Nowe zasady kontroli cen transferowych

3 lipca zostały opublikowane nowe przepisy o cenach transferowych. Wprowadzają one istotne zmiany, które wchodzą w życie 18 lipca 2013 r.

Najważniejszą konsekwencją nowych regulacji jest to, że przygotowywana obecnie przez firmy dokumentacja podatkowa dla transakcji z podmiotami powiązanymi nie będzie w wielu przypadkach wystarczająca, aby przygotować się do nowego rodzaju kontroli cen transferowych,  ponieważ nie daje ona wystarczającej ochrony.

Z czego wynikają zmiany

Zmiany przepisów zawarte są w znowelizowanym rozporządzeniu  o kontroli cen transferowych i szacowaniu przez organy podatkowe i skarbowe dochodów w transakcjach z podmiotami powiązanymi. W istotnej części jest to odpowiedź polskiego systemu podatkowego na dokonane w 2010 roku zmiany postanowień Wytycznych OECD w sprawie Cen Transferowych (dalej: Wytyczne OECD) oraz prac EU Joint Transfer Pricing Forum – Wspólnego Forum UE ds. Cen Transferowych ( dalej: JTPF).

Wytyczne OECD oraz Raporty JTPF określają najlepsze praktyki oraz wskazują przedsiębiorcom oraz władzom krajów członkowskich, jak ustalać i odpowiednio weryfikować transakcje między podmiotami powiązanymi. Na ich podstawie administracje krajowe wprowadzają rozwiązania w legislacji oraz dokonują interpretacji skomplikowanej materii cen transferowych.

Nowe regulacje stanowią najistotniejszą zmianę w przepisach o cenach transferowych w Polsce od 2001 roku, gdy wprowadzono obowiązek przygotowania dokumentacji podatkowej dla transakcji między podmiotami powiązanymi.

Kogo dotyczą nowe przepisy

Rozporządzenie stosuje się do wszelkiego rodzaju transakcji z podmiotami powiązanymi, zarówno krajowymi jak i zagranicznymi. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że adresatami przepisów rozporządzenia są władze skarbowe. Wynika to z tego, że istotą przepisów jest regulacja sposobu i trybu szacowania przez organy podatkowe dochodów podatników. Rozporządzenie jest swego rodzaju zbiorem zasad, którymi kierują się urzędnicy w trakcie kontroli w zakresie cen transferowych. Znając te zasady, podatnicy mogą ograniczyć ryzyko doszacowania dochodu. Porównując nowe zasady kontroli oraz zakres dokumentacji cen transferowych przygotowanej obecnie przez podatników nasuwa się konkluzja, że sprostanie nowym wymogom będzie wymagało zwiększonego wysiłku podatników w wykazaniu, że stosują ceny na poziomie rynkowym. W tym zakresie dokumentacja podatkowa w jej obecnym kształcie nie będzie wystarczająca. Od przyszłego roku, jeżeli spółki komandytowo-akcyjne i komandytowe zostaną podatnikami CIT zgodnie z planowanymi zmianami, również one będą podlegać nowym zasadom kontroli.

Nowa zasada wyboru najbardziej odpowiedniej metody ustalania cen

Nowelizacja rozporządzenia w zasadniczy sposób zmieni podejście kontrolujących do wyboru metod. Dotychczasowe rozwiązanie oparte było na preferowaniu metody porównania ceny nominalnej w transakcji z podmiotem powiązanym do ceny rynkowej (jeżeli takie dane były dostępne) bez badania poziomu rentowności. W praktyce kontrolujący rzadko kwestionowali tę metodę i często nie sprawdzali jej właściwości. Obecnie organy podatkowe będą miały obowiązek przeprowadzić swoisty test wyboru metody. W rozporządzeniu określono trzy zasadnicze elementy, jakimi będą się kierowali kontrolujący, tj. przebieg transakcji, dostępność informacji oraz stopień porównywalności.  Praktyczną konsekwencją dla firm powinno być sprawdzenie, nie czekając na kontrolę fiskusa, na jaką metodę się powołują w swojej dokumentacji i upewnienie się, czy przejdzie ona test wyboru metody.

Rozporządzenie stosuje się do wszelkiego rodzaju transakcji z podmiotami powiązanymi – zarówno krajowymi, jak i zagranicznymi

Nowe zasady przeprowadzania analizy porównywalności transakcji

Określono precyzyjną i wyczerpującą procedurę kontroli warunków transakcji badanej z warunkami rynkowymi. Jakie będą tego skutki: po pierwsze, jeżeli kontrolujący nie poprzestaną na zadowoleniu się dokumentacją podatkową, to będą oni mieli obowiązek wykonać analizę porównawczą ( w praktyce często używa się określenia „ benchmark" do nazwania takiej analizy); po drugie, kontrolujący będą wykonywać taką analizę  według ujednoliconego wzoru. W konsekwencji kontrolujący będą zadawać pytania, zbierać dane o transakcjach porównawczych, określać wymagany wskaźnik zyskowności oraz wyciągać wnioski o rynkowym poziomie stosowanych warunków i cen.  Dotychczas kontrole się skupiały na stronie formalnoprawnej, a nie na substancji ekonomiczno-biznesowej transakcji, co się obecnie zmieni. Warto, aby podatnicy we własnym zakresie przeprowadzili benchmarki dla swoich najistotniejszych transakcji, zanim zrobi to fiskus.

Restrukturyzacja działalności

Kolejnym, całkowicie nowym elementem są przepisy o restrukturyzacji działalności. Rozdział ten ma charakter instrukcji dla kontrolujących, dedykowanej do badania procesów restrukturyzacji działalności, zdefiniowanych jako przeniesienie pomiędzy podmiotami powiązanymi istotnych ekonomicznie funkcji, aktywów lub ryzyka. Badaniu będzie podlegać również wynagrodzenie lub jego brak dla polskiej spółki za przeprowadzoną restrukturyzację.

Zmiana ta prawdopodobnie doprowadzi do wzrostu zainteresowania kontrolujących wszelkiego rodzaju procesami restrukturyzacyjnymi,  ograniczającymi rolę polskich spółek zwłaszcza w powiązaniu z obniżeniem dochodu do opodatkowania.

Z praktycznego punktu widzenia, istotnego znaczenia nabierze uzasadnienie biznesowe dokonywanych zmian i zdolność podatnika do przekonania kontrolujących, że zmiana była racjonalna z polskiego punktu widzenia oraz uzasadnienie co do braku lub zasadności wysokości zapłaconego za restrukturyzację wynagrodzenia.

Usługi o niskiej wartości dodanej / Wydatki akcjonariusza

Po raz pierwszy wprowadzono do polskich przepisów koncepcję usług o niskiej wartości dodanej. Jest to wynikiem uwzględnienia ustaleń przedstawionych w Komunikacie Komisji Europejskiej z 25 stycznia 2011 r. w sprawie prac JTPF w tym zakresie.

Usługi o niskiej wartości dodanej zostały zdefiniowane jako usługi, które wspomagają działalność usługobiorcy i mają rutynowy charakter. Przykładowy katalog tych usług wskazuje na usługi informatyczne, związane z zarządzaniem zasobami ludzkimi, marketingowe, prawne, księgowe, administracyjne i techniczne.

W przypadku takich usług kontrolujący będą zwracać większą uwagę na podstawę kosztową, sposób jej określenia oraz na racjonalność poniesienia wydatków.  Ponadto, wzrośnie poziom niezbędnej dokumentacji wraz z koniecznością wykazania, że opłaty za takie usługi nie zawierają wydatków, jakie należy uznać za koszty akcjonariusza ( 15 rodzajów takich kosztów).

Warto podkreślić, że w przeciwieństwie do Wytycznych JTPF, polskie przepisy nie określają przedziału wysokości narzutu na koszty, który mógłby zostać zaakceptowany jako rynkowy.  Wytyczne JTPF natomiast wskazują, że dla usług o niskiej wartości dodanej, dla których podatnik jest w stanie przedstawić wymagany opis transakcji, władze podatkowe powinny akceptować narzut na kosztach w wysokości 3–10 proc. Wobec braku określenia takiego przedziału w rozporządzeniu, powstaje pytanie, czy polskie władze skarbowe będą akceptować takie rozwiązanie bez dodatkowej analizy porównawczej.

Usługi badawczo-rozwojowe

Kolejna z proponowanych zmian dotyczy ustalania rynkowej wartości usług badawczo-rozwojowych (R&D). Dotychczasowe regulacje przewidywały, że wycena takich usług powinna być dokonywana metodą rozsądnej marży („koszt plus"). Nowe przepisy stanowią, że metoda powinna być wybrana w rezultacie przeprowadzonej analizy porównawczej.

Konsekwencją tego może być oczekiwanie wyższego wynagrodzenia dla podmiotów prowadzących działalność badawczo-rozwojową o charakterze innowacyjnym, dla której podmioty niezależne w porównywalnych warunkach nie zgodziłyby się na metodę koszt plus.

Więcej na www.deloitte.com/pl/ZmianyTP