Kobiety? Oczywiście, ale nie na wyższych stanowiskach

Aż 77 proc. badanych w Polsce uważa, że najważniejszą rolą kobiety jest opieka nad domem i rodziną – wynika z raportu Komisji Europejskiej

Już ponad cztery miesiące minęły od wprowadzenia przez GPW dobrych praktyk, według których udział kobiet we władzach spółek powinien wynosić nie mniej niż 30 proc. Jednak zaledwie 26 proc. spośród ponad 420 firm notowanych na GPW spełnia ten warunek. W większości spółek nadal widać wyraźną przewagę mężczyzn zatrudnionych na najwyższych stanowiskach, a kobiety zasiadające w radach nadzorczych i zarządach wciąż są raczej wyjątkiem niż normą.

Dyskusja wokół różnorodności zatrudnienia przybrała w ostatnim czasie na sile. Mamy coraz więcej dowodów na pozytywny wpływ kobiet na wyniki finansowe firm oraz znaczenie równowagi dla stabilnego rozwoju organizacji. Kolejne państwa wprowadzają zasady promujące zróżnicowanie zatrudnienia, natomiast w Polsce nasila się debata na temat równouprawnienia.

Niestety, wnioski płynące z tych dyskusji nie przekładają się na liczby. Według badania McKinsey & Company udział kobiet w rynku pracy w Polsce wynosi jedynie 45 proc. pomimo ich przewagi populacyjnej. Sytuacja wygląda znacznie gorzej na wyższych stanowiskach. Kobiety stanowią zaledwie 15 proc. kadry zarządzającej i tylko 6 proc. prezesów. To zaskakujące, biorąc pod uwagę fakt, że liczne dane pokazują, iż firmy z równością płci na wyższych stanowiskach mają większe szanse na ponadprzeciętne zyski. Natomiast prognozy mówią, że zwiększenie potencjału ekonomicznego kobiet mogłoby przełożyć się na wzrost PKB Polski o 9 proc. do 2030 r. Jednak kobietom w Polsce nadal trudno jest połączyć rozwój zawodowy z życiem prywatnym i spełnieniem w wielu obszarach. Spowodowane jest to przede wszystkim brakiem wsparcia organizacyjnego oraz powszechnym przekonaniem o niemożności łączenia roli kobiety jako matki i partnerki oraz osoby sukcesu biznesowego.

Pandemia dodatkowo uwidoczniła nierówności związane z podziałem obowiązków domowych między kobietami a mężczyznami, pogłębiając problemy z utrzymaniem równowagi pomiędzy pracą zawodową i życiem prywatnym. Ponad 40 proc. kobiet przyznało, że pandemia skłoniła je do rozważenia ograniczenia zaangażowania zawodowego ze względu na nadmiar obowiązków związanych z opieką nad domem i rodziną. Było to spowodowane faktem, iż większość instytucji wspierających rodziców była zamknięta, a dodatkowe obowiązki z tym związane spadły przede wszystkim na kobiety.

Według raportu Komisji Europejskiej aż 77 proc. badanych w Polsce uważa, że najważniejszą rolą kobiety jest opieka nad domem i rodziną. Pod tym względem plasujemy się na niechlubnym trzecim miejscu wśród krajów europejskich, a więcej przekonanych o wyższości tradycyjnej opiekuńczej roli kobiet w społeczeństwie jest tylko w Bułgarii i na Węgrzech. W krajach skandynawskich, gdzie od lat pracuje się nad zasadami promującymi równowagę, odsetek ten stanowi zaledwie kilkanaście procent. Zmiany w schematach myślenia na temat roli kobiet w społeczeństwie to proces trudny, ale możliwy i niezbędny do osiągnięcia prawdziwej równowagi.

Wprowadzenie dobrych praktyk przez GPW jest pozytywnym krokiem motywującym do działania i refleksji. Jednak aby faktycznie zauważyć efekty i zmobilizować firmy do zmian, potrzebne będą bardziej skuteczne rozwiązania. Państwa, które są liderami pod względem reprezentacji kobiet w zarządach, posiadają regulacje, które wymuszają zachowanie parytetu. Norwegia była pierwszym krajem, który w 2007 r. wprowadził parytety w zarządach – kobiety musiały obejmować co najmniej 40 proc. wysokich stanowisk w spółkach notowanych na giełdzie. Dzięki temu w ubiegłym roku kobiety stanowiły prawie połowę członków zarządów w Norwegii w stosunku do zaledwie 6 proc. w 2003 r. Również Niemcy niedawno wprowadziły zasadę równowagi zatrudnienia, polegającą na obowiązku udziału przynajmniej jednej kobiety w zarządzie spółki giełdowej, jeśli organ ten posiada trzech lub więcej członków. Regulacje wprowadzane przez kolejne państwa dowodzą, że tworzenie odpowiednich przepisów prawnych jest skuteczną metodą na osiągnięcie równowagi zatrudnienia.

Jednak aby kobiety mogły w pełni wykorzystać swój potencjał, nie wystarczy wprowadzenie parytetu. Potrzebne są również rozwiązania ułatwiające osiągnięcie równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym, które powinny stać się normą w firmach. Oferowanie elastycznych modeli pracy, zapewnienie równego traktowania w rozwoju kariery i wynagrodzeniach, zwiększenie dostępności opieki nad dziećmi czy rozwój programów powrotu do pracy to zaledwie kilka z rozwiązań, które firmy mogą wprowadzić, aby ułatwić kobietom rozwój kariery przy jednoczesnym spełnieniu w sferze prywatnej. Paradoksalnie, również wsparcie oferowane mężczyznom, takie jak dłuższy urlop rodzicielski, może odciążyć kobiety i pozytywnie wpłynąć na równowagę w sferze podziału obowiązków domowych.

Różnorodność zatrudnienia jest ważna, jednak bez dążenia jednocześnie do równowagi nic się istotnie nie zmieni. Dopiero dzięki równowadze kobiety mogą osiągnąć odpowiednią masę krytyczną konieczną do realnego wpływu na podejmowane decyzje i wpływania na kierunek rozwoju firm i ich kulturę organizacyjną. Kluczem do sukcesu jest przede wszystkim zrozumienie, że kobiety i mężczyźni nie muszą ze sobą rywalizować, ale wzajemnie się uzupełniać, wspierać i pozwalać na rozwój w różnych obszarach. Właśnie taką strategię myślenia wprowadziliśmy w Kredyt Inkaso, gdzie kobiety stanowią 50 proc. zarządu. Każdy z członków zarządu wnosi wartość dodaną do funkcjonowania firmy i spełnia się w określonym obszarze. To nie jest rywalizacja, lecz dopełnianie się i tworzenie zbalansowanego systemu, w którym każdy spełnia się w roli, w której jest ekspertem. Bez względu na płeć.