Neutralność klimatyczna na barkach sektora finansów

To banki poprzez odpowiednią „zieloną" przebudowę portfeli kredytowych i inwestycyjnych będą miały w najbliższych latach kluczowy wpływ na to, czy i w jakim stopniu zdołamy osiągnąć ambitne cele ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Banki mogą odegrać kluczową rolę w ograniczeniu emisji dwutlenku węgla na świecie – twierdzą eksperci Deloitte w raporcie na temat roli instytucji finansowych w realizacji celów unijnej polityki net–zero.

Chcąc doprowadzić Wspólnotę do neutralności klimatycznej, czyli zerowej emisji gazów cieplarnianych netto w roku 2050, Unia Europejska ma już niedługo, bo do 2030 r. (zgodnie z tzw. pakietem Fit for 55), zmniejszyć emisję dwutlenku węgla aż o 55 proc. w porównaniu z poziomem z 1990 r. Jak zaznacza Deloitte, instytucje finansowe mogą mieć bardzo istotny wpływ na przyspieszenie ogólnosystemowych zmian i osiągnięcie zerowych emisji netto.

Zielone biuro to za mało

Nawet jeśli eksperci coraz częściej przyznają, że osiągnięcie wyznaczonego celu (utrzymania wzrostu temperatury na świecie na poziomie 1,5 stopnia Celsjusza) jest mało prawdopodobne, a sukcesem będą 2 stopnie Celsjusza, to i tak oznacza to radykalne zmiany. W tym także proekologiczne działania banków, które nie mogą ograniczać się do zadbania o zielone, zeroemisyjne biura czy do wymiany służbowych aut na elektryki czy hybrydy, czyli do pierwszych dwóch zakresów obliczania i ograniczania śladu węglowego firmy określanych z ang. jako scope.

Zarówno firmy doradcze, jak i środowiskowe organizacje pozarządowe zwracają uwagę, że tym, co naprawdę się liczy i co ma dużo większy wpływ na transformację energetyczną, jest ograniczenie pośrednich emisji powstałych w całym łańcuchu wartości, czyli tzw. Scope 3. To zaś oznacza konieczność zmniejszania emisyjności inwestycji i portfeli kredytowych.

Potwierdził to opublikowany w 2021 r. raport pozarządowej organizacji CDP, według której emisje gazów cieplarnianych związane z działalnością inwestycyjną, kredytową i ubezpieczeniową sektora finansów są aż o ponad 700 razy większe niż te bezpośrednie (związane z działalnością biur, podróżami, autami etc.).

– Wzywamy wszystkie instytucje finansowe, by zobowiązały się do dekarbonizacji swoich portfeli i określenia celów redukcji emisji gazów cieplarnianych – pisze w komentarzu do raportu Emily Kreps, globalna dyrektor ds. rynków kapitałowych w CDP.

Świadomość dużych

Coraz więcej instytucji finansowych, w tym banków i ubezpieczycieli, zdaje sobie sprawę z tego wyzwania, tym bardziej że sektor jest pod coraz większą presją regulatorów, a także inwestorów pytających o ryzyka klimatyczne.

Według raportu firmy doradczej PwC „Zielone finanse po polsku" wiosną 2021 r. już 80 proc. z 14 największych banków w Polsce wprowadziło w swoich strategiach biznesowych elementy zrównoważonego finansowania, dokonując też ogólnej oceny zgodności z aktualnymi wymogami ESG i szacując ich wpływ na prowadzony biznes.

Jednocześnie okazało się, że prawie połowa (43 proc.) badanych banków nie przeprowadziła dotychczas analizy portfela kredytowego pod kątem spełniania kryteriów ESG.

Widać tu jednak zmiany – w ogłaszanych w ostatnich miesiącach strategiach rozwoju banków stałym elementem coraz częściej są cele albo odrębne strategie dotyczące osiągnięcia neutralności klimatycznej.

Ambitny cel postawił sobie BOŚ, który chce być liderem w finansowaniu zielonej transformacji w Polsce i zamierza do końca 2030 r. osiągnąć neutralność klimatyczną w pełnym zakresie. Oznacza to redukcję emisji bezpośrednich, pośrednich (wytwarzanych przy produkcji kupowanej przez bank energii), jak również śladu węglowego w obrębie łańcucha wartości. Ogłoszona jesienią zeszłego roku strategia ESG banku zakłada m.in., że w 2023 r. udział zielonych aktywów w portfelu kredytowym BOŚ wzrośnie do 50 proc., a po 2030 r. bank nie będzie współpracować z firmami, które mają ujemny bilans emisji gazów cieplarnianych. Nie będzie też finansował inwestycji mogących szkodzić środowisku.

Ekofinansowanie

Za inwestycje szkodzące środowisku uważa się zwykle te związane z sektorem paliw kopalnych, który coraz częściej trafia na indeks instytucji finansowych. Największy polski bank, PKO BP, w ramach przyjętych w lipcu 2021 r. celów ESG zobowiązał się, że do 2030 r. całkowicie wyeliminuje ekspozycję na sektor wydobywczy węgla, zwiększając jednocześnie skalę zielonego finansowania o co najmniej 5 proc. rok do roku. Wśród zobowiązań banku jest też ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do 40 tys. ton w 2025 r., czyli o 60 proc. w stosunku do 2019 r. – W 2021 r. zwiększyliśmy wartość zielonego finansowania o 83 proc. r./r., a udział zielonego finansowania w sumie bilansowej banku był 3,5-krotnie wyższy niż udział finansowania wysokoemisyjnego – zaznacza Michał Zwoliński, ekspert z departamentu komunikacji korporacyjnej PKO BP.

Do 4,1 proc. wzrósł w zeszłym roku udział zielonego finansowania w Pekao, który w przyjętej w połowie 2021 r. strategii ESG zadeklarował m.in. osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2030 r. Na razie dotyczy to pierwszych dwóch zakresów (emisje bezpośrednie i pośrednie związane ze zużyciem paliw i surowców), ale Pekao zamierza w tym roku rozpocząć projekt przeprowadzenia kalkulacji emisji w łańcuchu wartości (Scope 3.). Jak przypomina Anna Snitko-Pleszko z biura komunikacji Pekao, już w 2021 r. udział finansowania wysokoemisyjnego spadł tam do 1,2 proc.

Projekty inwestycyjne służące zwiększeniu mocy produkcyjnych w wydobyciu węgla i energetyce węglowej nie dostaną też finansowania z mBanku, który zobowiązał się, że do 2030 r. osiągnie zerowy poziom emisji netto CO2 w dwóch pierwszych zakresach (energia produkowana i kupowana na własne potrzeby). – Do 2050 r. osiągniemy zerowy poziom emisji netto w zakresie 3., który obejmuje również nasz portfel kredytowy – podkreśla Michał Miłowski, specjalista ds. ESG w mBanku.

Węgiel na indeksie

W 2050 r. pełną neutralność klimatyczną (wraz z emisjami CO2 będącymi efektem finansowania usług kredytowych, doradczych lub inwestycyjnych) ma osiągnąć Santander Bank Polska w ramach grupowej strategii Net Zero. – Już w 2020 r. bank osiągnął neutralność dotyczącą wewnętrznych emisji CO2 – zaznacza Katarzyna Teter, menedżer zespołu zrównoważonego rozwoju i ESG. Bank od 2030 r. zaprzestanie finansowania spółek energetycznych z ponad 10 proc. przychodów z energii węglowej.

Odcina się też od niej ING BSK, który w ogłoszonej w połowie 2021 r. nowej deklaracji ekologicznej Grupy Kapitałowej ING potwierdził, że do końca 2025 r. będzie stopniowo zmniejszać (aż do całkowitej spłaty) kredyty dla klientów, których działalność jest w ponad 5 proc. bezpośrednio zależna od węgla energetycznego. Do 2030 r. ING BSK ma też osiągnąć neutralność klimatyczną dla zakresów 1 i 2. W ramach Scope 3 bank też ograniczy do 2040 r. udział finansowania dla całej branży paliw kopalnych o 19 proc. wobec poziomu z 2019 r.

Konkretne plany ograniczenia emisji gazów cieplarnianych zawiera też przyjęta w grudniu 2021 r. strategia banku Citi Handlowy na lata 2022–2024. W tym czasie bank planuje co najmniej 50-proc. redukcję emisji własnych gazów cieplarnianych wraz z co najmniej 40-proc. redukcją zużycia energii w porównaniu z 2019 r.

– Konieczność przebudowy portfeli kredytowych i inwestycyjnych pod względem ich emisyjności to największe wyzwanie dla banków. Najpierw trzeba ją zbadać, co wymaga dużej ilości danych, odpowiedniej technologii oraz powszechnej bazy danych – mówi Przemysław Szczygielski, partner Deloitte w Polsce.

Foto: materiały prasowe