Dywidenda, czyli prawo akcjonariuszy do udziału w zysku spółki, to pojęcie dobrze znane inwestorom giełdowym. Nie wszyscy jednak wiedzą, na jakich zasadach ustalana jest jej wysokość i komu przysługuje, a także kiedy spółka może wypłacić zaliczkę na jej poczet.
Kto ustala wysokość wypłacanej dywidendy?
Choć poziom ewentualnej dywidendy corocznie rekomendowany jest przez zarząd, często na podstawie ustalonej uprzednio przez spółkę polityki dywidendy, to ostatecznie akcjonariusze obecni na walnym zgromadzeniu decydują o sposobie podziału zysku spółki, w tym o wysokości kwoty wypłacanej posiadaczom akcji. Decyzja w tej sprawie podejmowana jest zwykłą większością głosów w drodze uchwały zwyczajnego walnego zgromadzenia, które powinno się odbyć nie później niż sześć miesięcy po zakończeniu roku obrotowego. Nie ma ograniczeń, jaka kwota z osiągniętego zysku może zostać zatrzymana w spółce oraz zasilić fundusze rezerwowe i zapasowe, jednak istnieje limit wysokości wypłacanego zysku akcjonariuszom. Dywidenda nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Maksymalną kwotę możliwą do podziału dla akcjonariuszy pomniejszają jeszcze ewentualne niepokryte straty, akcje własne spółki oraz kwoty, które powinny być przeznaczone na kapitały zapasowe i rezerwowe zgodnie ze statutem lub przepisami prawa. Przykładem takiego obowiązkowego pomniejszenia jest konieczność przelewania przez spółkę co najmniej 8 proc. zysku na kapitał zapasowy, dopóki nie osiągnie on poziomu równego co najmniej jednej trzeciej kapitału zakładowego.
Komu przysługuje dywidenda?
Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są inwestorzy, którzy posiadali akcje spółki w konkretnym, ściśle określonym dniu. Dzień ten, nazywany dniem dywidendy, ustala zwyczajne walne zgromadzenie, podejmując uchwałę o podziale zysku. W spółkach publicznych może być on wyznaczony na dzień powzięcia uchwały albo w okresie kolejnych trzech miesięcy, licząc od tego dnia. Nie jest natomiast istotne, jak długo akcjonariusz posiada akcje spółki. Niezależnie od czasu, jaki upłynął od momentu ich zakupu do wyznaczonego dnia dywidendy, ewentualna kwota otrzymana przez inwestora będzie równa iloczynowi liczby posiadanych akcji w dniu dywidendy i wartości dywidendy przypadającej na jedną akcję ustalonej przez walne zgromadzenie spółki. Kupując akcje w obrocie giełdowym, inwestorzy muszą dodatkowo pamiętać o obowiązujących na polskim rynku terminach rozliczeń transakcji. Cykl rozliczeniowy w KDPW dla transakcji na akcjach trwa trzy dni robocze (T+3). Oznacza to, że formalnym właścicielem akcji stajemy się dopiero trzeciego dnia rozliczeniowego po dokonaniu transakcji. Aby otrzymać prawo do dywidendy ze zdematerializowanych akcji, w praktyce należy zatem kupić akcje najpóźniej na trzy dni robocze przed wyznaczonym dniem dywidendy. Termin wypłaty dywidendy również ustalany jest przez walne zgromadzenie. Jeżeli natomiast uchwała walnego zgromadzenia takiego dnia nie określa, wypłata dokonywana jest w dniu wyznaczonym przez radę nadzorczą. Ponadto, zgodnie z zasadami dobrych praktyk obowiązujących spółki notowane na GPW i NewConnect, dzień dywidendy oraz dzień wypłaty dywidendy powinny być tak ustalone, aby czas przypadający pomiędzy nimi był możliwie najkrótszy (w każdym przypadku nie dłuższy niż 15 dni roboczych), a ustalenie dłuższego okresu pomiędzy tymi terminami wymaga szczegółowego uzasadnienia.
Zaliczka na dywidendę
Przepisy prawa dopuszczają także możliwość wypłaty zaliczki na poczet przyszłej ewentualnej dywidendy. W tym celu niezbędny jest odpowiedni zapis w statucie spółki upoważniający zarząd, a czynność ta może zostać dokonana wyłącznie po uzyskaniu zgody rady nadzorczej. Ponadto, spółka musi posiadać wystarczające środki pieniężne na realizację wypłaty, a zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazywać zysk. Wysokość zaliczki może stanowić maksymalnie połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego wykazanego w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta. Dopuszczalny limit mogą powiększyć jeszcze utworzone na ten cel kapitały rezerwowe, natomiast niepokryte straty i akcje własne obniżają poziom maksymalnej zaliczki.
