Środki na sprawiedliwą transformację węglowego Bełchatowa uratowane

Blisko rok Polska Grupa Energetyczna oraz Ministerstwo Aktywów Państwowych zwlekało z podaniem kluczowych danych, które pozwoliłby odblokować środki na transformację energetyczną Bełchatowa.

Jak dowiedział się „Parkiet”, kilkanaście dni przed upływem terminu PGE udostępniła zarządowi województwa łódzkiego kluczowe dane. Dotyczą wydobycia węgla brunatnego, zużycia, produkcji energii elektrycznej i redukcji emisji CO2 do 2030 r. Co prawda, kopalnia i elektrownia będą jeszcze działać na początku lat 30., ale środki z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji są przewidziane także dla regionów, które wygaszają wydobycie węgla. W przypadku Bełchatowa na początku lat 30. produkcja energii z węgla brunatnego spadnie bowiem o 75 proc.

Tajemnica handlowa PGE

Komisja Europejska wydała warunkowo zgodę na przyznanie 369,5 mln euro środków na łagodzenie skutków odejścia od wydobycia węgla w regonie Bełchatowa. Zarząd województwa łódzkiego miał zaktualizować Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji Województwa o dane, które są w posiadaniu Polskiej Grupy Energetycznej i Ministerstwa Aktywów Państwowych. Chodziło o pokazanie Komisji pośrednich dat redukcji, wydobycia, zużycia węgla, produkcji energii oraz redukcji emisji CO2, które PGE traktuje jako tajemnicę handlową.

Ostatecznie jednak te daty zostały przekazane 11 grudnia br. na Komitecie Sterującym odpowiedzialnym za transformację regionu przez zainteresowane strony. Szczegóły – mimo, że zostaną ujęte w aktualizacji wniosku do Komisji – pozostaną poufne, a ewentualne decyzje o ich upublicznieniu będzie mógł podjąć już nowy Minister Aktywów Państwowych.

„Bełchatów jako ostatni dołączył do innych regionów górniczych, które mają szasnę na środki przewidziane w Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, obok Konina, Wałbrzycha i Śląska. Jednak pozyskanie środków z tegoż Funduszu nie kończy sprawy, a wręcz ją rozpoczyna. Nadal nie ma pomysłu na ten region po okresie wydobycia i spalania węgla brunatnego na początku lat 30.” - mówi w komentarzu dla „Rzeczpospolitej” dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk, kierownik projektu elektroenergetyka w Forum Energii.

Drugi Wałbrzych

Jak przypomina, mamy tam rozwiniętą sieć energetyczną, którą trzeba zagospodarować na potrzeby produkcji energii elektrycznej. Budowanie OZE i magazynów energii to sposób na zagospodarowanie majątku sieciowego. „Jednak środki z Funduszu są dedykowane nie tyle na budowę nowej energetyki, a łagodzenie skutków społecznych odejścia od paliw kopalnych. Tymczasem sposobu na wymyślenie regionu na nowo nie ma. Na 10 najbogatszych gmin w Polsce 5 ulokowanych jest w regionie Bełchatowa, a wydobycie węgla zakończy się tam za ok. 10 lat. Nie ma pomysłu jak uniknąć drugiego Wałbrzycha w sercu Polski” – wskazuje Gawlikowska-Fyk.

Szansą na drugie życie Bełchatowa – po węglu brunatnym – miało być zalanie odkrywek wodą i stworzenie dużych, sztucznych zbiorników z wodą, wokół których miała rozwinąć się turystyka, a woda z tych zbiorników miała posłużyć do chłodzenia bloków elektrowni jądrowej, która mogłaby powstać w tej lokalizacji. Ekspertka Forum Energii ma jednak wątpliwości co do ziszczenia się tego pomysłu. – "Nikt poza wstępnymi planami nie przeprowadził analiz hydrologicznych i geosejsmicznych, czy takie plany są w ogóle realne. Abstrahując od tego, że proces zalania odkrywek to kwestia lat 60.-70. tego wieku. Region łódzki zmaga się z dużym deficytem wody, jak zatem te zbiorniki miałyby powstać? Nie ma planów i analiz – wskazuje Gawlikowska-Fyk.

Przypomnijmy, że Komisja Europejska przyjęła 5 grudnia 2022 r. pięć polskich programów operacyjnych z terytorialnymi planami sprawiedliwej transformacji. Wspomniane plany, o wartości ponad 3,85 mld euro, finansowane w ramach Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST), dotyczą wsparcia transformacji klimatycznej obszarów górniczych na Śląsku, w Małopolsce, Wielkopolsce, na Dolnym Śląsku i w Łódzkiem.