Wzrost gospodarczy musi wyhamować

Widoczna jest silna zależność między dynamiką wzrostu gospodarczego a dynamiką zmian przychodów i kosztów z całokształtu działalności w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych

Dobre dane napływające z gospodarki potwierdzają wysokie prawdopodobieństwo podtrzymania tempa wzrostu gospodarczego znacznie powyżej 4 proc. w bieżącym roku. Pośród publikowanych danych brak jest jednak informacji o sytuacji przedsiębiorstw – dane te Główny Urząd Statystyczny publikuje z opóźnieniem.

Dlatego też na chwilę obecną dysponujemy jedynie informacjami o sytuacji przedsiębiorstw niefinansowych za 2018 rok i lata wcześniejsze. Dane o sytuacji przedsiębiorstw są istotne, gdyż to firmy w pierwszym rzędzie są pulsem gospodarki, to ich decyzje inwestycyjne lub brak takowych przekładają się na stan całej gospodarki.

Analiza podstawowych wskaźników dotyczących sytuacji finansowej przedsiębiorstw i ich relacji w stosunku do zmian PKB na przestrzeni lat, poczynając od 2000 r., dostarcza interesujących wniosków.

Przede wszystkim widoczna jest silna zależność między dynamiką wzrostu gospodarczego a dynamiką zmian przychodów i kosztów z całokształtu działalności w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych. Od początku wieku dynamiki zarówno przychodów, jak i kosztów oraz wzrostu gospodarczego zmieniały się w niemal identyczny sposób. To znaczy – wszystkie trzy wskaźniki albo rosły, albo spadały. Jeśli w danym roku rósł PKB, rosły również dynamiki przychodów i kosztów firm. Taki zrozumiały, długookresowy schemat zachowania danych utrzymywał się aż do ubiegłego roku.

Rok 2018 przyniósł imponujący wzrost gospodarczy, na poziomie 5,1 proc., podczas gdy dynamika przychodów firm obniżyła się aż o 12,7 proc., a kosztów o 12 proc. W efekcie również znacząco obniżyła się dynamika wyniku finansowego brutto sektora przedsiębiorstw. W 2018 r. firmy raportowały wynik finansowy na poziomie 137,7 mld zł, niższym o ponad 45 mld złotych, niż miało to miejsce rok wcześniej. Co interesujące, to wynik na poziomie niemalże identycznym z raportowanym w roku 2011 (137,6 mld zł). A co jeszcze bardziej interesujące – to fakt, iż PKB za rok 2011 zanotował dynamikę wzrostu równą 5 proc. Przypomnijmy wzrost gospodarczy w ubiegłym roku wyniósł 5,1 proc.

Zbieżność tych danych raczej nie wymaga komentarza – zależność widoczna jest gołym okiem. Idąc dalej tym tropem, stwierdzamy, iż na przestrzeni ostatnich blisko 20 lat przypadków pogorszenia wyniku finansowego firm w stosunku do roku wcześniejszego było dokładnie sześć. Ponieważ jednak w latach 2001–2002 występowały rok po roku, można uznać ten okres za całość. Mamy zatem pięć lat „po słabszym wyniku". Piąty rok to właśnie bieżący rok. A jak było w czterech wcześniejszych przypadkach ? Otóż tylko raz zdarzyło się, iż po roku, w którym doszło do obniżenia wyniku finansowego firm, wzrost gospodarczy przyspieszył. Ten przypadek to lata 2002–2003. W pozostałych okresach tempo wzrostu gospodarczego zawsze było niższe. Tak było w 2009 r., gdy w ślad za obniżeniem wyniku finansowego firm wzrost PKB spowolnił z 4,2 proc. w 2008 r. do 2,8 proc. w 2009 r., czyli aż o 1,4 punktu procentowego. W 2013 r. PKB spowolnił tylko o 0,2 pkt proc., a w 2016 r. – o 0,7 pkt proc.

Patrząc przez pryzmat wyników finansowych przedsiębiorstw, można oczekiwać również w bieżącym roku wyhamowania tempa wzrostu gospodarczego w odniesieniu do roku ubiegłego. Zbyt wcześnie jeszcze, aby wyrokować, czy będzie to spowolnienie jedynie o 0,2 pkt proc., czy aż o 1,4 pkt proc. W pierwszym przypadku oznaczałoby to tempo wzrostu gospodarczego na poziomie 4,9 proc., podczas gdy w drugim już tylko 3,7 proc.

Krzysztof Wołowicz ekonomista