Raportowanie dotyczące pracowników w łańcuchu wartości (ESRS S2)

O czym jest standard ESRS S2?

Europejski standard raportowania o zrównoważonym rozwoju w serii standardów S nadaje kształt ujawnieniom tworzącym ramy sprawozdawcze dla informacji o relacjach podmiotu z istotnymi interesariuszami. Celem standardu S2 jest poinformowanie czytelnika raportu o praktykach oraz skutkach tych praktyk w zakresie zarządzania istotnymi wpływami, ryzykami i szansami związanymi z pracownikami w łańcuchu wartości.

Podobnie jak pozostałe elementy ESRS, również S2 jest skupiony wokół i zależny od koncepcji istotności. Jedynie w przypadku gdy podmiot sprawozdający badaniem istotności określi, że posiada istotne wpływy, ryzyka lub szanse związane z tematami pokrywanymi standardem.

W strukturze ujawnień standardu S2 publikowane będą informacje o politykach, procesach i działaniach wpływających na zarządzanie w relacjach z pracownikami w łańcuchu wartości.

Istotnym novum jest tutaj odniesienie nie tylko do łańcucha dostaw, ale też do całego łańcucha wartości. W standardach raportowania autorstwa GRI (Global Reporting Initiative), w ramach sekcji GRI 414 proponowane były ujawnienia odnoszące się do badania podmiotów w łańcuchu dostaw za pomocą kryteriów społecznych. Potencjalny zakres ujawnień standardu ESRS S2 znacząco wykracza poza ramy znane z uprzednio stosowanych standardów raportowania.

Do czego potrzebne jest mapowanie interesariuszy na łańcuchu wartości w kontekście raportowania w standardzie ESRS S2?

Raportowanie o zrównoważonym rozwoju w sposób mocniejszy niż dotychczas angażuje opinie stron, na które podmiot raportujący wywiera wpływ. Już na etapie samego badania istotnych tematów kluczowa staje się opinia interesariusza. Tak zwane badania istotności to element niezbędny w przypadku raportowania zgodnego ze standardami ESRS.

Istotność powinna być badana w odniesieniu do łańcucha wartości, który w standardach ESRS zdefiniowany jest jako:

pełen zakres działań, zasobów i relacji związanych z modelem biznesowym jednostki oraz środowiskiem zewnętrznym, w którym jednostka prowadzi działalność.

Podmiot sprawozdający powinien zatem w pierwszej kolejności zidentyfikować grupy pracowników w łańcuchu wartości, by następnie określić, czy posiada wpływy, ryzyka oraz szanse powiązane z tym interesariuszem.

Opis grupy interesariuszy powinien odpowiadać na wymóg ujawnieniowy zapisany w elemencie ujawnienia ESRS 2 SBM-3 zawartym w ramach ESRS S2, gdzie podmiot sprawozdający przedstawia opis rodzajów osób wykonujących pracę w łańcuchu wartości ze szczególnym uwzględnieniem w charakterystyce aspektów, takich jak np. szczególne narażanie danej grupy na negatywne wpływy spowodowane pewnymi cechami wrodzonymi.

Kolejnym istotnym elementem ujawnień jest konieczność zaraportowania o sposobach uwzględnienia interesów, poglądów i praw interesariusza w modelu biznesowym i strategii podmiotu (ESRS 2 SBM-2). Modelowym elementem procesu badania istotności byłoby zatem zbadanie opinii interesariuszy np. za pomocą indywidualnych wywiadów z ich reprezentantami.

Jak temat minimalnych gwarancji do Taksonomii UE wiąże się z tematem relacji z pracownikami?

Minimalne gwarancje stanowią integralny element definicji działalności zrównoważonej. Nie spełniając warunków minimalnych gwarancji, nawet jeśli techniczne aspekty działalności zostały zweryfikowane i przyczyniają się do realizacji celu środowiskowego oraz nie szkodzą pozostałym celom, działalność podmiotu nie jest zrównoważona (według definicji z Taksonomii).

Minimalne gwarancje to procesy zapewniające zgodność z szeregiem wytycznych – w praktyce oznaczających m.in. konieczność prowadzenia procesu należytej staranności w zakresie praw człowieka.

Proces należytej staranności oznacza zarządzanie istotnymi wpływami na prawa człowieka interesariuszy. Tymi interesariuszami w kontekście standardu ESRS S2 są pracownicy w łańcuchu wartości, a elementem spajającym jest proces należytej staranności.

Standardy ESRS są pod względem konstrukcji podobne. Praktycznie w każdym przypadku należy zaraportować o wpływach, ryzykach, szansach, politykach, działaniach i procesach angażujących – w tym przypadku będą to elementy mapujące się do modelu procesu należytej staranności.

Prowadzenie procesu należytej staranności w zakresie praw człowieka oznacza umocowanie w organizacji szeregu kroków mających charakter trwałych i powtarzalnych czynności. Ich zaistnienie pozwala przede wszystkim na skuteczne zarządzanie potencjalnymi negatywnymi wpływami. Sprawozdawczość w standardzie S2 stanowi element procesu należytej staranności. Sprawozdawanie o procesach należytej staranności stanowi jeden z etapów procesów należytej staranności, wpisując się w model wynikający z kształtu wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka.

Jakiego rodzaju procesy, polityki i procedury są opisywane w ramach ujawnień w standardzie S2?

Pośród wymogów w standardzie S2 nie znajdziemy ujawnień o charakterze ilościowym.

Ujawnienie S2–1 otwiera serię ujawnień w S2 związanych z zarządzaniem wpływami, ryzykami i szansami (IRO) zidentyfikowanymi badaniem istotności. Jednostka raportująca, opisując swoje polityki, musi zwrócić szczególną uwagę na zobowiązanie w zakresie praw człowieka, w tym w szczególności na zobowiązanie do przestrzegania praw człowieka, zaangażowanie interesariusza oraz alokację zasobów do zarządzania IRO. Zapisy, których istnienie należy ujawnić, zazwyczaj są umieszczane przez firmy w dokumentach takich jak kodeks etyki. Dodatkowo podmiot sprawozdający ma wskazać, czy posiada kodeks postępowania dla dostawców.

Kolejne ujawnienia nakreślają kształt i funkcjonowanie konkretnych procesów adresujących wyznawania wskazane w analizie istotności. Pośród ujawnień znajdziemy wymogi sprawozdania mechanizmów prowadzenia dialogu z pracownikami w łańcuchu wartości lub ich przedstawicielami.

Jednym z najpopularniejszych i zarazem kluczowych procesów w zakresie procesów należytej staranności jest zgłaszanie naruszeń. W ramach ujawnień w S2–3 podmiot raportujący powinien zdawać sprawę, jakie kanały zgłaszania naruszeń udostępnia pracownikom w łańcuchu wartości. Należy zdawać sprawę, czy są to kanały podmiotu sprawozdającego, czy należą one do stron trzecich.

Dodatkowo należy zdawać sprawę ze sposobu postepowania ze zgłoszeniami oraz uwzględnić informacje o działaniach podjętych w celu popularyzacji takich kanałów oraz monitoringu ich skuteczności. Kolejne wymogi ujęte ujawnieniem S2–4 dotyczą opisu działań, jakimi podmiot sprawozdający adresował zidentyfikowane istotne wpływy, ryzyka oraz szanse związane z pracownikami w łańcuchu wartości. Należy również opisać działania zaplanowane. Opis takiego działania powinien zawierać informacje o monitoringu jego skuteczności.

Istotnym elementem ujawnienia S2–4 jest poinformowanie, czy w sprawozdawanym okresie podmiotowi zgłoszono poważne kwestie i incydenty dotyczące naruszenia praw człowieka związane z łańcuchem wartości. Zarówno sam standard, jak i obecna wersja projektowa mapowania punktów danych w standardach ESRS nie wskazują, by ten element ujawnienia miał charakter ilościowy, natomiast wskazanie ilości zgłoszonych incydentów może stanowić kluczowy element kontekstowy dla tej sekcji ujawnienia.

Serię ujawnień w standardzie S2 kończy S2–5, gdzie podmiot sprawozdający wykazuje przyjęte cele strategiczne, adresujące zidentyfikowane istotne wpływy, ryzyka oraz szanse. Należy zwrócić uwagę, by tworząc ujawnienia, stosować się do wymogów ujawnieniowych dotyczących treści o pewnej charakterystyce. W standardzie ESRS 1 w elemencie MDR-T ustalono przykładowo model, w jakim podmiot sprawozdający powinien informować o celach strategicznych.

Jaki jest cel i potencjalny wpływ informacji publikowanych w standardzie S2?

Celem publikacji informacji w standardzie ESRS S2, podobnie jak w przypadków innych ESRS, jest poinformowanie użytkownika raportu o metodach i efektywności zarządzania IRO w kontekście pracowników w łańcuchu wartości.

Ujawnienia w S2 tworzą ważny kontekst dla oświadczenia o zgodności lub niezgodności z minimalnymi gwarancjami do unijnej Taksonomii działalności zrównoważonej. Jeżeli podmiot sprawozda o prowadzeniu procesu należytej staranności w zakresie istotnych wpływów na prawa człowieka, ujawnienia w standardzie S2, ale też w pozostałych standardach z zakresu społeczno-pracowniczego będą swego rodzaju weryfikacją tego oświadczenia w oczach użytkownika raportu.

Ujawnienia wchodzące w zakres standardu S2 mogą również dostarczać interesujących informacji o ekspozycji podmiotu raportującego na ryzyka.

Jak przedsiębiorstwo powinno zarządzać relacjami i ryzykami w kontekście pracowników w łańcuchu wartości, aby spełniać minimalne gwarancje i wymogi sprawozdawcze?

Najistotniejsze w tym przypadku jest dobre rozpoznanie wpływów, ryzyk i  szans oraz prowadzenie kompleksowego procesu należytej staranności. Osią procesów należytej staranności jest wykraczające poza ramy własnej organizacji badanie wpływów oraz zaangażowanie interesariuszy. W zakresie wpływów na pracowników w łańcuchu wartości kluczowym będzie poszerzanie badania istotności o badanie okresowe, badania ryzyk i szans, a także obszarowe badania, takie jak Human Rights Impact Assessment.

Dla zachowania spójności i efektywności procesu należy jasno określić zakres zaangażowania poszczególnych osób w organizacji, w tym w szczególności funkcji Compliance, audytu wewnętrznego oraz badania ryzyk.

Artur Gazda

ESG Reporting Manager, MATERIALITY