Zasady emisji, zbywania, nabywania, wykupu i zabezpieczania listów zastawnych reguluje ustawa z 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Podstawę emisji tego rodzaju walorów stanowią ściśle określone wierzytelności banku hipotecznego. Jeżeli wierzytelności są zabezpieczone hipotekami, papier wartościowy nazywany jest hipotecznym listem zastawnym. Bank hipoteczny zobowiązuje się w nim do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych w stosunku do uprawnionego podmiotu.
Publiczny list zastawny
W sytuacji gdy podstawę emisji stanowi wierzytelność z tytułu kredytu zabezpieczonego w części wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem NBP, Europejskiego Banku Centralnego, rządów lub banków centralnych państw członkowskich UE, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju lub Skarbu Państwa, powstały walor określany jest mianem publicznego listu zastawnego. Do tej kategorii zalicza się również papiery wartościowe oparte na kredytach udzielonych wyżej wymienionym podmiotom oraz oparte na kredytach zabezpieczonych w części wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem jednostek samorządu terytorialnego i kredytach udzielonych tym jednostkom. Hipoteczne i publiczne listy zastawne mogą być zarówno dokumentami imiennymi, jak i na okaziciela. Co więcej, ustawodawca oba rodzaje walorów niemal w identyczny sposób uregulował. Poza rodzajem wierzytelności, stanowiącym podstawę do emisji, jedyna istotna różnica między nimi polega tym, że do publicznych listów zastawnych nie stosuje się przepisów w zakresie zabezpieczania hipoteką.
Cechy dokumentu
Hipoteczny list zastawny powinien zawierać co najmniej kilka istotnych informacji. Przede wszystkim musi wskazywać podstawę prawną emisji, nazwę i siedzibę banku hipotecznego emitującego walory, serię i numer dokumentu, datę i miejsce jego wystawienia oraz podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań i podpis powiernika. List zastawny powinien również określać wartość nominalną, datę od której nalicza się oprocentowanie, terminy wypłaty odsetek, termin wykupu, miejsce płatności oraz warunki wykupu. W sytuacji gdy termin wykupu jest dłuższy niż 5 lat, dokument musi zawierać informację, że po upływie 5 lat od dnia emisji bank hipoteczny może dokonać jego umorzenia przed terminem wykupu oraz informację o jego warunkach. W hipotecznym liście zastawnym powinna się również znaleźć formuła mówiąca, że właścicielowi waloru nie przysługuje prawo wcześniejszego niż w określonym terminie przedstawienia go do wykupu. Jeżeli list zastawny jest emitowany w formie zdematerializowanej (zapis komputerowy), wówczas wszystkie dane powinny znaleźć się w treści świadectwa depozytowego lub innego dokumentu wydanego uprawnionej osobie.
