszność podejrzeń o malwersacje opuścili spółkę. Przez krótki czas Rino była na rynku Nasdaq ulubieńcem inwestorów grających na krótko, pożyczających akcje licząc na spadek kursu by je odkupić po niższej cenie, oddać i zainkasować różnicę.

Kiedy specjaliści SEC zorientowali się, że prezes firmy i szef rady dyrektorów są małżonkami zapytali o potencjalny konflikt interesów. Rino w odpowiedzi poinformowało, że para kontroluje 100 proc. akcji spółki i firma nie może zagwarantować, że  prezes Zou Dejun będzie postępował zgodnie z najlepszymi interesami przedsiębiorstwa. Mimo to Rino zostało dopuszczone do obrotu.

Kiedy Block brał pod lupę Sino-Forest Corp., która później ogłosiła bankructwo i New Oriental Education &Technology (EDU) inwestorzy wciąż trzymali ich akcje w nadziei, że zarobią na chińskim cudzie gospodarczym. SEC wszczęła przeciwko tej ostatniej dochodzenie, ale EDU do 2012 roku udawało się uniknąć załamania kursu. Peter Henning, były prawnik SEC pracujący obecnie w Wayne State University w Detroit przypuszcza, iż było to możliwe gdyż inwestorzy nie odrobili pracy domowej i nie zainteresowali się korespondencją komisji ze spółką.

W ostatnich latach wycofane zostały z obrotu akcje około 50 firm zagranicznych, a w 40 przypadkach wytoczono procesy o oszustwa.

EDU, która reklamowała się jako największy w Chinach prywatny dostawca usług edukacyjnych miała kłopoty nawet z obliczeniem swojego zysku. Poinformowała, że spółka zależna  miała 99-proc. udział w jej przychodach, a tylko 27-proc. udział w zysku netto. W lipcu ubiegłego roku EDU przyznała, że SEC prowadzi dochodzenie, czy jej pekińska filia była właściwie ujmowana w sprawozdaniach finansowych. Następnego dnia Muddy Waters na swojej stronie zamieściła rekomendację „zdecydowanie sprzedaj" papiery EDU z powodu ryzyka, że chińska firma będzie musiała znacząco skorygować swoje raporty. Block czytał korespondencję nadzorcy ze spółką i jej odpowiedzi.

W przypadku Rino Carson Block okazał się skuteczniejszy niż nadzór amerykańskiego rynku. Wykrył, że firma prowadzi podwójną księgowość. W raportach przesyłanych nadzorowi chińskiemu przychody Rino za 2009 rok były o 95 proc. mniejsze niż w sprawozdaniach przygotowywanych na użytek SEC. Amerykańska komisja o istnieniu podwójnej księgowości poinformowała dopiero w kwietniu 2011, kiedy zawiesiła handel akcjami chińskiej firmy.

Niekiedy Muddy Waters dociera tam, gdzie SEC nie może. Kiedy Block zabrał się za Sino-Forest, właściciela lasów w Chinach i Olam International, singapurską firmę handlującą orzeszkami ziemnymi zdobył informacje, których SEC uzyskać nie mogła, gdyż obie te firmy nie musiały informować amerykańskiego nadzoru. Na akcjach Sino-Forest miliarder John Paulson, założyciel funduszu hedgingowego stracił 105 milionów dolarów.