Jedno z ognisk kryzysu jest bliskie ugaszenia

Bilanse rachunków obrotów bieżących krajów regionu poprawiają się. Państwa te mogą więc uniknąć problemów z zewnętrznym finansowaniem

Litwa zakończyła poprzedni kwartał z nadwyżką na rachunku obrotów bieżących – po raz pierwszy od 15 lat. Wyniosła ona 0,4 proc. PKB, podczas gdy w IV kwartale deficyt sięgnął 3,8 proc., a w całym zeszłym roku 11,6 proc. Pierwszą od połowy lat 90. nadwyżkę na rachunku obrotów bieżących odnotowała też Łotwa. Sięgnęła ona 1,1 proc. PKB w I kwartale, podczas gdy w takim samym okresie 2008 r. deficyt wyniósł aż 16,8 proc. To właśnie kraje bałtyckie miały w ubiegłych latach jeden z najwyższych w Unii Europejskiej deficytów tego rodzaju, co silnie wpłynęło na skalę załamania ich gospodarek.

W większości pozostałych krajów regionu deficyt ten obniżył się w I kwartale 2009 r. Według Erste Group, trend ten poważnie przyczyni się do tego, że co najmniej osiem państw Europy Środkowo-Wschodniej (Polska, Chorwacja, Czechy, Rumunia, Serbia, Słowacja, Węgry i Ukraina) nie będzie prawdopodobnie miało w tym roku problemów z zewnętrznym finansowaniem.

[srodtytul]Wyschnięte przepływy[/srodtytul]

– W poprzednich latach deficyt na rachunku obrotów bieżących wielu krajów regionu szybko rósł. W państwach bałtyckich stał się on niemożliwy do utrzymania w dłuższym czasie. Obecnie mamy do czynienia z korektą. Wraz ze zmniejszeniem się wymiany handlowej oraz przepływów finansowych i popytu wewnętrznego, spada również deficyt – wyjaśnia Anika Lindblad, ekonomistka z banku Nordea.

– Od początku roku zmniejszał się on w niemal wszystkich krajach regionu, pomimo trudnej sytuacji na rynkach eksportowych. Tendencja ta ulegnie nasileniu. W Rumunii na przykład, deficyt na rachunku obrotów bieżących zmniejszy się prawdopodobnie do 6–7 proc. PKB, z 13 proc. odnotowanych w dwóch poprzednich latach. Deprecjacja rumuńskiej waluty sprawiła zaś, że w tym kraju korekta będzie mniej bolesna niż w państwach ze sztywnym kursem wymiany (np. w Bułgarii i w krajach bałtyckich) – wskazuje Juraj Kotian, analityk Erste Group.

[srodtytul]Delewarowanie trwa[/srodtytul]

Pozytywnym skutkiem tego procesu będzie zmniejszenie zapotrzebowania w regionie na zewnętrzne finansowanie. Według Kotiana, jeżeli uwzględnimy pomoc zagwarantowaną przez międzynarodowe instytucje, z zagranicznym finansowaniem nie powinna mieć problemów nawet Ukraina, wymieniana w ostatnim półroczu (obok Łotwy czy Węgier) wśród krajów narażonych na bankructwo. – Dobrze, że dochodzi już do zmniejszania się deficytu. To pierwszy krok na drodze do wyjścia z kryzysu. W przyszłym roku większość państw regionu będzie miała nadwyżki na rachunkach obrotów bieżących. Nie ma jednak powodów do przedwczesnego optymizmu. Proces ten jest bowiem jednym z symptomów kryzysu – twierdzi Lars Christensen, główny analityk Danske Bank.

[srodtytul]Zły wpływ na PKB[/srodtytul]

Ekonomiści zgodnie twierdzą, że zmniejszenie się tego deficytu nie wpłynie na przyspieszenie wyjścia krajów regionu z recesji. Co więcej, czynniki, które doprowadziły do poprawy bilansów na rachunkach obrotów bieżących, będą spowalniać ożywienie gospodarcze. – Sytuacja jest obecnie podobna, jak podczas azjatyckiego kryzysu z lat 90. Tam również bilanse na rachunkach obrotów bieżących poprawiły się, ale nie doprowadziło to od razu do pojawienia się wzrostu gospodarczego ani aprecjacji narodowych walut.

Przed obecnym kryzysem przewidywaliśmy, że nastąpi korekta bilansów w Europie Środkowo-Wschodniej. Dokona się ona albo w wyniku spadku popytu wewnętrznego, albo osłabienia walut. I właśnie to zaczęło się dziać jesienią zeszłego roku. Spadek popytu wewnętrznego nie sprzyja wzrostowi PKB, a poprawa stanu finansów publicznych jest często związana z trudnymi oszczędnościami – twierdzi Christensen.

[ramka][b]Malejące deficyty w regionie[/b]

24,4 proc. PKBwyniósł w zeszłym roku deficyt na rachunku obrotów bieżących Bułgarii. Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego obniży się on w tym roku do 12,3 proc. PKB.22,6 proc. PKB sięgnął deficyt na rachunku obrotów bieżących w 2007 r. na Łotwie. W ubiegłym roku zmniejszył się do 9,2 proc. PKB. MFW przewiduje, że spadnie on w 2009 r. do 6,5 proc. PKB. Przyczyni się do tego przyjęty przez łotewski rząd program bolesnych cięć budżetowych.18,1 proc. PKB wynosił deficyt na rachunku obrotów bieżących Estonii w 2007 r. W 2008 r. obniżył się on już do 9,4 proc. PKB, a w 2008 r. może się zmniejszyć, według wyliczeń MFW, do 6,5 proc. PKB.17,3 proc. PKB wyniósł deficyt na rachunku obrotów bieżących Serbii w 2008 r. W tym roku ma się zmniejszyć do 12,2 proc. PKB (według MFW) lub 11,1 proc. (według Erste Group).7,8 proc. PKB sięgnął w 2008 r. węgierski deficyt na rachunku obrotów bieżących. Erste przewiduje, że zmniejszy się on w 2009 r. do 4,1 proc. PKB, a MFW, że spadnie do 3,1 proc.[/ramka]