Polska znów daje zły przykład

Reakcja rządu w Warszawie na katastrofę na Odrze pokazuje, jak nie należy zarządzać negatywnymi skutkami kryzysu klimatycznego. Lepsze przykłady płyną z Australii, USA i Hiszpanii. Przedstawiamy comiesięczny przegląd sytuacji na polu walki o klimat.

Obserwowane tego lata na większości półkuli północnej skrajne warunki pogodowe przypominają, że kryzys klimatyczny stał się rzeczywistością. Zdaniem Europejskiego Obserwatorium ds. Susz Europa może przeżywać najgorsze susze od co najmniej 500 lat (ramka 1). Wynikające z nich niskie stany wody mogły przyczynić się do katastrofy ekologicznej na Odrze, podnosząc stężenie spuszczanych ścieków i wód kopalnianych.

Susze pogłębiają kryzys energetyczny

Opieszała reakcja organów państwa na oznaki skażenia to zresztą już drugi w krótkim czasie tak poważny grzech rządu w polityce środowiskowej. W raporcie sprzed ledwie miesiąca pokazywaliśmy potencjalnie fatalne skutki ograniczenia związanego z kryzysem energetycznym wsparcia do gospodarstw ogrzewających się węglem.

W skali Europy i świata negatywne gospodarcze skutki susz i upałów skupiają się na energetyce i rolnictwie. W Europie utrudnienia dotyczą m.in. transportu węgla Renem do elektrowni niemieckich oraz chłodzenie elektrowni atomowych we Francji. To przekłada się na konieczność spalania większych ilości deficytowego gazu ziemnego, grożąc pogłębianiem się kryzysu energetycznego. W Azji spada wydajność hydroenergetyki, najważniejszego w regionie źródła czystej energii, co stawia pod znakiem zapytania opłacalność prowadzonych w tej dziedzinie wielkich projektów (ramka 3).

Dobre wiadomości z Australii, USA i Hiszpanii

Listę najważniejszych złych wiadomości dopełniają kolejne kłopoty funduszy opartych na strategiach ESG (ramka 2). Na szczęście z punktu widzenia walki ze zmianami klimatycznymi jest też trochę dobrych wiadomości. Według australijskich naukowców opracowana przez nich technologia umożliwia przestawienie obecnie elektrowni węglowych na produkcję czystej energii z wodoru (ramka 4).

W USA przyjęto największy w historii pakiet inwestycji w transformację energetyczną. Okazuje się jednak, że nawet po jego uwzględnieniu globalnym liderem pod względem ich wartości pozostaną Chiny (ramka 6). Warte uwagi jest poświęcenie, jakie w obliczu kryzysu energetycznego wykazuje Hiszpania. Choć jej gospodarka nie jest najbardziej narażona w razie zamknięcia w sezonie grzewczym przez Rosję kurka z gazem, to w kraju wprowadzane są daleko idące oszczędności w zużyciu energii (ramka 5).

Europa prawdopodobnie przeżywa najgorszą suszę od co najmniej 500 lat

Fot. afp

To najgorsza susza w Europie od co najmniej 500 lat – wynika ze wstępnej analizy unijnych naukowców. Według Europejskiego Obserwatorium ds. Susz (EDO) objętych suszą lub ostrzeżeniem przed nią jest obecnie około 64 proc. powierzchni UE, a do tego dochodzi problem rekordowych temperatur.

Podobne problemy są obserwowane na całej półkuli północnej – według Commodity Weather Group lato w USA może być najgorętsze od co najmniej 70 lat. Jak oceniają specjaliści EDO, związane z długofalowymi zmianami klimatycznymi ciepłe i suche warunki, które w niektórych regionach mogą utrzymać się do listopada, podsycają pożary i zmniejszają plony.

Prowadzą też do wysychanie rzek, co w Polsce przyczyniło się do katastrofy ekologicznej na Odrze. Prognozy plonów zbóż są o 16 proc. niższe od średniej z pięciu lat, a niskie stany i wysoka temperatura wody w rzekach pogłębiają kryzys energetyczny. Utrudnione są dostawy surowców energetycznych Renem, a także chłodzenie francuskich elektrowni atomowych.

Strategie ESG zmagają się ze złą prasą. Zarządzający rozważają zmianę szyldu

Część towarzystw prowadzących fundusze oparte na strategiach odpowiedzialnego inwestowania rozważa rezygnację z nazwy ESG – donosi agencja Bloomberg. Wszystko przez złą ostatnio dla nich prasę i nasilającą się krytykę ze strony polityków. Ostatnie kontrowersje wokół strategii ESG dotyczyły m.in. tego, że hamując inwestycje w relatywnie czysty gaz ziemny przyczyniły się do pogłębienia kryzysu energetycznego i w efekcie zwiększenia skali spalania węgla. Niektórzy krytycy przedstawiają posługiwanie się ESG jako zabieg wyłącznie marketingowy, a jak pisaliśmy w raporcie sprzed miesiąca, cele klimatyczne towarzystw inwestycyjnych są bardzo niespójne.

W USA ESG na cel wzięli republikanie, według których ograniczają one wolność. Ich potencjalny kandydat na prezydenta, Ron DeSantis, chce zakazać ich stosowania stanowym funduszom emerytalnym. Mimo to udział strategii ESG w aktywach towarzystw inwestycyjnych wciąż rośnie – według Bloomberga Intelligence w tym roku ich wartość przekroczy 40 bln dol.

Zmiany klimatu zagrażają przyszłości hydroenergetyki

Największe od lat 60. susze w Chinach ograniczyły produkcję elektryczności w tamtejszych elektrowniach wodnych o połowę. Na najdłuższej rzece Azji Jangcy znajduje się pięć z dziesięciu największych takich elektrowni na świecie, a hydroenergetyka odpowiada za 16 proc. chińskiej produkcji energii.

To może być zapowiedzią kłopotów dla kolejnych gospodarek. Prawie połowa ludzkości mieszka w krajach, dla których kluczowe są rzeki mające swoje źródła w Himalajach, a prognozy, jak zmiany klimatyczne będą wpływały na tamtejsze lodowce, są niepewne. To stawia pod znakiem zapytania opłacalność prowadzonych w regionie wielkich inwestycji w hydroenergetykę. W samych Indiach trwają projekty mające powiększyć jej moce o 29 GW, a w Pakistanie, Nepalu, Bhutanie, Wietnamie i Laosie – na kolejne 22 GW. Niepewność związana z hydroenergetyką może uderzyć zwłaszcza w Pakistan, gdzie jej udział w strukturze energetycznej ma wzrosnąć do 2030 r. z 31 do 50 proc.

Wodór może dać nowe życie elektrowniom węglowym

SHUTTERSTOCK

Australijska firma badawcza Star Scientific opatentowała technologię pozwalającą na uzyskiwanie z wodoru i tlenu pary wodnej o temperaturze sięgającej około 700°C. Powstająca w zachodzącej z pomocą katalizatora reakcji para wodna może zostać użyta do napędzania turbiny.

Jeśli technologia się przyjmie, będzie możliwa do zastosowania w elektrowniach węglowych, które musiałyby zostać zamknięte ze względu na odchodzenie od paliw kopalnych. Inną możliwością jest wytwarzanie ciepła.

W przemyśle spożywczym pozwalałaby na podgrzewanie składników bez generowania emisji CO2 – pilotażowo zaczął ją stosować australijski oddział giganta spożywczego Mars Incorporated. Jak w rozmowie z agencją Bloomberg zauważa Andrew Horvath, prezes Star Scientific, technologia jest o tyle przełomowa, że dotychczasowe sposoby uzyskiwania energii z wodoru polegały na jego spalaniu lub poddawaniu reakcji w ogniwach paliwowych.

Hiszpania ogranicza korzystanie z klimatyzacji

Mimo rekordowych upałów rząd w Madrycie zdecydował o ograniczeniach w korzystaniu z klimatyzacji przez firmy. W teatrach, kinach, muzeach, restauracjach i centrach handlowych klimatyzacja nie będzie mogła być nastawiona na niższą temperaturę niż 27 stopni. Ograniczenia, które już wcześniej obowiązywały w obiektach publicznych, są częścią planu mającego łagodzić kryzys energetyczny i pomóc krajom UE uniezależnić się od gazu z Rosji. Zwolnione z obostrzeń będą m.in. szpitale, uniwersytety, szkoły i siłownie.

Zimą w podlegające ograniczeniom obiekty nie będą mogły być ogrzewane bardziej niż do 19 stopni, a nocą nie będą oświetlane witryny sklepów i zabytki. Skuteczność nowych rozwiązań może jednak okazać się ograniczona, bo upały napędzają zainteresowanie klientów indywidualnych klimatyzatorami. Hiszpania, która nie jest mocno uzależniona od rosyjskiego gazu, uzyskała od UE zgodę na ograniczenie jego zużycia o 7 proc., zamiast o 15 proc. jak inne kraje.

Największy w historii USA pakiet klimatyczny wchodzi w życie

Podpisana 16 sierpnia przez Joe Bidena ustawa o ograniczeniu inflacji (IRA) zakłada przeznaczenie w ciągu najbliższej dekady na inwestycje związane z zapobieganiem zmianom klimatu 374 mld dol. IRA, zawierająca największy w historii USA pakiet finansowania zielonych inwestycji, kładzie główny nacisk na zachęty do przechodzenia na czyste źródła energii.

Pakiet, do którego przyjęcia doszło po dwóch latach starań, zbliża USA do realizacji postawionego przez Bidena celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. o 50 proc. w porównaniu z 2005 r. Do największych redukcji emisji ma dojść w energetyce (24 proc.) i transporcie (19 proc.) oraz w pozostałych gałęziach przemysłu (9 proc.).

Wychwytywanie CO2 ma się zwiększyć 13-krotnie, a inwestycje przełożą się na konkretne korzyści zdrowotne. Tymczasem według think tanku Bloomberg NEF na świecie najwięcej w transformację energetyczną wciąż inwestują Chiny, a IRA – podobnie jak unijny Nowy Zielony Ład – tego nie zmieni.