Optymistycznie o konsumpcji

Głównym czynnikiem decydującym o poziomie i tempie wzrostu PKB w naszym kraju jest od wielu lat konsumpcja. Tak też było w 2014 r. i takie są rokowania na najbliższe lata.

W ubiegłym roku spożycie zwiększyło się o 3,4 proc. Zdecydował o tym wzrost konsumpcji w sektorze gospodarstw domowych o 3,1 proc., tj. w tempie nienotowanym od 2008 r.

Na zwiększenie popytu konsumpcyjnego ludności wpłynęła głównie poprawa sytuacji na rynku pracy, stabilizacja dynamiki realnych płac na poziomie nieosiągalnym w poprzednich pięciu latach, zbliżony do tego tempa przyrost siły nabywczej świadczeń społecznych, wzrost dochodów z pracy na własny rachunek, zwiększone zapotrzebowanie na kredyty konsumpcyjne oraz początkowo niska inflacja, a następnie silne procesy deflacyjne zarówno w zakresie cen towarów i usług konsumpcyjnych, jak i cen producentów.

W jeszcze większym tempie, bo aż o 4,7 proc., zwiększyło się spożycie publiczne i to mimo tak istotnych czynników hamujących jego wzrost, jak zamrożenie w kolejnym roku wynagrodzeń w sektorze budżetowym, a także ograniczenie bieżących wydatków jednostek sektora instytucji rządowych i samorządowych, które było skutkiem działań konsolidacyjnych obniżających deficyt finansów publicznych.

Szczególne znaczenie mają pozytywne zmiany na rynku pracy. W 2014 r. utworzono znacznie więcej nowych miejsc pracy niż w ostatnich latach. Obniżyła się jednocześnie skala likwidowanych etatów. Pozwoliło to na zwiększenie liczby pracujących w gospodarce narodowej o 1,1 proc., tj. o prawie 160 tys. osób, co przy wzroście współczynnika aktywności zawodowej przełożyło się na obniżenie stopy bezrobocia rejestrowanego do 11,5 proc., a liczonego według metody unijnej do 8,2 proc., wobec 9,8 proc. we wszystkich krajach UE.

Zwracają uwagę szybko obniżające się ceny detaliczne artykułów żywnościowych. W grudniu 2014 r. były one o 3,5 proc. niższe niż rok wcześniej. Takiej skali spadku nie obserwowano w żadnym innym kraju UE. Deflacja na rynku żywnościowym jest w naszym kraju zjawiskiem niewystępującym od lat 2002–2003.

W warunkach istotnego przyspieszenia wzrostu gospodarczego (według najnowszych danych GUS PKB w 2014 r. zwiększył się o 3,4 proc.) i stabilizacji pozażywnościowych kosztów utrzymania wymienione czynniki miały wpływ na wysoką dynamikę dochodów realnych do dyspozycji w sektorze gospodarstw domowych. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej ocenia, że w ubiegłym roku wzrosły one o 2,7 proc., tj. najszybciej od pięciu lat.

Fragmentaryczne dane za I kwartał wskazują, że w 2015 r. można oczekiwać dalszej poprawy sytuacji materialnej społeczeństwa. Wzrost produkcji przemysłowej, budowlano-montażowej i sprzedaży detalicznej był zbliżony do osiągniętego rok temu. Rosło zatrudnienie. Zmniejszyła się liczba bezrobotnych. Ceny detaliczne nadal nie osiągały ubiegłorocznego poziomu, co miało wpływ na wysoką, wyższą niż w 2014 r., dynamikę siły nabywczej wynagrodzeń i świadczeń społecznych. Konsumentów szczególnie cieszą taniejące w dalszym ciągu artykuły żywnościowe, za które w I kwartale płacono o 4 proc. mniej niż rok wcześniej.

W przypadku utrzymania się wspomnianych tendencji prawdopodobne jest, że realne dochody do dyspozycji w sektorze gospodarstw domowych w tym roku wzrosną co najmniej o 3,3 proc., tj. w tempie o 0,6 pkt proc. wyższym niż w 2014 r. Niskie stopy procentowe NBP wpłyną na potanienie kredytów, ograniczając jednocześnie atrakcyjność oszczędzania, co przy dalszej poprawie nastrojów konsumentów może zwiększyć skłonność do konsumpcji. Przyrost spożycia – także w 2016 r. – może być większy niż w roku ubiegłym, przekraczając 3,5 proc.