OFE znalazły sobie nowych pupilków na warszawskiej giełdzie

Na koniec 2014 r. wszystkie OFE miały akcje o wartości 123,9 mld zł, czyli o 1,1 proc. mniej niż rok wcześniej. Sprawdzamy, które spółki cieszyły się wzięciem funduszy.

Zmiany wprowadzone w otwartych funduszach emerytalnych sprawiły, że aktywność OFE na rynku akcyjnym znacząco spadła w 2014 roku. Według naszych wyliczeń saldo zakupów przez fundusze walorów spółek giełdowych (w tym zagranicznych) od stycznia do końca grudnia wyniosło 2,2 mld zł. W ubiegłym roku było to niemal 18 mld zł. Ponieważ OFE w głównej mierze inwestują w akcje notowane na warszawskim parkiecie, ten spadek odbija się właśnie na krajowym rynku. Nasze wyliczenia wskazują, że fundusze kupiły tylko o nieco ponad 0,7 mld zł więcej akcji notowanych na rynku polskim, niż sprzedały. Dla porównania zakupy netto akcji krajowych w ubiegłym roku wyniosły niemal 16 mld zł na plusie.

W co inwestowały OFE?

Z punktu widzenia przeciętnego inwestora jedna z kluczowych statystyk to wzrost zaangażowania funduszy emerytalnych w kapitale danej firmy – taka informacja zazwyczaj jest traktowana jako byczy sygnał dla pozostałych graczy. Z wyliczeń Analiz Online wynika, że w 2014 roku transakcje powodujące największą zmianę w udziale OFE w akcjonariacie dotyczyły Alumentalu. Akcje zeszłorocznego debiutanta cieszyły się sporym wzięciem zarządzających, o czym świadczy aż 30,29-procentowy udział OFE w kapitale producenta aluminiowych stopów odlewniczych. Alumental pojawił się na giełdzie w lipcu przy cenie z oferty wynoszącej 35 zł. Obecnie akcje są wyceniane na ponad 44 zł, czyli dały zarobić ponad 25 proc.

Drugie miejsce na podium – pod względem przyrostu OFE w kapitale – należy do Bumechu (wzrost z 9,23 proc. do 37,79 proc.). Patrząc na notowania akcji spółki świadczącej usługi dla górnictwa (branża maszynowa), nie widać oznak odwrócenia długoterminowego trendu spadkowego. Od początku stycznia papiery straciły 28 proc., a w ciągu ostatnich 12 miesięcy już ponad 70 proc.

Pożądani debiutanci

W zeszłym roku – oprócz wspomnianego wcześniej Alumentalu – odbyło się kilka ofert publicznych, w których fundusze emerytalne uczestniczyły lub akumulowały akcje już po debiucie. Na koniec minionego roku OFE miały znaczny udział w kapitale chociażby Prime Car Management (20,94 proc.). Jak na razie spółka spłaca dług wdzięczności – od dnia debiutu akcje zdrożały bowiem o 10 proc.

Pozostali nowicjusze, którzy w zeszłym roku przypadli do gustu zarządzającym, to Polwax (zaangażowanie OFE wynosi 13,89 proc.), MFO (9,05 proc.) oraz Vistal (8,1 proc.). Biorąc pod uwagę wybory dokonane przez OFE, można oczekiwać, że ciekawe perspektywy mają przed sobą dwa fundusze inwestycyjne, które w 2014 r. zadebiutowały na giełdzie. Na koniec roku w rękach OFE znajdowało się 12,09 proc. akcji Altus TFI oraz 9,06 proc. papierów Skarbiec Holding. Jak na razie notowania akcji obydwu spółek nie zachwycają. Od dnia debiutu Altus stracił 4 proc., a Skarbiec jest na zero.

Warto śledzić ruchy OFE

Zdaniem analityków zainteresowanie akcjami danej spółki ze strony OFE to pozytywny symptom. Uważają, że informacja o rosnącym udziale funduszy w akcjonariacie może stanowić podstawy do tego, aby bliżej przyjrzeć się danej firmie.

– Ulubieńcy OFE to zazwyczaj spółki o bardzo wysokich standardach zarządzania i corporate governance, płacące dywidendy. OFE są z założenia inwestorami długoterminowymi, którzy cenią zdrowe biznesy. Biorąc to pod uwagę, spółki, w których akcjonariacie OFE mają duży udział, mogą być godne uwagi. Obecność funduszy w firmie to pozytywny sygnał dla pozostałych graczy – przekonuje Marcin Materna, szef działu analiz Millennium DM.

W podobnym tonie wypowiada się Sobiesław Kozłowski, analityk Raiffeisen Brokers. – Pamiętajmy, że fundusze są inwestorami długoterminowymi, które interesują się spółkami o dobrych perspektywach biznesowych – mówi analityk Raiffeisen Brokers.

Trzej giganci z WIG20

Analizując strukturę portfeli OFE, nie sposób pominąć ich zaangażowania w akcje blue chips. Na koniec 2014 roku udział spółek z WIG20 w aktywach OFE zwiększył się do około 46 proc. z wcześniejszych niecałych 24 proc. – wyliczyły Analizy Online. Ale to nie efekt zakupów. Tak duży skok wynika z umorzenia obligacji skarbowych, które posiadały OFE. Fundusze zostały do tego zmuszone nową ustawą.

Trzy spółki stanowiące największą wagę w portfelach OFE to: Orlen, PKO BP oraz PZU. Łącznie akcje wymienionych podmiotów stanowiły aż 22 proc. całości aktywów OFE na koniec 2014 r.

Okres zmian

OFE nadal pozostają bardzo ważnym elementem rynku kapitałowego. Jednak przekazanie przez OFE do ZUS na początku lutego zeszłego roku części aktywów, głównie w postaci obligacji skarbowych, diametralnie zmieniło strukturę ich lokat. Obecnie w aktywach przeważają akcje, których udział wyniósł na koniec 2014 roku 82,8 proc., w porównaniu z 41,6 proc. rok wcześniej. Udział akcji spółek krajowych w aktywach OFE powiększył się z 38,5 proc. na koniec 2013 r. do 76 proc. rok później – wynika z wyliczeń Analiz Online. – Najnowsze statystyki potwierdzają nasze dotychczasowe przypuszczenia. W praktyce OFE przekształciły się w fundusze akcyjne – zauważa Marcin Materna. – Z perspektywy czasu widać, że nie zrealizował się czarny scenariusz zakładający wyprzedaż akcji przez OFE. Apetyt na ryzyko wśród pozostałych grup inwestorów jest jednak nadal ograniczony. Nawet jeżeli fundusze emerytalne trzymają akcje, to pozostali boją się kupować, ponieważ obawiają się podaży ze strony OFE – w taki sposób powstaje samospełniająca się przepowiednia – mówi Andrzej Lis, zarządzający Altus TFI.

[email protected]

Pytania do Adama Goli, wiceprezesa zarządu Pocztylion-Arka PTE

Rok na rynku akcyjnym zaczął się wyjątkowo nerwowo. Uda się odrobić straty?

To będzie bardzo ciężki rok pod względem inwestycji na krajowym rynku akcyjnym. W zasadzie obecnie otwarte fundusze emerytalne są funduszami akcyjnymi, z zaangażowaniem w te aktywa wynoszącym około 80 proc. portfela. Siłą rzeczy jesteśmy podatni na wahania rynkowe, których od tygodnia nam nie brakuje.

Największe spółki na razie mocno zniżkują.

Czwartkowa decyzja banku centralnego Szwajcarii wprowadziła ogromne zamieszanie na rynku. Wzrost wartości franka szwajcarskiego odbił się silnymi spadkami na sektorze bankowym, w którym OFE są mocno zaangażowane. Z kolei problemy wokół górnictwa węgla kamiennego obciążają cały sektor energetyczny. Ze świecą szukać więc będzie trzeba dobrych rozwiązań w tym roku.

To szansa dla mniejszych funduszy?

OFE, które mają mniejsze aktywa, są bardziej elastyczne i mają większą możliwość manewru. To daje szansę na ograniczenie spadków. Myślę, że małe OFE mogą chętniej inwestować w spółki małe i średnie, które dają szansę na bardziej dynamiczne zwyżki.

W ubiegłym roku mniejsze spółki raczej traciły. Teraz się to odwróci?

Powszechnie uważano, że ten rok może należeć właśnie do tego sektora. To było widać nawet jeszcze przed feralnym czwartkiem, kiedy skapitulował SNB. Teraz inwestorzy z niepokojem patrzą na kolejny czwartek. Decyzję o niekonwencjonalnej polityce pieniężnej podejmie Europejski Bank Centralny. Na razie mamy więc z kilku stron niespodziewany ostrzał, który ma ogromny wpływ na rynek – niestety wpływ negatywny.

Jak może zareagować rynek po decyzji EBC?

Inwestorzy oczekują, że luzowanie monetarne będzie bardziej rozszerzone i dynamiczniejsze. Ogłoszenie, że skala programu będzie utrzymana na dotychczasowym poziomie będzie odebrane negatywnie. Zwiększenie wymiaru QE wpłynie pozytywnie na rynki. Chociaż pod względem kapitału spekulacyjnego większe luzowanie może mieć dobry wpływ, to osobiście nie jestem przekonany do dodruku pieniądza, ponieważ to się może odbić gospodarce czkawką.

Czy w związku z tymi zawirowaniami OFE mogą dalej gromadzić gotówkę w formie depozytów?

Niestety absurdalny zakaz inwestowania w obligacje skarbowe szczególnie doskwiera w takich właśnie chwiejnych i niepewnych latach. Alternatywą jest więc gotówka trzymana w bankach, nawet przy tak niskich stopach procentowych, wydaje się to najkorzystniejszym obecnie rozwiązaniem. Może się tak zdarzyć, że OFE będą więc ją gromadziły w oczekiwaniu na lepsze czasy. Dzisiaj nie ma szczęśliwych rozwiązań.