Sektor ICT w Europie Środkowowschodniej
Technologia informacji i łączności (ICT) zaczyna dynamicznie rozwijać się w Centralnej i Wschodniej Europie.Wzrost liczby użytkowników telekomunikacji i komputerów osobistych stymulowany przez internetprowadzi do rozwoju ekonomicznego tego regionu. Co więcej, rozwój w sektorze ICT powinien zapoczątkowaćwzrost wydajności w całej gospodarce.
Pomimo ogólnej tendencji zwyżkowej, wydatki na ICT w poszczególnych państwach regionu różnią się. Liderem jest Estonia, która przeznacza na ICT największy procent dochodu narodowego. W czołówce znajdują się również Czechy i Węgry. Natomiast Rosja i w mniejszym stopniu Polska zostają w tyle. Kraje o wysokim dochodzie, takie jak Słowenia i Czechy, są liderami w wydatkach na ICT per capita. Różna jest także dojrzałość rynków ICT. Podczas gdy w Rosji inwestycje skupione są głównie na hardware (sprzęt), Węgry i Czechy przestawiają się na bardziej dojrzałe inwestycje w software (oprogramowanie) i usługi ICT.Infrastruktura telekomunikacji w tym regionie także jest zróżnicowana. Takie kraje, jak Czechy i Węgry, które na wczesnym etapie umożliwiły wejście na rynek inwestorom strategicznym, pozostawiając monopolistów telekomunikacyjnych w nienaruszonym stanie, czerpią korzyści z lepiej rozwiniętej infrastruktury. Oba kraje znajdują się wśród liderów regionu pod względem ilości sieci telefonicznych oraz telefonów komórkowych przypadających na jednego mieszkańca. Inne kraje czołówki to Kraje Bałtyckie (zwłaszcza Estonia), które korzystają z udziałów fińskich i szwedzkich gigantów telekomunikacyjnych. Rosji i Rumunii nie udało się otworzyć rynków dla zagranicznych inwestorów, czego rezultatem jest przestarzała infrastruktura skoncentrowana w dużych miastach tych krajów.Istnieje wiele czynników powstrzymujących rozwój sektora internetowego tego regionu. Słabo rozbudowana infrastruktura, mała liczba posiadaczy komputerów osobistych, nieprzyjazne regulacje prawne ograniczają działalność internetową. Tym niemniej najlepiej przedstawiająca się w regionie Estonia ze stopniem penetracji internetu, który osiągnął prawie 20% w zeszłym roku, plasuje się wyżej niż wiele krajów Unii Europejskiej. Stopień dostępności do internetu zwiększa się również w innych krajach Europy Środkowo-wschodniej. Kraje takie jak Węgry, Polska i Czechy, które przechodzą obecnie proces prywatyzacji państwowych monopolistów, stworzą korzystniejsze warunki dla inwestycji, co umożliwi ulepszenie ich infrastruktur telekomunikacyjnych. Ich szanse zrównania się z państwami zachodnimi są dzięki temu wyższe. E-commerce jest wciąż słabo rozwinięty, co stwarza wiele dogodnych okazji. Liderzy mogą również w niedalekiej przyszłości wykorzystać wzrost międzynarodowej konkurencji związanej z przystąpieniem do Unii Europejskiej. Jednak z małą dostępnością do komputerów, niską liczbą posiadaczy kart kredytowych postęp w B2C będzie raczej powolny.Tym niemniej wiele czynników wskazuje na wagę ICT. W Stanach Zjednoczonych dowody sugerują, że sektor ICT przyczynił się do dużego wzrostu wydajności. Pomógł również zbudować nową ekonomię. W Unii Europejskiej na razie brak jest jeszcze takich statystycznych dowodów. W dodatku w krajach Europy Środkowowschodniej nie istnieje konkurencyjny rynek, a poziom edukacji potrzebny w sektorze ICT jest niewystarczający. To również oznacza, że żaden wzrost wydajności nie pochodzi z sektora ICT. Z drugiej strony, znaczące inwestycje w ICT w regionie mogą w przyszłości wynieść wydajność na strukturalnie wyższy poziom. W tych krajach nadal transformujących się w kierunku dojrzałej gospodarki rynkowej można osiągnąć duży wzrost wydajności, a inwestycje związane z ICT będą następnie przyspieszały ten proces. Tak więc wzrost wydajności może być znacznie wyższy niż ma to obecnie miejsce w Stanach Zjednoczonych nawet z dużo mniejszą liczbą inwestycji w ICT.Dodatkowo sektor ICT przyczynia się do powstania bardziej konkurencyjnego środowiska oraz jest cennym narzędziem ekonorestrukturyzacji. Ogromne inwestycje w projekty infrastruktury publicznej poprawiły wydajność sektora rządowego i administracji. Na poziomie przedsiębiorstwa ulepsza zarządzanie ryzykiem wewnętrznym i proces pośrednictwa finansowego. Co więcej, sektor ICT znacząco zwiększa liczbę bezpośrednich inwestycji w krajach Europy Środkowowschodniej. Obecnie prywatyzacja państwowych firm telekomunikacyjnych i sprzedaż licencji UMTS idzie pełną parą.Biorąc pod uwagę liczbę krajów Europy Środkowowschodniej doświadczających dużego rozwoju przedsięwzięć związanych z ICT, przyspieszy to przyszły rozwój. Początkowo wzrost wydajności będzie umiarkowany, ponieważ koszty inwestycji są wysokie w tej fazie okresu przejściowego. Jednak w bardziej zaawansowanym jego stadium można się spodziewać dużego wzrostu, ponieważ inwestycje w ICT będą stymulowały wzrost wydajności. Mniej zaawansowane kraje będą miały trudności z utrzymaniem tempa z powodu małej ilości środków finansowych przeznaczanych na inwestycje. Te kraje będą musiały korzystać z pomocy instytucji, takich jak Bank Światowy i EBOR, by poprawić ich konkurencyjność i wydajność ekonomiczną.
Łukasz KoryckiSzymon MuszyńskiOpr. na podst. raportu ABN Amro
