Raportowanie niefinansowe

Kilka tygodni temu weszły w życie przepisy, które wprowadziły nowe obowiązki sprawozdawcze obejmujące sto kilkadziesiąt notowanych na giełdzie spółek.

Jednocześnie mogą one przy okazji dać spółkom nowe narzędzia zarządcze, sposoby wykrywania i mitygacji szeregu ryzyk, a inwestorom nowe dane pozwalające lepiej przewidywać perspektywy rozwoju emitentów.

Znowelizowana ustawa o rachunkowości implementująca zapisy dyrektywy 2014/95/UE nakazuje wybranym dużym spółkom raportowanie szeregu tzw. zagadnień niefinansowych. Obowiązek dotyczy spółek i grup kapitałowych, które mają powyżej 500 pracowników oraz przychody przekraczające 170 mln zł lub sumę bilansową przekraczającą 85 mln zł. Spółki te będą musiały już w przyszłym roku wraz ze sprawozdaniem z działalności opublikować oświadczenie lub odrębne sprawozdanie na temat informacji niefinansowych.

Zagadnienia niefinansowe można pogrupować w kilka obszarów związanych z kwestiami środowiska naturalnego, spraw społecznych i pracowniczych, praw człowieka oraz zapobiegania korupcji i łapownictwu. Emitenci, poza opisaniem swojego modelu biznesowego, będą musieli opisać stosowane przez siebie polityki w tych obszarach, efekty tych polityk (używając do tego m.in. niefinansowych wskaźników wyników), a także zidentyfikować związane z tymi obszarami ryzyka i określić sposób zarządzania nimi.

O ile sprawozdania finansowe spółek mają bardzo podobny zakres i zawartość (nawet jeśli spółki stosują różne standardy rachunkowości), to sprawozdania niefinansowe będą się istotnie różniły. Mnogość sektorów, w których działają spółki, powoduje, że dla różnych emitentów istotne będą różne obszary niefinansowe. Są przecież spółki, których wpływ na środowisko naturalne jest bardzo duży, ale są też takie, które w zasadzie takiego wpływu niemal nie wywierają, ale z kolei w istotny sposób wpływają na dużą liczbę swoich klientów lub też na społeczność lokalną.

Z tego powodu pierwszym krokiem w ramach przygotowań do raportowania informacji niefinansowych powinno być ustalenie, które obszary są istotne w przypadku naszej spółki oraz kim są jej różni interesariusze. Dopiero potem możemy starać się szacować ryzyka w tych obszarach, zastanawiać się czy mamy i czy ewentualnie powinniśmy stworzyć w nich odpowiednie polityki, zacząć zbierać stosowne dane i wreszcie przygotować zakres informacji, który zostanie zaraportowany. Te prace trzeba wykonać w 2017 roku, żeby zdążyć przed terminem publikacji pierwszego raportu.

Z doświadczeń spółek, które już raportują zagadnienia niefinansowe wynika, że takie badanie istotności dostarcza zawsze interesujących wniosków, które często są wykorzystywane przez zarząd i strukturę firmy do usprawnienia procesów wewnętrznych, współpracy z podwykonawcami, a także z klientami i innymi grupami interesariuszy. Następujące później gromadzenie i raportowanie danych pozwala czasem też odkryć obszary kosztów, których ograniczenie nie tylko spowoduje, że spółka rozwija się w sposób bardziej zrównoważony, ale też korzystnie wpływa na jej wyniki finansowe.

Zarówno dyrektywa, jak też polska ustawa pozostawiają emitentom całkowitą dowolność w wyborze standardu, według którego będą oni raportowali zagadnienia niefinansowe. Do wyboru jest szereg standardów i zbiorów wytycznych międzynarodowych, całościowych lub częściowych (np. dotyczących tylko kwestii środowiskowych). Jest też Standard Informacji Niefinansowych, opracowany z inicjatywy Stowarzyszenia Emitentów Giełdowych i Fundacji Standardów Raportowania i skonsultowany z polskimi emitentami oraz szerokim gronem instytucji i organizacji zrzeszających różne grupy interesariuszy rynku kapitałowego. Zespół redakcyjny SIN starał się, by był on prostym narzędziem umożliwiającym wejście w skomplikowany świat raportowania niefinansowego spółkom, które nie miały z nim wcześniej styczności.

Z przeprowadzonych przez SEG szacunków wynika, że nowe obowiązki obejmą ok. 150 notowanych w Polsce spółek. Niewielka część z nich już raportuje informacje niefinansowe, ale dla ok. 120 jest to tematyka nowa. Dokładna liczba raportujących będzie znana dopiero w końcu 2017 roku. W wielu przypadkach obowiązek zależy od solidnego policzenia liczby pracowników. O ile w przypadku osób zatrudnionych w Polsce jest to dość proste (stosujemy przeliczenie na pełne etaty w stosunku do osób zatrudnionych na umowę o pracę), o tyle może to powodować pewne wątpliwości w przypadku grup kapitałowych, które mają spółki zależne w innych krajach. Wówczas musimy zbadać, które rodzaje umów stosowane w danym porządku prawnym odpowiadają polskiej umowie o pracę.

Dane pochodzące ze sprawozdań na temat informacji niefinansowych są wykorzystywane przez inwestorów. Na polskim rynku kapitałowym nie widać jeszcze wyraźnego trendu rozwoju tzw. sustainable investments, ale od lat jest on szybko rosnącą tendencją na rozwiniętych rynkach kapitałowych. Jednak każdy analityk lub zarządzający z dobrze przygotowanych raportów niefinansowych będzie w stanie odczytać takie kwestie, jak ryzyka rozwoju spółki i sposoby zarządzania nimi. Prowadzone na świecie i w Polsce badania pokazują, że inwestowanie w spółki odpowiedzialne społecznie i środowiskowo cechuje się niższymi poziomami ryzyka przy jednocześnie podobnym poziomie stóp zwrotu w stosunku do szerokiego rynku.

Piotr Biernacki

Wiceprezes Zarządu Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych Prezes Zarządu Fundacja Standardów Raportowania