Zakaz oferowania udziałów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością

Zmiany w przepisach polskiego kodeksu spółek handlowych, które weszły w życie 10 listopada 2023 r., wprowadziły znaczące ograniczenia w zakresie oferowania udziałów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Nowe regulacje mają bezpośredni wpływ na praktyki finansowania społecznościowego przedsięwzięć, zwłaszcza na coraz popularniejszy crowdfunding udziałowy.

Zgodnie z nowymi przepisami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie mogą już oferować udziałów nieoznaczonemu adresatowi. Ma to istotne konsekwencje dla spółek, które dotąd korzystały z tej formy pozyskiwania kapitału. Crowdfunding udziałowy był bowiem efektywnym narzędziem dla start-upów i małych przedsiębiorstw w pozyskiwaniu funduszy i budowaniu społeczności wokół swoich projektów. W konsekwencji nowych regulacji możliwość skorzystania z tego typu rozwiązań obecnie przysługuje wyłącznie spółkom akcyjnym i prostym spółkom akcyjnym.

Dotychczasowe rozwiązania

Zgodnie z dotychczasowymi regulacjami przedsiębiorcy działający w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogli pozyskiwać potencjalnych, nowych inwestorów prywatnych w ramach publicznej i otwartej oferty. W zamian za przekazane przez inwestorów środki spółka z o.o. wydawała udziały, wskutek czego finansujący projekt inwestorzy stawali się wspólnikami tejże spółki.

Najpowszechniejszą praktyką w tym zakresie było skorzystanie przez spółki z usług internetowych platform crowdfundingowych, poprzez które adresowano ofertę zakupu udziałów do nieograniczonego kręgu inwestorów prywatnych lub posługiwano się organizacją inkubatorów albo spotkań biznesowych, które miały na celu promocję spółki oraz przekonanie inwestorów do wsparcia danego przedsięwzięcia poprzez nabycie udziałów w tejże spółce.

Nowe przepisy

Wprowadzone nowelizacją przepisy ustanawiają bezwzględny zakaz składania ofert nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (zarówno wobec istniejących spółek, jak i nowo zawiązywanych) nieoznaczonemu, tj. niedającemu się zidentyfikować na podstawie obiektywnych kryteriów, adresatowi (art. 1821 § 1 oraz art. 2571 § 1 k.s.h.).

Ponadto zabronione jest również promowanie nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością poprzez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do podmiotów nieokreślonych z imienia i nazwiska albo nieoznaczonych firmą (art. 1821 § 2 oraz art. 2571 § 2 k.s.h.), co zasadniczo oznacza zakaz wszelkich działań marketingowych skierowanych do nieokreślonego adresata.

Co więcej, zgodnie z obowiązującymi nowymi przepisami karalność naruszenia powyższych zakazów nie jest warunkowana jakimikolwiek szczególnymi okolicznościami. Oznacza to, że każdorazowe działanie wbrew nowym regulacjom może skutkować karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do sześciu miesięcy (art. 5951 oraz art. 5952 k.s.h.).

Tło zmian

Analizowane przepisy zostały wprowadzone ustawą z 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (t.j. DzU z 2023 r. poz. 414), która stanowi implementację do polskiego porządku prawnego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020).

Choć wskazane przepisy unijne nie nakazały w sposób bezpośredni obowiązku implementacji przedmiotowych ograniczeń w odniesieniu do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, polski ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie omawianych rozwiązań. Zgodnie z intencją prawodawcy zmiany stanowią istotny krok w kierunku regulacji finansowania społecznościowego (crowdfundingu) oraz są kluczowe w kontekście adaptacji polskiego rynku do szybko zmieniającego się środowiska gospodarczego i regulacyjnego w Europie.

Zmiana przepisów stanowi także doprecyzowanie dotychczasowych rozwiązań, w myśl których udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością nie są przeznaczone do publicznego obrotu. Argumentem podnoszonym w tym zakresie przez przedstawicieli doktryny prawa spółek handlowych jest m.in. wymóg formalny związany ze zbyciem udziału (notarialne poświadczenie podpisów zbywcy oraz nabywcy udziałów), a także brak możliwości wystawiania dokumentów na okaziciela na udziały lub prawa do zysku w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.

Znaczenie dla praktyki

Mimo że wprowadzone zmiany wpisują się w szerszy kontekst regulacji europejskich, które dążą do zwiększenia przejrzystości i bezpieczeństwa transakcji finansowych, dla wielu młodych spółek mogą stanowić znaczne wyzwanie, szczególnie w fazie wczesnego rozwoju, kiedy to tradycyjne źródła finansowania są trudno dostępne.

W świetle zmian spółki muszą szukać alternatywnych metod finansowania. Jedną z możliwości pozostaje skorzystanie z prywatnych ofert udziałów, które są skierowane do konkretnie określonej grupy inwestorów, lub zwrócenie się ku innym formom finansowania społecznościowego, które nie są objęte nowym zakazem. Przedsiębiorcy prowadzący działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w dalszym ciągu mogą emitować obligacje lub zaciągać pożyczki zarówno w instytucjach finansowych, jak również poprzez crowdlending, czyli finansowanie społecznościowe oparte na pożyczkach prywatnych. Inną oczywiście możliwością jest także wybranie formy prawnej, która nie podlega powyższym ograniczeniom.

Niewątpliwie można stwierdzić, że nowe przepisy mogą stworzyć przestrzeń dla innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie finansowania społecznościowego, a także powodują konieczność rozwijania bardziej ukierunkowanych i zindywidualizowanych modeli pozyskiwania kapitału – co w konsekwencji powinno przyczynić się do lepszego dostosowania ścieżki finansowania do charakteru i potrzeb konkretnych przedsiębiorców.