QE teraz także w Szwecji

Szwedzki Riksbank jako kolejny bank centralny zdecydował się w czwartek na rozpoczęcie programu skupu aktywów za wykreowane pieniądze (QE).

Jednocześnie Riksbank, najstarszy bank centralny świata, stał się najmłodszym członkiem „klubu ujemnych stóp procentowych", do którego należą już Szwajcarski Bank Narodowy oraz Bank Narodowy Danii. Riksbank swoją główną stopę procentową obniżył z zera do -0,1 proc.

Decyzja szwedzkiej instytucji była dla ekonomistów dużym zaskoczeniem. Tylko sześciu spośród 18 ankietowanych przez agencję Bloomberga ekspertów oczekiwało, że Riksbank obniży koszt pieniądza. Reszta sądziła, że w ogóle nie zmieni on parametrów polityki pieniężnej.

Zaskoczeni byli też inwestorzy, o czym świadczy czwartkowe, gwałtowne osłabienie korony. Kursy szwedzkiej waluty wobec dolara i wobec euro spadały po komunikacie Riksbanku nawet o 2 proc., osiągając najniższe poziomy – odpowiednio – od sześciu i niemal pięciu lat.

Riksbank wstępnie na skup obligacji skarbowych za wykreowane pieniądze zamierza przeznaczyć 10 mld koron (4,4 mld zł), co odpowiada mniej więcej 0,002 proc. szwedzkiego PKB. Dla porównania, Europejski Bank Centralny, który program QE prowadzi od jesieni ub.r., a z początkiem marca planuje zwiększyć jego skalę, wyda na skup aktywów ponad 1 bln euro, co odpowiada około 10 proc. PKB.

- Gdyby ktoś mi dał 10 mld koron szwedzkich, byłbym wdzięczny. Ale ta kwota czyni ze szwedzkiego QE najmniejszy taki program w historii – ocenił Kit Juckes, strateg rynkowy Societe Generale.

Gubernator szwedzkiego banku centralnego Stefan Ingves oświadczył jednak, że program QE może zostać zwiększony, jeśli okaże się to konieczne. – Choć 10 mld koron to mało, jest to dopiero początek QE w Szwecji – powiedział Carl Hammer, główny strateg walutowy szwedzkiego banku SEB.

Ingves zadeklarował, że główna stopa procentowa Riksbanku pozostanie ujemna do czasu, aż roczna inflacja bazowa (nie obejmująca chwiejnych cen energii i żywności) w Szwecji zbliży się do 2 proc., co – według prognoz tej instytucji – powinno nastąpić w II połowie 2016 r. W grudniu wynosiła ona 0,5 proc. Jednocześnie podstawowy indeks cen konsumpcyjnych spadł o 0,3 proc. rok do roku. Z deflacją Szwecja zmaga się już od jesieni 2012 r.

Według Tiny Mortensen, ekonomistki z Citigroup, łagodząc politykę pieniężną Riksbank przystąpił do trwającej w Europie wojny walutowej, wywołanej przez styczniową decyzję EBC, aby znacząco zwiększyć skalę QE w strefie euro. To bowiem prowadzi do aprecjacji walut innych państw względem euro, uderzając w ich konkurencyjność eksportową oraz zbijając inflację (za pośrednictwem cen importu).

Choć w minionych dwóch latach kurs korony względem euro był w wyraźnym trendzie spadkowym, na przełomie roku szwedzka waluta zaczęła się umacniać. Mimo to, z taką interpretacją decyzji Riksbanku nie zgadza się Hammer. – Nie mieszałby w to za bardzo EBC. Riksbank jest zatroskany głównie spadkiem oczekiwań inflacyjnych – powiedział.

W ocenie Torbjoerna Isakssona, głównego analityka banku Nordea, Riksbank zrobił błąd, decydując się na rozpoczęcie QE. – Nie ma powodów do prowadzenia tak agresywnej polityki pieniężnej. Wywoła ona więcej problemów niż korzyści – powiedział. Do niedawna szwedzki bank centralny też miał takie obawy. Źródłem zaniepokojenia było szybkie narastanie zadłużenia gospodarstw domowych. W czwartek gubernator Ingves oświadczył jednak, że w obecnych okolicznościach to inne instytucje powinny się zająć studzeniem rynku kredytowego.