Znamy deficyt budżetu za 2023 rok. Zawiodły VAT i CIT

Kasa państwa zamknęła się w minionym roku dziurą na poziomie 85,6 mld zł. Przyczyniły się do tego i dochody niższe od zaplanowanych i rosnące dynamicznie wydatki.

W 2023 r. dochody budżetu państwa wyniosły 574,1 mld zł. To o 69,3 mld zł, czyli 13,7 proc. więcej w porównaniu do roku 2022 – informuje Ministerstwo Finansów w piątkowym komunikacie na temat szacunkowego wykonania budżetu. Mimo sporego wzrostu, nie udało się wypracować założonego na 2023 r. planu, który wynosił ok. 601,4 mld zł.

Kulejący VAT i PIT

Łączne dochody podatkowe wyniosły 506,9 mld zł i były wyższe o ok. 41,4 mld zł (tj. 8,9 proc.) niż rok wcześniej, ale o ok. 30 mld zł niższe od założonego poziomu w ustawie budżetowej.

Szczególnie duże ubytki widać w VAT. Plan zakładał, że z tego źródła wpłynie 273 mld zł, tymczasem dochody wyniosły 244,3 mld zł (choć to i tak o 6 proc., czyli ok. 13,9 mld zł, więcej niż w całym 2022 r.).

Sporym rozczarowaniem mogą być też wpływy z CIT – tu oczekiwano 77 mld zł, a wpłynęło 67,9 mld zł. Dochody z CIT były też o ok. 2,3 mld zł (tj. 3,2 proc.) niższe w stosunku do roku 2022.

Bardzo pozytywnie zaskoczyła z kolei dynamika wpływów z PIT. W nowelizacji budżetu zapisano, że dochody wyniosą tu 83,6 mld zł, a na koniec roku było 91,7 mld zł. I co ważne, to aż o 23,6 mld zł (tj. 34,6 proc.) więcej w stosunku do roku 2022.  Nieco więcej od planu, i o 6,3 proc. więcej niż rok wcześniej, przyniosła też akcyza — 84,8 mld zł.

Sprzedaż uprawnień do emisji CO2 zasiliła budżet

W 2023 r. wykonanie dochodów niepodatkowych wyniosło 63,8 mld zł i było wyższe o ok. 27,0 mld zł (tj. 73,4 proc.) w stosunku do wykonania w roku 2022. To także o 5 proc., czyli ok. 3 mld zł więcej od oczekiwań.

Resort finansów przypomina, że dużo wyższe wpływy niepodatkowe w 2023 r. w porównaniu do 2022 r. wynikają głównie z wpłat z tytułu aukcji uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. W 2022 r. dochody uzyskane ze sprzedaży w drodze aukcji uprawnień do emisji podlegały przekazaniu do Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 na podstawie przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.

Duży wzrost wydatków

Wykonanie wydatków budżetu państwa w 2023 r. wyniosło 659,7 mld zł. To o niemal 5 proc. mniej niż założone 693,4 mld zł, a jednocześnie więcej aż o 142,3 mld zł (tj. o 27,5 proc.) w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego.

W swoim komunikacie Ministerstwo Finansów wylicza, że w 2023 r. najwyższe wydatki odnotowano w takich częściach budżetu państwa, jak ZUS - 105,4 mld zł (tj. 96,4 proc.) planu, subwencje ogólne dla samorządów - 99,7 mld zł (100 proc. planu), Obrona Narodowa – 97,1 mld zł (100 proc. planu). Obsługa długu Skarbu Państwa pochłonęła 61,7 mld zł wobec 62 mld zł planu po nowelizacji.

Kancelaria premiera wydała o 1 mld zł mniej

Najwyższe oszczędności w stosunku do planu na 2023 r. w łącznej kwocie ok. 33,7 mld zł odnotowano w zakresie rezerw celowych — 18,7 mld zł, dotacji do ZUS – 4 mld zł, składki do UE - 2,8 mld zł, wydatków w obszarze rolnictwo i rozwój wsi – 1,6 mld zł, a także w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów – 1 mld zł.

Resort podaje również, że wpłata środków do Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 wyniosła 5 mld zł. Wpłata nastąpiła na wniosek Ministra Klimatu i Środowiska i zabezpieczyła potrzeby wynikające z ustaw przyjętych w 2022 i w trakcie 2023 roku wchodzących w skład tzw. tarczy energetycznej. Wpłata miała na celu umożliwienie sfinansowania wniosków złożonych w miesiącach listopad-grudzień. Wpłata z budżetu państwa do Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 w 2022 r. wynosiła 11,7 mld zł.

Deficyt bliski limitu

Przy wydatkach znacząco wyższych od dochodów, budżet państwa w 2023 r. zamknął się bardzo dużą dziurą – 85,6 mld zł. Limit deficytu w ustawie budżetowej przyjęto na 92 mld zł.

Warto dodać, że jeszcze po listopadzie deficyt wynosił 42,6 mld zł, co oznacza że w ciągu miesiąca dziura w kasie państwa podwoiła się. Jak wynika z naszej analizy, to głównie efekt znaczącego przyspieszenia w wydatkach w ostatnim miesiącu roku. Tylko w grudniu wzrosły one aż o 86 mld zł, podczas gdy dochody zwiększyły się w tym okresie o ok. 44 mld z.