Praca audytora zazwyczaj jest ciekawa zarówno w tak dynamicznym otoczeniu makroekonomicznym jak teraz, jak również w bardziej przewidywalnych warunkach. – Wynika to przede wszystkim ze specyfiki naszej pracy, a także, nie ukrywajmy, postrzegania audytora przez badane podmioty. Nadal większość z nich uważa audyt za „zło konieczne”. A obecna sytuacja geopolityczna to nastawienie potęguje – mówi Monika Skórka, partner w RSM Poland.

Czwarty rok zawirowań

Badanie sprawozdań w czasach wysokiej inflacji, zmian kursów walut, rosnących stóp procentowych i coraz wyższych kosztów jest trudne. Biegli rewidenci muszą zweryfikować wycenę aktywów i zobowiązań, pochylić się nad zagadnieniem niewykorzystanych zdolności produkcyjnych, a także sprawdzić informacje o czynnikach ryzyka, które w istotny sposób mogą kształtować sytuację spółki.

– Niby biznes wraca do „normalności” po pandemii i wybuchu wojny w Ukrainie, ale nadal „z tyłu głowy” wszyscy mamy to, że nie wiadomo, jak długo taki stan się utrzyma – mówi przedstawicielka RSM. Dodaje, że badane firmy też wstrzymują się z odważnymi decyzjami, a to znajduje odzwierciedlenie w sprawozdaniach: widać mniejszy rozmach po stronie wydatków na inwestycje i prace B+R.

Od czterech lat przybywa niewypłacalnych firm. Końca tej tendencji nie widać. W 2023 r. w Polsce można spodziewać się wzrostu upadłości o 18 proc. – prognozuje Allianz Trade. Z kolei globalna liczba niewypłacalności ma wzrosnąć o 21 proc. w 2023 r. i o 4 proc. w 2024 r. Kłopoty mają firmy, które zaciągnęły kredyty przy niskim oprocentowaniu, a teraz spłacają je przy znacznie wyższych stopach. Jest to tym trudniejsze, że wysokie koszty uderzają w rentowność. Nie we wszystkich branżach da się je przerzucić na klientów – szczególnie w czasach spowolnienia i hamującej konsumpcji.

Geopolityka nadal uderza w biznes i mowa nie tylko o tak ewidentnych skutkach jak problemy z łańcuchami dostaw czy wzrost kosztów, ale też o mniej oczywistych, np. o cyberzagrożeniach. Aż o prawie 370 proc. wzrosła liczba ataków na kraje niebędące stroną konfliktu ukraińsko- -rosyjskiego, a najczęściej atakowana była Polska – wynika z danych CyberPeace Institute.

Ważny sceptycyzm

Rolą audytora jest stać na straży rzetelności i transparentności informacji finansowych. Sama właściwa wycena bilansowa aktywów i zobowiązań to za mało. – Istotne jest również podzielenie się z czytelnikami założeniami stojącymi za wyceną, zwłaszcza tymi narażonymi na wahania i niepewność. Tu z pomocą przychodzi analiza wrażliwości, która pozwoli ujawnić potencjalny wpływ odchyleń od przyjętych do wyceny założeń – mówi Monika Jakubczyk, partner w Deloitte.

W trudnych czasach znaczenie zyskuje dociekliwość audytora. – Dzięki „sceptycznym” audytorom, zadającym właściwe pytania, osoby odpowiedzialne za sprawozdania finansowe mogą powtórnie przemyśleć założenia i wprowadzić zmiany do wykorzystywanych modeli finansowych – mówi Marek Wojciechowski, Partner PKF Consult.

Rynek audytorski podlega dynamicznym zmianom. Wynikają one z kilku czynników. Jednym z nich są odejścia z zawodu starszych biegłych oraz brak zainteresowania zawodem wśród młodych osób. Rosnąca odpowiedzialność wynikająca z restrykcyjnych przepisów i duża liczba obowiązków nie zachęcają do wkraczania na tę zawodową ścieżkę.

– Tymczasem popyt na usługi rośnie. Należy spodziewać się dalszego wzrostu cen za usługi audytorskie, co wynika ze wspomnianego już deficytu kadrowego, większych wymogów formalnych wobec audytorów i czynników makroekonomicznych, w tym rosnących kosztów i wysokiej inflacji – mówi Jerzy Buzek, partner w dziale audytu EY.