Pandemia i inflacja zmieniły nawyki

Ekonomiści stawiają na konsumpcję jako najważniejszy czynnik, który w tym roku wpłynie na wzrost gospodarczy. Tylko co dziewiąta osoba nie ograniczyła wydatków.

– Dopasowujemy się do inflacji, gdyby nas nie poobijała i nie wystraszyła, to zapewne przy rosnącej sile nabywczej wynagrodzeń konsumpcja byłaby wyższa – przypuszcza Piotr Soroczyński, główny ekonomista Krajowej Izby Gospodarczej. Z badania Prudential Family Index wynika, że już w zeszłym roku większość osób ograniczyła wydatki albo zmieniła przyzwyczajenia, by mniej wydawać. Wiele osób robi tak nadal.

Jak ograniczamy zakupy?

– Pandemia zmieniła model oszczędzania – dodaje Piotr Soroczyński – zwykle w trudniejszych finansowo czasach konsumenci zaczynali ograniczać wydatki od rezygnacji z różnego rodzaju usług, ostatnio ze sprzętu AGD, wyposażenia mieszkań i z ubrań. W czasie zamknięcia wiele osób kupiło potrzebne sprzęty, dodatkowo izolacja spowodowała, że część osób przewartościowała postawy i zakupy: zracjonalizowała wydatki na odzież i towary, a postawiła na spotkania czy na wyjazdy – uważa ekonomista. Prawie połowa ankietowanych przyznała, że ogranicza zakupy spontaniczne i zastanawia się, na ile dany towar jest im naprawdę potrzebny. Najczęściej mniej kupowaliśmy nowych ubrań – ograniczało się w ten sposób 36 proc. mężczyzn i 44 proc. kobiet. Ale też jeśli cena produktu była atrakcyjna – kupowaliśmy na zapas, gdy wysoka – czekamy na promocję. Dodatkowo co czwarta ankietowana osoba poszukała tańszych zamienników ulubionych produktów żywnościowych.

Z czego zrezygnowaliśmy?

Rosnące ceny spowodowały, że co czwarty mężczyzna i co piąta kobieta naprawiają stare sprzęty czy ubrania, zamiast kupować nowe. Co dziesiąty mężczyzna i co jedenasta kobieta korzystają ze zgromadzonych oszczędności, by mieć wystarczająco pieniędzy na bieżącą konsumpcję. Ale też 30 proc. pań i 22 proc. mężczyzn zrezygnowało lub rzadziej korzysta z usług fryzjerów czy kosmetyczek. Wysokie koszty utrzymania mieszkań i domów skłoniły prawie co trzecią osobę do analizy zużycia prądu, oszczędnego ogrzewania pomieszczeń (17 proc.) czy nawet zamiany kąpieli w wannie na prysznic (co dziesiąty mężczyzna i co siódma kobieta).

Zmiany dotyczą też życia towarzyskiego. Ograniczyliśmy korzystanie z restauracji i gotowego jedzenia oraz liczbę prywatnych przyjęć w domach.

Co na przyszłość?

– Wzrost dochodów jest tak znaczący, że obecnie konsumenci więcej wydają pieniędzy i starają się odbudować oszczędności nadszarpnięte w ostatnich latach – uważa Adam Antoniak, ekonomista ING Bank Śląski. Przypomina o tym, jak zmieniała się sytuacja w ostatnich latach: – Ze względu na pandemię i na ograniczenia mniej wydawaliśmy pieniędzy, za to wzrosły oszczędności prywatne. Po jakimś czasie mieliśmy odbicie konsumpcji w górę, ale wysoka inflacja wygasiła ten trend. Wzrost cen uderzył w dochody realne do dyspozycji, więc wiele osób uszczupliło oszczędności. Obecnie gdy inflacja jest niższa, a dochody realnie wzrosły, z jednej strony rozsądnie wydajemy pieniądze, a z drugiej – odbudowujemy oszczędności – tłumaczy ekonomista.

W badaniu Prudential Family Index respondentów zapytano o przewidywania najbliższej przyszłości: roku, dwóch. Więcej jest optymistów, którzy uważają, że ich sytuacja finansowa się poprawi (40 proc.), niż pogorszy (17 proc.). Co czwarta osoba nie spodziewa się zmian, a 19 proc. nie umie przewidzieć. Gdy zaś poszerzono perspektywę, to w ciągu pięciu lat na poprawę liczy ponad połowa pań i 48 proc. panów. Co prawda większe jest grono osób, które nie chcą spekulować (23 proc.), ale znacząco mniej jest pesymistów: co ósma kobieta i co szósty mężczyzna.