Co przyniesie exit tax?

Dorota Dąbrowska

materiały prasowe

Co to jest exit tax i kogo dotyczy?

Exit tax, czyli podatek od niezrealizowanych zysków, jest podatkiem dochodowym nakładanym przez dane państwo w celu uniemożliwienia podatnikowi uniknięcia opodatkowania poprzez przeniesienie składnika majątkowego za granicę lub poprzez zmianę rezydencji podatkowej. Exit tax funkcjonuje już w systemach podatkowych wielu państw, między innymi w Niemczech, Hiszpanii czy Danii.

Obowiązek wprowadzenia exit tax do systemów podatku dochodowego państw członkowskich Unii Europejskiej wynika z regulacji dyrektywy ATAD. Przepisy w zakresie exit tax powinny być wprowadzone przez poszczególne państwa do krajowego porządku prawnego do 31 grudnia 2019 r. Polski ustawodawca zrobił to rok wcześniej i wprowadził przepisy w zakresie exit tax do ustaw o podatku dochodowym od osób prawnych i o podatku dochodowym od osób fizycznych od 1 stycznia tego roku.

Zgodnie z art. 24 f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i będącym jego odpowiednikiem na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych art. 30 da opodatkowaniu exit tax podlega:

1. przeniesienie składnika majątku poza terytorium Polski, w wyniku czego Polska w całości albo w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku, przy czym przenoszony składnik majątku pozostaje własnością tego samego podmiotu; exit tax nie byłoby objęte czasowe przeniesienie składników majątkowych poza Polskę, na okres nieprzekraczający 12 miesięcy,

2. zmiana rezydencji podatkowej przez podatnika podlegającego w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu od całości dochodów, bez względu na miejsce ich osiągnięcia, w wyniku czego Polska w całości albo w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością tego podatnika, w związku z przeniesieniem jego siedziby lub zarządu do innego państwa.

Pierwsza z wymienionych sytuacji może dotyczyć zarówno polskiego rezydenta podatkowego, jak i nierezydenta prowadzącego działalność w Polsce, bowiem obejmuje sytuacje, w których składnik majątkowy znajdujący się na terytorium RP jest przenoszony za granicę, natomiast druga sytuacja dotyczy tylko polskich rezydentów.

W przypadku jednostek podlegających opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych exit tax dotyczy przemieszczenia wszystkich składników majątku.

W przypadku osób fizycznych exit tax dotyczy wszystkich składników związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz następujących składników majątku osobistego niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej:

¶ ogół praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną,

¶ udziały w spółce, akcje i inne papiery wartościowe,

¶ pochodne instrumenty finansowe oraz

¶ tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych,

jeżeli podatnik ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez łącznie co najmniej pięć lat w dziesięcioletnim okresie poprzedzającym dzień zmiany rezydencji podatkowej.

Dodatkowo dla osób fizycznych przewidziano brak opodatkowania exit tax przeniesienia składnika majątku lub zmiany rezydencji podatkowej, jeśli łączna wartość rynkowa przenoszonych składników majątku nie przekracza kwoty 4.000.000 zł. Co istotne, w przypadku małżonków, objętych małżeńską wspólnością majątkową, powyższy limit wartości rynkowej składników majątku dotyczy łącznie obojga małżonków.

Dochodem z niezrealizowanych zysków jest nadwyżka wartości rynkowej składnika majątku ustalana na dzień jego przeniesienia albo na dzień poprzedzający dzień zmiany rezydencji podatkowej ponad jego wartość podatkową, to znaczy wartość, niezaliczoną uprzednio do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie, jaka zostałaby przyjęta przez podatnika za koszt uzyskania przychodów, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty.

Dniem przeniesienia składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dzień poprzedzający dzień, w którym składnik ten przestaje być przypisany do działalności prowadzonej na terytorium Polski lub dzień poprzedzający zmianę rezydencji podatkowej.

Podstawę opodatkowania podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków stanowi suma dochodów z niezrealizowanych zysków ustalonych dla poszczególnych składników majątku. W przypadku przeniesienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części dochód z niezrealizowanych zysków dotyczy całego przedsiębiorstwa (jego zorganizowanej części).

Stawka exit tax wynosi, co do zasady, zarówno dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych, jak i podatku dochodowego od osób fizycznych, 19 proc.

Dla osób fizycznych przewidziano także 3-proc. stawkę podatku, stosowaną w sytuacji, gdy nie ustala się wartości podatkowej majątku opodatkowanego exit tax (np. w przypadku majątku otrzymanego w drodze darowizny).

Wysokość dochodu z niezrealizowanych zysków winna być zadeklarowana fiskusowi do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał dochód z tego tytułu. W tym samym terminie powinien być wpłacony należny podatek.

Możliwe jest wnioskowanie o rozłożenie zapłaty exit tax na raty, ale wymaga to spełnienia wielu formalności i łączy się z koniecznością zapłaty opłaty prolongacyjnej.

Jaki wpływ może mieć exit tax na emitentów?

Przed wejściem w życie przepisów o exit tax wyrażanych było wiele obaw, co do ich wpływu na działalność polskich podmiotów, szczególnie dużych, aktywnych na arenie międzynarodowej.

Nie sposób dziś jeszcze przesądzić, czy te obawy były uzasadnione.

Już dziś jednak wiadomo, że podjęcie decyzji o ekspansji zagranicznej będzie wymagało nie tylko analizy opłacalności inwestycji jako takiej, ale także sprawdzenia, czy nie pojawi się konieczność zapłaty exit tax, znacznie podwyższającego koszt inwestycji, na przykład w przypadku czasowego, ale dłuższego niż 12 miesięcy, używania aktywów spółki poza granicami kraju. Exit tax może też spowodować, że trudniej będzie relokować całość produkcji czy część procesów do krajów o niższych kosztach. Może to generalnie przełożyć się na mniejsze zainteresowanie polskich przedsiębiorstw inwestycjami zagranicznymi i zwolnienie ich tempa rozwoju oraz obniżenie ich konkurencyjności.

Ponadto exit tax może spowodować, że optymalizacja produkcji czy przenoszenie prostej produkcji do krajów o niższych kosztach będzie utrudnione, co może mieć wpływ na rozwój i konkurencyjność naszych przedsiębiorców.

Obawy budzi także wynikający z przepisów niezwykle krótki termin zapłaty podatku – w ciągu 7 dni po zakończeniu miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie składnika majątkowego. Jeżeli potencjalna kwota exit tax do zapłaty byłaby znaczącą, może to skutecznie zniechęcić polskich podatników do ekspansji zagranicznej. Może to spowodować utratę interesujących i intratnych możliwości rozwoju biznesu, a w konsekwencji szkody dla polskiej gospodarki.

Jaki wpływ może mieć exit tax na właścicieli firm jako osoby fizyczne?

Dyrektywa ATAD nie nakazuje objęcia exit tax osób fizycznych. W konsekwencji nie jest wykluczone, że polskie przepisy o exit tax w części dotyczącej osób fizycznych, szczególnie nieprowadzących działalności gospodarczej, mogą zostać w przyszłości uznane ze niezgodne z przepisami unijnymi.

Paradoksalnie wprowadzenie exit tax dla osób fizycznych może zmobilizować część z nich do zmiany rezydencji podatkowej w jak najszybszym czasie, zwłaszcza jeśli spodziewają się one znacznego wzrostu wartości swojego majątku w przyszłości.

Magdalena Zasiewska doradca podatkowy, Head of Tax, kancelaria JARA DRAPAŁA & PARTNERS

Dorota Dąbrowska doradca podatkowy, Tax Manager, kancelaria JARA DRAPAŁA & PARTNERS