Za zmianę OFE już nie zapłacisz

Gotowe są założenia do zmian w działalności funduszy emerytalnych. Reforma II filaru, polegająca między innymi na wprowadzeniu różnych typów funduszy dla starszych i młodszych ubezpieczonych, ma ruszyć 1 lipca 2012 roku

Zgodnie z propozycją rządu OFE mają uzyskać możliwość lokowania pieniędzy w nowe instrumenty, w tym w pochodne, warianty subskrypcyjne, fundusze ETF (odzwierciedlające indeksy), waluty obce, certyfikaty inwestycyjne funduszy aktywów niepublicznych.

Kancelaria Premiera wysłała do konsultacji projekt założeń ustaw o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Zapowiadany był już od połowy września. Ministerstwa i organizacje mają czas do 4 listopada na przesłanie uwag. Rząd chciałby, aby ustawa weszła w życie 1 kwietnia 2011 r., a najważniejsze zmiany w systemie kapitałowym zaczęły się od lipca kolejnego roku. Rok wcześniej zaczną być wprowadzane pierwsze korekty: zmniejszanie prowizji, którą mają płacić ubezpieczeni, oraz zmiany w akwizycji na rynku wtórnym.

[srodtytul]Docelowo dwa typy funduszy[/srodtytul]

Rząd chce zmienić sposób oszczędzania w II filarze. Planuje, że docelowo będą istnieć dwa typy funduszy, których strategia inwestycyjna będzie dopasowana do wieku oszczędzających. Najmłodsi uczestnicy systemu będą odkładać pieniądze w funduszach A, czyli agresywnych, które nawet do 85 proc. aktywów będą lokować w akcjach, w tym za granicą (do 15 proc.). Z kolei najstarsze osoby będą to robić w funduszach C, bezpiecznych, których celem będzie ochrona kapitału.

Przenoszenie pieniędzy do funduszu C ma następować w transzach co pół roku i być rozłożone na 10 lat. Ostatecznie każdy, kto ukończy 55 lat, ma odkładać pieniądze tylko w funduszu bezpiecznym. Ale też każdy będzie mógł zdecydować, czy chce przyspieszyć przejście o pięć lat czy o tyle samo opóźnić.

Nowe fundusze mają wystartować 1 lipca 2012 r. Pierwotnie miało stać się to 1 kwietnia przyszłego roku. Towarzystwa emerytalne, które pracowały nad założeniami, postulowały jednak przesunięcie tego terminu. Ta zmiana podoba się Piotrowi Kaliszowi, głównemu ekonomiście Banku Handlowego. – Dla ubezpieczonego to ważne, że sam będzie mógł wybierać strategię inwestycyjną – mówi.

[srodtytul]Nowe benchmarki[/srodtytul]

Istniejące obecnie fundusze mają być przekształcone w fundusz typu B i z niego pieniądze klientów II filara mają być stopniowo przenoszone do funduszu A i C. Fundusz B zniknie z rynku po 2040 r. Do każdego typu funduszu ma powstać specjalny benchmark zewnętrzny (patrz tabela). Do niego będą porównywane wyniki osiągane przez subfundusze. Dziś osiągnięcia OFE porównuje się do średniego wyniku w branży.

Powstanie subfunduszu A zwiększy popyt funduszy na akcje, a zmniejszy na obligacje. Według autorów projektu w perspektywie najbliższych lat planowany spadek popytu OFE na obligacje będzie prawdopodobnie stanowić mniej niż 10 proc. rocznej podaży tych papierów. A popyt na akcje zwiększy się z 13,5 proc. w tym roku do 17,6 proc. za dziesięć lat.

Powstanie multifunduszy pociąga też za sobą zmiany w systemie gwarancji dla klientów oraz w wymogach kapitałowych. Zamiast minimalnego kapitału zakładowego towarzystwa emerytalnego będzie wymóg utrzymywania minimalnego kapitału w relacji do wielkości każdego z subfunduszy. Ponadto towarzystwa będą musiały utrzymywać określony w prawie margines wypłacalności, tak jak jest w firmach ubezpieczeniowych. Co miesiąc towarzystwa będą musiały informować nadzór o wysokości kapitałów, a dodatkowo w KNF będzie funkcja kuratora ds. kapitałów.

[srodtytul]Opłaty zostaną ścięte[/srodtytul]

Zmiany dotyczą też opłat. Niższa ma być wysokość opłaty od składki. Zmniejszenie nastąpi w dwóch etapach – co postulowały towarzystwa emerytalne – od lipca 2011 r. opłata w subfunduszu A i B wyniesie 2,3 proc. (plus 0,8 proc. dostanie ZUS za przekazanie składki), a od lipca 2012 r. spadnie do 2 proc. (plus opłata dla ZUS). W funduszu C Polacy zapłacą 1,3 proc., ale pod warunkiem, że ukończyli 55 lat.

[srodtytul]Akwizycji nie będzie[/srodtytul]

Najpierw od lipca 2011 roku wprowadzony zostanie zakaz akwizycji wtórnej, czyli namawiania osoby, która już wybrała OFE, do jego zmiany. A od początku 2014 r. rząd planuje całkowity zakaz akwizycji. Nie oznacza to, że nie będzie można zmieniać funduszu, ale będzie to można robić listownie, przez Internet lub ZUS. Ubezpieczony będzie zawsze zwolniony z opłaty za zmianę OFE. Teraz uiszcza ją, jeśli zmienia instytucję częściej niż co dwa lata.

Zakaz całkowitej akwizycji nie podoba się PKPP Lewiatan: – Uważamy, że po wprowadzeniu częściowego zakazu na rynku wtórnym trzeba poczekać ze trzy lata, by sprawdzić, jak działa akwizycja na rynku pierwotnym, a potem ewentualnie decydować – mówi Małgorzata Rusewicz, ekspert Lewiatana.

Złamanie zakazu akwizycji będzie się wiązać z karą, co postulowała KNF. Jej wysokość może wynieść nawet 1 mln zł. Dodatkowo rząd chce ograniczyć reklamowanie się OFE. Łamanie tych ograniczeń też będzie karane. Do 1 mln zł dla PTE, ale karę mogą ponieść też członkowie zarządu (do wysokości trzymiesięcznych pensji).

Towarzystwa emerytalne nie chcą wypowiadać się na temat projektu. Wspólne stanowisko środowiska ma przedstawić Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych w najbliższych dniach. Niektóre ostatecznie zaproponowane rozwiązania różnią się od omawianych z PTE. Dotyczy to choćby ograniczeń reklamowych.