Dobre zarządzanie czy łut szczęścia?

Pandemia obeszła się z gospodarkami Europy Środkowo-Wschodniej stosunkowo delikatnie. Dużo było w tym przypadku.

Aktualizacja: 14.08.2020 10:23 Publikacja: 14.08.2020 05:00

Dobre zarządzanie czy łut szczęścia?

Foto: Bloomberg

W piątek GUS opublikuje wstępny szacunek PKB w II kwartale. Jak oczekują ekonomiści ankietowani przez „Parkiet", ta miara aktywności w polskiej gospodarce załamała się o 8,4 proc. rok do roku. To oznaczałoby spadek o około 9–9,5 proc. w ujęciu kwartał do kwartału. Uwzględniając I kwartał, gdy PKB Polski zmniejszył się o 0,4 proc., po I półroczu gospodarka była mniejsza o około 9,6 proc. niż pod koniec ub.r.

Na tle innych państw UE, które już przedstawiły dane za II kwartał, byłby to dobry wynik – choć nie wyjątkowy. Jeszcze płytszej recesji doświadczyły m.in. Litwa oraz Szwecja. Także poza Europą nie brakuje państw, w których gospodarki pandemia uderzyła słabiej. Przykładowo PKB Korei Południowej skurczył się w I połowie br. o niespełna 5 proc., a Australii – jak szacuje tamtejszy rząd – o niewiele ponad 7 proc. Z drugiej strony większość państw zachodniej Europy została poturbowana znacznie mocniej. Gospodarka Niemiec skurczyła się w I półroczu o niemal 12 proc., Francji o 19 proc., a Hiszpanii o niemal 23 proc. Ten ostatni kraj pod względem głębi recesji równać może się jedynie z Wielką Brytanią, gdzie PKB załamał się o nieco ponad 20 proc.

Paraliżujący strach

Z czego wynikają tak duże różnice w gospodarczych konsekwencjach pandemii? Próba odpowiedzi na to pytanie stanie się zapewne przedmiotem prac naukowych. – Obecnie ekonomiści mogą to wyjaśnić tylko w ograniczonym stopniu – mówi „Parkietowi" Holger Schmieding, ekonomista z banku Berenberg.

Jasne jest, że znaczenie miała restrykcyjność ograniczeń aktywności ekonomicznej, wprowadzanych w celu zahamowania rozwoju epidemii w marcu. Pod tym względem w Europie wyróżniała się Francja, z kolei USA – poza Nowym Jorkiem – zamroziły gospodarkę w znacznie mniejszym stopniu. W rezultacie tam PKB w I połowie roku spadł o niespełna 11 proc., w porównaniu z 15,3 proc. w całej strefie euro.

Foto: GG Parkiet

– Jednym z powodów załamania aktywności na świecie były nie tyle same lockdowny, co zmiany w zachowaniach konsumentów i firm. W niektórych krajach, np. w Wielkiej Brytanii, istotne pogorszenie nastrojów nastąpiło jeszcze przed wprowadzeniem ograniczeń dotyczących działania przedsiębiorstw oraz mobilności – tłumaczy Piotr Kalisz, główny ekonomista banku Citi Handlowego. – Dla gospodarki znaczenie ma to, czy konsumenci ograniczają interakcje, a nie to, czy jest to efekt administracyjnych nakazów czy po prostu obaw – dodaje. Obawy konsumentów w dużej mierze podyktowane były przebiegiem epidemii w poszczególnych krajach, w szczególności zaś śmiertelnością. Schmieding zwraca uwagę, że w Wielkiej Brytanii, gdzie na koronawirusa zmarło jak dotąd 608 osób na milion mieszkańców, ruch w sklepach pozostaje zdecydowanie dalej od normalności niż np. w Niemczech, gdzie zmarło 111 osób na milion mieszkańców.

Bezpieczne ubocze

Różnice w śmiertelności w pewnym stopniu zależały od reakcji władz na pandemię oraz od przygotowania służby zdrowia, ale znaczenie miały też inne czynniki, często zupełnie przypadkowe, jak np. to, czy w kraju istnieje obowiązek szczepień przeciw gruźlicy. – W Londynie krzyżują się dziś szlaki handlowe i biznesowe. To oraz gęstość zaludnienia sprawiają, że to idealne miejsce do rozprzestrzeniania się epidemii. Nasz region jest trochę na uboczu szlaków turystycznych i biznesowych, stąd Covid mniej się tu rozsiał – uważa Ernest Pytlarczyk, główny ekonomista banku Pekao, choć podkreśla, że Polska i inne kraje Europy Środkowo-Wschodniej bardzo wcześnie wprowadziły ograniczenia aktywności ekonomicznej tłumiące rozwój epidemii.

Foto: GG Parkiet

Ekonomiści wskazują, że wpływ epidemii na gospodarki był wyraźnie powiązany z ich strukturą. – Zróżnicowanie danych dotyczących PKB dość dobrze tłumaczy udział sektora HoReCa w tworzeniu PKB – mówi Marcin Mazurek, główny ekonomista mBanku.

Gospodarka krajowa
Polska gospodarka przeszła trudne stress testy
Gospodarka krajowa
Przybywa inwestycji w rozwój infrastruktury ładowania e-aut
Gospodarka krajowa
Inflacja w maju jeszcze niższa. Nie przewidzieli tego nawet najwięksi optymiści
Gospodarka krajowa
Rząd przyjął założenia budżetu na 2026 r.
Gospodarka krajowa
Niewielu Polaków ma dodatkową pracę
Gospodarka krajowa
Kolejna obniżka stóp jesienią, w 2026 r. mniej cięć, niż się spodziewano