Uprawnienia i obowiązki członków zarządu i rady nadzorczej w grupie kapitałowej?
Marcin Chomiuk radca prawny, partner, Kancelaria JARA DRAPAŁA & PARTNERS
Zakres praw i obowiązków członków organów spółek kapitałowych, które nastręczają problemów w zwykłej spółce akcyjnej lub z o.o., dodatkowo komplikuje się w strukturze grupy kapitałowej. W polskim systemie prawa brak jest, poza szczątkową regulacją, przepisów o grupie kapitałowej. Członek zarządu spółki działającej w grupie powinien działać z korzyścią dla spółki, czyli w jej interesie. Podstawą obowiązku działania członka zarządu w interesie spółki są ogólne nakazy: legalności, lojalności i starannego zarządzania oraz kontroli. Grupa kapitałowa nie ma osobowości prawnej, nie ma więc jako taka organów, które byłyby „zarządem" bądź „radą nadzorczą" grupy, są nimi organy spółki matki. Stąd RN spółki matki ma formalnie ograniczone możliwości nadzorcze wobec spółek córek bądź wnuczek w grupie. Funkcje nadzorcze wykonywane są przez RN spółki matki pośrednio, przez zarząd spółki matki bądź poprzez tzw. podwójny mandat (członek zarządu spółki matki jest członkiem RN spółki córki) bądź przez centralizację funkcji (B+R, HR, treasury, controlling, legal, marketing) na szczeblu spółki matki.
Interes spółki dominującej a interes spółki zależnej?
Organizacja i sposób działania grupy kapitałowej w niewielkim stopniu uwzględniają interesy wchodzących w jej skład zależnych spółek. Z jednej strony członek zarządu prowadzi sprawy i reprezentuje spółkę. Działania te powinny być sprawowane z korzyścią dla spółki, czyli w jej interesie. Z drugiej strony, jako członek zarządu spółki zależnej, podlega reprezentantowi zarówno wspólnika, jak i resortowo właściwemu przełożonemu, który w ramach grupy odpowiada za dany obszar. Zarządzanie spółką zależną odbywa się bez ponoszenia odpowiedzialności przez spółkę dominującą. Strategiczne decyzje w grupie zapadają na szczeblach, do których zarząd spółki zależnej często nie ma dostępu. W strukturze grupy obserwujemy konflikt interesów spółek zależnych, jako odrębnych osób prawnych, z dążeniem spółki dominującej do zarządzania jednym zintegrowanym organizmem gospodarczym. Interes grupy spółek (spółki dominującej) nie ma prymatu nad interesem spółki zależnej. Pozostaje ona autonomiczną osobą prawną i jako taka posiada indywidualny interes. Interes grupy może być realizowany, jeżeli nie sprzeciwia się interesowi spółki, a relacja między tymi dwoma interesami powinna być ujmowana w kategoriach ich równoważenia, a nie ich całkowitego podporządkowania. Spółka, przystępując do grupy, ma na względzie korzyści, najczęściej długoterminowe, z działania w grupie. Dopuszczalne jest ustalenie wspólnie przyjętej strategii działania ekonomicznego, prowadzące do ograniczenia samodzielności spółki w interesie całej grupy i podporządkowanie wspólnemu interesowi, jeżeli członek zarządu może zasadnie zakładać, że poniesione przez spółkę zależną straty lub koszty – wskutek stosowania się do poleceń spółki dominującej – zostaną w rozsądnym czasie wyrównane.
Wymiana danych osobowych w ramach grupy kapitałowej – kiedy jest możliwa?
Przede wszystkim należy pamiętać, że rozporządzenie RODO zawiera własną definicję grupy przedsiębiorstw. W jej rozumieniu grupa przedsiębiorstw to przedsiębiorstwo sprawujące kontrolę oraz przedsiębiorstwa przez nie kontrolowane. Rozwinięcie tej definicji znajduje się w motywie 37 do rozporządzenia.
