Rośnie udział kobiet we władzach spółek giełdowych

Inicjatywa Sustainable Stock Exchanges (SSE) we współpracy z UN Women, IFC oraz Federacją Światową Giełd już po raz ósmy organizuje wydarzenie „Ring the Bell for Gender Equality", czyli symboliczne uderzenie w dzwon na parkietach giełdowych. W tym roku udział w tym wydarzeniu zadeklarowały 122 giełdy na całym świecie, a więc o 18 więcej niż w ubiegłym roku. W tej grupie po raz kolejny znalazła się również giełda warszawska.

Tak jak w latach poprzednich organizatorzy chcą zwrócić uwagę na kluczową rolę, jaką giełdy mogą odegrać w promowaniu równości płci, aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju i podnosić świadomość na temat praw wolności kobiet (WEP). SSE podkreśla, że coraz więcej giełd staje się sygnatariuszami WEP w procesie promocji zasad równości płci. Członkowie SSE pracują również nad zintensyfikowaniem swoich działań w zakresie równości płci poprzez promowanie przejrzystości odpowiednich wskaźników, organizowanie szkoleń na temat różnorodności w zarządach, tworzenie wytycznych w zakresie raportowania informacji nt. wskaźników różnorodności oraz zachęcają spółki giełdowe do włączania się.

W działania te wpisują się również dwa podstawowe cele, na jakie zwraca uwagę UN Women: różnorodność oraz kryzys klimatyczny. Zmiany w tym zakresie można osiągnąć na pięć różnych sposobów. Po pierwsze, zwiększenie zdolności produkcyjnej drobnych rolników sprawi, że globalny system żywnościowy będzie mniej podatny na wstrząsy środowiskowe, takie jak zmieniające się wzorce klimatyczne i ekstremalne zjawiska pogodowe. Drobni rolnicy, którzy zwykle polegają na bardziej zróżnicowanych i odpornych na zmianę klimatu uprawach, stanowią zrównoważoną alternatywę dla obecnego modelu produkcji rolnej. Po drugie, należy zmienić zasady w zakresie nieodpłatnej i niedostatecznie opłacanej pracy opiekuńczej wykonywanej głównie przez kobiety. Cały czas opieka jest traktowana jako nieograniczony towar, z którego można korzystać bez kosztów i konsekwencji. Po trzecie, należy wspierać działania na rzecz większej reprezentacji kobiet na stanowiskach przywódczych. Kraje o wyższym odsetku kobiet w parlamencie mają tendencję do przyjmowania bardziej rygorystycznych polityk dotyczących zmian klimatycznych. Po czwarte, należy stawiać na współpracę rządu z organizacjami kobiecymi, co może pomóc w zapewnieniu tego, że polityka klimatyczna spełnia specyficzne potrzeby kobiet i dziewcząt. Wreszcie na koniec, należy zapewnić ochronę zdrowia kobiet. Z dostępnych analiz wynika, że kobiety są bardziej narażone na śmierć ze względu na katastrofy czy różnego typu ograniczenia, a to może prowadzić do spadku zdrowia i możliwości reprodukcyjnych.

Istotne informacje na temat różnorodności władz największych spółek giełdowych dostarcza opublikowany na początku tego roku raport „Gender Diversity Index". Z przedstawionych danych wynika, że we władzach spółek z indeksu STOXX 600 kobiety stanowią 30 proc. zarządów oraz 35 proc. rad nadzorczych, co oznacza wzrost odpowiednio o 3 i 2 pkt proc. w stosunku do danych z 2020 r. Natomiast na czele 50 spółek stanowisko prezesa zajmuje kobieta. Z perspektywy geograficznej najlepiej w tym zestawieniu wypadają podmioty z: Norwegii, Francji, Wielkiej Brytanii i Finlandii. Na drugim biegunie tego zestawienia są spółki ze Szwajcarii i Austrii. Autorzy raportu wskazują, że ich celem jest dążenie do obejmowania stanowiska przez kandydatów, nie ze względu na płeć, ale ich kompetencje. W tym kontekście uzasadnienie biznesowe jest jasne, ale ważne jest działanie na poziomie władz krajowych, polityków i samych spółek.

parkiet.com

W zarządach spadki i zwyżki

Przywołany raport obejmuje jedynie dane dla dziesięciu spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW), które znajdują się w portfelu indeksu STOXX 600, bardziej szczegółowych informacji dostarcza więc kompleksowa analiza informacji na temat struktury władz spółek giełdowych. Na GPW przeanalizowaliśmy dane udostępniane przez wszystkich emitentów z podziałem na spółki notowane na rynku regulowanym i alternatywnym (NewConnect). Skupiliśmy się na weryfikacji składów zarządów i rad nadzorczych oraz sprawdziliśmy udział kobiet na stanowiskach w tych gremiach: prezesa, członków zarządów czy przewodniczących i członków rad. W tym celu wykorzystaliśmy bazę danych Notoria Serwis i informacje według stanu na koniec 2021 r.

W minionym roku udział kobiet w zarządach spółek z rynku regulowanego i alternatywnego uległ niewielkim zmianom. W przypadku spółek notowanych na rynku podstawowym i równoległym GPW wskaźnik udziału kobiet w zarządach wyniósł 12,5 proc. Oznacza to wzrost w stosunku do danych z poprzedniego roku do rekordowego poziomu z 2019 r. Warto podkreślić, że wskaźnik ten kształtuje się w całym analizowanym okresie w przedziale 11–12 proc., co może oznaczać pewną stabilizację, zaś tegoroczny wzrost może stanowić powrót do trendu wzrostowego.

Zarządy spółek na rynku NewConnect w 2021 r. w 13,1 proc. składały się z kobiet, co oznacza spadek z poziomu 14 proc. w roku poprzednim. Na podobnym poziomie wskaźnik ten kształtował się w 2019 r., zaś najwyższy udział kobiet we władzach spółek z rynku alternatywnego występował w latach 2017–2018, kiedy kobiety stanowiły blisko 15 proc. zarządów. Obserwowane w tym roku zmiany mogą być determinowane zmianami składów zarządów spółek notowanych, wycofaniem z obrotu 25 spółek, gdzie kobiety mogły być mocniej reprezentowane w ich władzach, oraz pojawieniem się 32 nowych spółek, które charakteryzują się mniejszą obecnością mężczyzn w ich władzach.

W przeprowadzonych przez nas analizach zweryfikowaliśmy również udział kobiet na poszczególnych stanowiskach władz wykonawczych wszystkich spółek giełdowych. Najwyższy udział kobiet ma miejsce w przypadku stanowiska wiceprezes spółki. Obecnie wskaźnik ten osiągnął rekordowy poziom 17,7 proc. W ostatnich latach wskaźnik ten utrzymywał się w przedziale 14 proc. Na kolejnym miejscu znajdują się kobiety jako członkinie zarządów. W tym przypadku ich udział wynosi 15,9 proc. Warto podkreślić, że jest to również więcej niż w 2020 r., kiedy stanowiska te były zajmowane w 15,5 proc. spółek. Nadal najsłabiej reprezentowane są przez kobiety najwyższe stanowiska. Jedynie w przypadku 6,2 proc. spółek ich pracami kierują kobiety. Taki sam poziom tego wskaźnika zanotowano w 2020 r. Stale utrzymuje się trend wyższego udziału reprezentacji kobiet w przypadku spółek rynku alternatywnego niż regulowanego. Dzieje się tak, ponieważ NewConnect to miejsce dla firm mniejszych pod względem wartości rynkowej, które często działają w innowacyjnych branżach. Można założyć, że jest w nich więcej podmiotów otwartych na dywersyfikację swoich władz niż na rynku regulowanym, który charakteryzuje się dużą liczbą spółek z tradycyjnych branż, posiadających wieloletnią historię i stosunkowo wysoką wartość rynkową.

parkiet.com

Coraz większa reprezentacja kobiet w radach nadzorczych

W 2021 r. zanotowaliśmy wzrost udziału kobiet w radach nadzorczych spółek notowanych na obydwu rynkach akcji GPW. Na koniec roku wskaźnik różnorodności dla rad nadzorczych rynku regulowanego wynosił 17,2 proc., podczas gdy rok wcześniej było to 16 proc. Tym samym w 2021 r. wskaźnik ten znalazł się na rekordowym poziomie ostatniej dekady. Wydaje się, że to ważny sygnał, który wskazuje na konsekwentny i sukcesywny wzrost reprezentacji kobiet w organach nadzorczych spółek publicznych. Udział kobiet spadł natomiast w radach spółek notowanych na NewConnect. W 2021 r. wskaźnik ten powrócił praktycznie do poziomu z 2019 r. i wynosił 20,2 proc. Najwyższy udział kobiet w tej kategorii występował w latach 2016–2018, kiedy kobiety stanowiły 23 proc. składów organów nadzorczych na tym rynku. Należy podkreślić, że obserwowany w ostatnim roku spadek zróżnicowania rad nadzorczych może wynikać z tych samych przesłanek, jak w przypadku zarządów, czyli dużej rotacji spółek na NewConnect. Z historycznych analiz wynika, że struktura rady nadzorczej spółki w krótkim czasie znajduje odzwierciedlenie w strukturze jej zarządu, może się więc okazać, że takie zmiany będziemy obserwować już w tym roku.

Z punktu widzenia obsady poszczególnych stanowisk w radach nadzorczych kobiety stanowią większą siłę niż w przypadku zarządów. Wskaźnik różnorodności na stanowisku przewodniczącego wyniósł w 2021 r. 14,4 proc., co jest rekordowym poziomem w historii dotychczasowych badań i stanowi wzrost o blisko 2 pkt proc. w stosunku do ubiegłorocznego wyniku. Poprzedni rekord wynosił 13,3 proc. i został ustanowiony w 2015 r. Co ciekawe, na stanowisku wiceprzewodniczących rad nadzorczych kobiet jest mniej niż na pozycji przewodniczącego i wskaźnik ten wynosi 11,2 proc. Natomiast prawie dwukrotnie wyższa jest obecność kobiet na pozostałych stanowiskach organów nadzorczych, tj. członków rad nadzorczych i ich sekretarzy. W 2021 r. stanowiska te w 20,1 proc. były obsadzone przez kobiety, a więc na takim samym poziomie. jak w rekordowym roku 2016. Należy zauważyć, że wskaźnik udziału kobiet w tym przypadku kształtuje się na najniższym poziomie zmienności. W latach 2016–2021 wynosił od 19 do 20 proc. Niezależnie od tego grupa ta jest w najwyższym stopniu reprezentowana przez kobiety we wszystkich analizowanych spółkach notowanych na GPW.

parkiet.com

Rekordowa liczba kobiet we władzach mWIG40

Ubiegły rok to kolejny okres wzrostu różnorodności zarządów z punktu widzenia reprezentacji kobiet w podziale na główne indeksy giełdowe. Z naszych analiz wynika, że w przypadku indeksów mWIG40 i sWIG80 nastąpił wzrost udziału kobiet we władzach spółek, zaś w indeksie WIG20 ich udział nieznacznie spadł.

Udział kobiet w indeksie WIG20 spadł z 16,3 proc. w 2020 r. do 15,4 proc. w ubiegłym roku. Obecnie najwięcej kobiet w tym indeksie jest reprezentowanych w spółkach branży finansowej i telekomunikacyjnej. Najczęściej w tym przypadku kobiety znajdują się na stanowiskach członkini zarządu i wiceprezeski.

W przypadku indeksu mWIG40, po spadku udziału kobiet we władzach spółek w 2020 r., w roku 2021 odnotowaliśmy wzrost do rekordowego poziomu 14,4 proc. Poprzedni rekord wynosił 12,9 proc. i został ustanowiony w 2019 r. Podobnie jak w przypadku WIG20 najwięcej kobiet było zatrudnionych w spółkach branży finansowej, a na kolejnej pozycji – branży nowych technologii, handlowej oraz przemysłowej.

Na koniec 2021 r. udział kobiet we władzach spółek z sWIG80 kontynuował ubiegłoroczny trend. Udział kobiet w zarządach wzrósł z 10,7 proc. do 11,1 proc. Nadal jednak brakuje do rekordowego poziomu zanotowanego w 2018 r., kiedy było to 12,8 proc. Największa różnorodność zarządów spółek w przypadku indeksu giełdowych maluchów ma miejsce w przypadku takich branż, jak finanse, media, nowe technologie oraz usługi budowlane.

Dane na temat różnorodności stają się nowym wymogiem regulacyjnym. W ten trend wpisują się pojawiające się na horyzoncie nowe wymogi w zakresie raportowania danych niefinansowych, tzw. CSRD, oraz wprowadzone przez GPW w ubiegłym roku dodatkowe wymogi w zakresie Kodeksu Dobrych Praktyk Spółek Notowanych. Coraz więcej doradców finansowych zaczyna brać pod uwagę dodatkowe informacje w procesie analizy i inwestycji w akcje spółek. Co prawda ich uwaga skupia się głównie na danych środowiskowych oraz danych z zakresu ładu korporacyjnego, to jednak istotnym uzupełnieniem powinny być dla nich kwestie społeczne, które zawierają również informacje dotyczące różnorodności. Z punktu widzenia inwestorów ważne jest, aby takich informacji było jak najwięcej. Im więcej mamy danych, tym nasza decyzja może być bardziej świadoma i użyteczna. Dlatego tak ważne jest podejmowanie wszelkiego rodzaju inicjatyw, zarówno regulacyjnych, jak i tych fakultatywnych, promujących dobre praktyki i wytyczne postępowania w procesie zwiększania transparentności notowanych spółek. Tam, gdzie te zjawiska zachodzą, widać wyraźnie płynące z nich korzyści.

DR INŻ. KRZYSZTOF KOMPA University of Johannesburg, College of Business and Economics

DR TOMASZ WIŚNIEWSKI Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie