Długa lista zaleceń dla naszego systemu emerytalnego

Polska zajęła odległą lokatę w rankingu systemów emerytalnych. Żeby ją poprawić, musielibyśmy m.in. zadbać o podniesienie wartości aktywów emerytalnych, zrównać wiek emerytalny kobiet i mężczyzn, dłużej pracować, podnieść dochody i poziom oszczędności gospodarstw domowych. Nie będzie więc łatwo.

W drugiej połowie października 2023 r. ukazał się kolejny, 15. już raport „Mercer CFA Institute Global Pension Index”. Porównano w nim 47 systemów emerytalnych. O jego wynikach już pisaliśmy, teraz zebraliśmy dodatkowe informacje dotyczące oceny systemu, który mamy w Polsce. Przypomnijmy, że tegoroczny ranking otwiera Holandia, której system emerytalny zebrał 85,1 pkt. Za Holandią uplasowały się: Islandia – 83,3 pkt oraz Dania – 81,3 pkt. Najniżej oceniono system emerytalny Argentyny – 42,3 pkt.

Polski system emerytalny dostał 57,6 pkt i zajął 29. miejsce w rankingu. Podobnie jak w czterech poprzednich edycjach zostaliśmy zakwalifikowani do piątej kategorii w siedmiostopniowej skali (grupa „C”). Kategoria ta obejmuje kraje, których systemy emerytalne mają pewne dobre cechy, ale również istotne braki i ryzyka, które powinny być wyeliminowane, bo zagrażają wypłacalności systemu. – Aby aspirować do wyższej kategorii, czyli grupy B, tj. krajów o znacznie lepszych systemach emerytalnych, należałoby uzyskać min. 65 pkt, a to już zmiana wymagająca bardzo istotnych wysiłków i materialnych efektów, przede wszystkim w takich obszarach, jak wartość aktywów emerytalnych, w relacji do PKB czy poziom partycypacji w pracowniczych planach kapitałowych – mówi Krzysztof Nowak, prezes Mercera w Polsce.

Zauważa, że nasz system emerytalny od wielu już lat jest opisywany w podobny sposób, to jest jako system niskich emerytur (niskich stóp zastąpienia), niskiej wartości oszczędności emerytalnych (nawet z uwzględnieniem aktywów OFE), istotnych różnic w wysokości emerytur kobiet i mężczyzn czy w końcu niskiej aktywności zawodowej osób w wieku 55+.

Mercer przygotował listę działań, które poprawiłyby polski system emerytalny i wpłynęły na jego lepszą ocenę. Wśród rekomendacji znalazły się m.in.: zwiększenie wysokości składek do kapitałowych elementów systemu, czyli PPK i PPE, a także OFE (co powinno pomóc zwiększyć wartość aktywów emerytalnych), podniesienie poziomu minimalnych emerytur i publicznego wsparcia najbiedniejszych emerytów, wzrost poziomu oszczędności gospodarstw domowych, wreszcie zwiększenie poziomu aktywności zawodowej osób starszych, szczególnie z perspektywy wydłużania się życia na emeryturze.

– Brak pewności co do przyszłości OFE, wiek emerytalny nieuwzględniający zachodzących zmian w długości życia czy w końcu istotna luka emerytalna, czyli różnica w świadczeniach emerytalnych kobiet i mężczyzn, będąca także konsekwencją różnego wieku emerytalnego, to jedynie wybrane z nich – wylicza bolączki naszego systemu szef Mercera w Polsce.

Jego zdaniem stoją przed nami także wyzwania związane z zachęcaniem Polaków do dłuższej pracy. – Te działania w kontekście braku gotowości i woli politycznej do ponownego otwarcia dyskusji o podwyższeniu i wyrównaniu wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn mogą być szczególnie trudne do zrealizowania w najbliższych latach – uważa Krzysztof Nowak.