Zlecenia w nowym systemie giełdowym

UTP zacznie działać na warszawskiej giełdzie już 15 kwietnia, niosąc ze sobą nie tylko nowoczesne rozwiązania technologiczne. Postanowiliśmy przyjrzeć się zleceniom w nowym systemie

Szczegółowe zasady obrotu giełdowego przeznaczone dla UTP modyfikują arsenał inwestora. Wycofane zostaną składane do tej pory zlecenia PCRO, których rolę przejmą dyspozycje PCR. Inwestorzy otrzymają także możliwość korzystania z nowego rodzaju zleceń – PEG. Jako zlecenie traktowana będzie też dyspozycja STOP – zastępująca znany z Warsetu warunek limitu aktywacji. Zmiany pojawiają się również w oznaczeniach ważności dyspozycji, warunkach ich realizacji oraz w samych zleceniach. Wprowadzone modyfikacje nie mają jednak charakteru zasadniczego. Potwierdza to Błażej Karwowski, rzecznik prasowy GPW.

– Mówimy głównie o fundamentalnych zmianach na gruncie technologii, nie o rewolucji funkcjonalnej. W obszarze zleceń nowy system wprowadza kilka nowości, ale inwestorzy nie będą mieli problemu z adaptacją. Głównym efektem wprowadzenia UTP ma być poprawa jakości rynku i inwestowania – stanie się ono łatwiejsze i wygodniejsze – mówi „Parkietowi" rzecznik giełdy. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zlecenia w nowym systemie.

LIMIT

Modyfikacjom nie zostały poddane, najbardziej popularne wśród inwestorów, zlecenia z limitem – realizowane po wskazanej przez gracza giełdowego cenie lub też po cenie niższej lub wyższej (odpowiednio w przypadku zleceń kupna i sprzedaży). W UTP będzie można z nich nadal korzystać we wszystkich fazach sesji, w obu systemach notowań.

PCR (Po Cenie Rynkowej)

Od 15 kwietnia zastosowanie dyspozycji PCR obejmie fazy przed otwarciem, zamknięciem oraz fazę notowań ciągłych (w systemie kursu jednolitego wyłącznie pierwszą z nich). Modyfikacji ulegną także zasady ich wykonania. W dalszym ciągu, w fazie notowań ciągłych, będą one realizowane po najlepszej cenie rynkowej oczekującego na wykonanie przeciwstawnego zlecenia. Niezrealizowana część zostanie zaś przekształcona w dyspozycję z limitem ceny, równym kursowi ostatniej transakcji. Co więcej, w chwili przyjęcia zlecenia PCR, w arkuszu zleceń będzie musiało oczekiwać na realizację co najmniej jedno zlecenie przeciwstawne (nie musi nim być, jak do tej pory, zlecenie z limitem ceny) – w przeciwnym wypadku dyspozycja PCR zostanie odrzucona. Co w sytuacji, kiedy po drugiej stronie arkusza znajdzie się wyłącznie zlecenie PKC?

Przykład

Arkusz zleceń.

Faza notowań ciągłych.

Ostatnia transakcja:

10 akcji po cenie 12 zł

- Zlecenia kupna:

100 akcji PKC

- Zlecenia sprzedaży:

5 akcji PCR

Wówczas dyspozycja PCR zostanie zrealizowana po kursie ostatniej transakcji zawartej w tym dniu. W przypadku jej braku zaś – po kursie odniesienia dla dynamicznych ograniczeń wahań kursów. W nowym systemie zlecenia PCR będą wykorzystywane również w fazach otwarcia i zamknięcia. W tych przypadkach niezrealizowana dyspozycja ulegnie ewentualnej konwersji do zlecenia limit po cenie równej kursowi?otwarcia lub zamknięcia. W przypadku zaś równoważenia kursu nastąpi ona dopiero po zakończeniu tego procesu. Warto przy tym podkreślić, że w UTP zlecenia PCR mają taki sam priorytet realizacji, jak zlecenia PKC (w preopeningu, preclosingu i zawieszeniach), i tak samo jak one cechują się najwyższym priorytetem realizacji ze względu na cenę. Gdy w arkuszu znajdują się niezrealizowane zlecenia PKC i PCR, o kolejności ich wykonywania będzie decydować czas ich przyjęcia do arkusza.

PKC (Po Każdej Cenie)

Nowy system przewiduje składanie zleceń po każdej cenie (PKC). Zasady ich realizacji ulegną jednak zmianie w porównaniu z dotychczasowym porządkiem. W systemie Warset zlecenia PKC często doprowadzają do równoważenia rynku. Wystarczy, że zostaną złożone, gdy po drugiej stronie arkusza nie ma dyspozycji z limitem ceny, zapewniającym ich pełną realizację. W UTP taka sytuacja zaowocuje wykonaniem fragmentu zlecenia. Pozostała część zostanie w arkuszu jako PKC. Co więcej, zlecenie to będzie można złożyć nawet wówczas, gdy po przeciwnej stronie arkusza nie będzie żadnych pozycji (nie dojdzie do równoważenia rynku).

Przykład

Notowania ciągłe.

Ostatnia transakcja: 100 akcji po cenie 20,03 zł

- Zlecenia sprzedaży:

200 akcji PKC

1000 akcji, limit, cena 20,01 zł

- Zlecenia kupna:

(brak zleceń)

W takiej sytuacji może powstać pytanie, po jakiej cenie zostanie wykonane zlecenie kupna, które trafi do arkusza. Załóżmy, że będzie to zlecenie opiewające na 10 papierów z limitem 20,1 zł. Według zasad przyjętych przez giełdę, dyspozycja zostanie zrealizowana po najlepszej cenie dla składającego zlecenie przeciwstawne do PKC. W grę wchodzą trzy opcje. Będzie to cena równa kursowi ostatniej transakcji (a jeżeli w danym dniu żadna transakcja nie została zawarta – kursowi odniesienia dla dynamicznych ograniczeń wahań kursów), cena równa najlepszemu limitowi w zleceniu limit obecnym po tej samej stronie arkusza, co oczekujące zlecenie PKC, albo też cena równa limitowi zlecenia przeciwstawnego. W powyższym przykładzie transakcja zostanie zawarta po cenie 20,01 zł.

Może także dojść do sytuacji, w której po obu stronach arkusza znajdą się zlecenia PKC. Wówczas ceną realizacji będzie kurs ostatniej transakcji zawartej w tym dniu, a w przypadku jej braku – kurs odniesienia dla dynamicznych ograniczeń wahań kursów. W nowym systemie zlecenia PKC będą mieć identyczny priorytet realizacji jak zlecenia PCR, i tak samo jak one – najwyższy priorytet realizacji ze względu na cenę. Oznacza to, że w razie pozostawania w arkuszu niewykonanych zleceń PKC i PCR, o kolejności ich realizacji zadecyduje priorytet czasu ich przyjęcia do arkusza.

PEG

Największą zmianą, którą przyniesie system UTP, jest oddanie do rąk inwestorów całkowicie nowego typu zleceń – ze zmiennym limitem realizacji (PEG). Dyspozycje te najbardziej ucieszą zwolenników mniej agresywnych rozwiązań niż PCR i PKC. Zlecenie PEG przyjmuje cenę (zwaną limitem podstawowym) najlepszego zlecenia z limitem, znajdującego się po tej samej stronie w arkuszu. W sytuacji, gdy po tej samej stronie arkusza nie ma w ogóle zleceń z limitem – PEG nie jest przyjmowane, przyjęte zaś traci ważność). Limit jest cały czas aktualizowany, co oznacza, że zmienia się wraz ze składanymi na giełdę dyspozycjami inwestorów.

Przykład

Spójrzmy na arkusz (sytuacja wyjściowa):

- Zlecenia sprzedaży:

200 akcji, limit, cena 19,99 zł

1000 akcji, limit, cena 20,01 zł

- Zlecenia kupna:

1000 akcji, limit, cena 19,95 zł

5000 akcji, limit, cena 19,93 zł

Złożenie zlecenia PEG opiewającego na zakup 1000 akcji będzie skutkować następującymi zmianami w arkuszu zleceń:

- Zlecenia sprzedaży:

200 akcji, limit, cena 19,99 zł

1000 akcji, limit, 20,01 zł

- Zlecenia kupna:

1000 akcji, limit, cena 19,95 zł

1000 akcji, zlecenie PEG, 19,95 zł

5000 akcji, limit, cena 19,93 zł

Jeśli do arkusza zostanie złożone zlecenie kupna 2000 akcji z limitem 19,99 zł, arkusz będzie prezentował się następująco:

- Zlecenia sprzedaży:

200 akcji, limit, po cenie 19,99 zł

1000 akcji, limit, po cenie 20,01 zł

- Zlecenia kupna:

2000 akcji, limit, 19,99 zł

1000 akcji, zlecenie PEG, 19,99 zł

1000 akcji, limit, 19,95 zł

5000 akcji, limit, 19,93 zł

Warto przy tym zauważyć, że zlecenie PEG traci swój priorytet czasu przyjęcia za każdym razem, gdy jego podstawowy limit zostanie zaktualizowany.

Inwestor uzyska także możliwość wpływu na aktualizację limitu podstawowego poprzez określenie maksymalnego (dla zleceń kupna) oraz minimalnego (dla zleceń sprzedaży) pułapu ceny. Po jego przekroczeniu wartość zlecenia PEG przestanie podlegać aktualizacji. Ze względu na specyfikę zleceń ze zmiennym limitem realizacji, mogą być one przyjmowane wyłącznie w fazie notowań ciągłych. Zasady wprowadzone przez GPW nie pozwalają na jego modyfikację do innych rodzajów zlecenia. Są one także ważne jedynie na dzień. Podlegają anulowaniu na początku fazy przed zamknięciem.

STOP

Regulacja zleceń STOP, występujących w formie limit i loss (bez określenia ceny), w wielu miejscach przypomina zasady starego systemu, dotyczące składania zleceń z limitem aktywacji. Pierwsze, w razie ich aktywacji, będą dodawane do arkusza jako zlecenia PKC, drugie zaś – jako zlecenia z limitem. Istotną zmianą w porównaniu z systemem z 2000 r. jest brak ich udziału w określaniu teoretycznego kursu otwarcia (TKO) oraz teoretycznego wolumenu otwarcia (TWO).

Oznaczenia ważności zleceń

UTP rozszerza także terminy w zakresie ważności zleceń maklerskich. Zostaną przyjęte następujące oznaczenia: ważne na dzień bieżący (D), ważne do oznaczonego dnia (WDD), ważne na czas nieoznaczony (WDA), ważne do określonego czasu (WDC), ważne na fixing (WNF) oraz ważne na zamknięcie (WNZ).

Rozwinięcia wymagają w zasadzie tylko trzy ostatnie terminy. Zlecenie zaopatrzone w WDC pozwala inwestorowi na określenie momentu upływu ważności złożonej dyspozycji z dokładnością do sekundy. Traci ważność najpóźniej pod koniec sesji giełdowej w dniu jego złożenia. Zlecenie z oznaczeniem WNF jest ważne do zakończenia najbliższej fazy otwarcia, zamknięcia albo okresu równoważenia w dniu złożenia zlecenia na giełdę. Dyspozycja zaopatrzona w ten warunek może być złożona w każdej fazie sesji, jednakże do arkusza trafi dopiero w chwili rozpoczęcia powyższych faz – z zachowaniem priorytetu czasu przyjęcia zlecenia na giełdę. Zlecenie WNZ ważne jest natomiast do zakończenia fazy zamknięcia, w dniu, w którym zostało złożone na giełdę. Niezrealizowana część dyspozycji podlega usunięciu po zakończeniu fixingu na zamknięcie.

Przydatne w codziennym inwestowaniu powinny się okazać także dodatkowe oznaczenia ważności zleceń – WIA i WLA, odpowiednio „wykonaj i anuluj" oraz „wykonaj lub anuluj". Mogą być dodawane do zleceń w fazie notowań ciągłych oraz w fazie dogrywki. WIA oznacza, że zlecenie jest ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub większej ich ilości

– gdy zlecenie realizowane jest jednocześnie w wielu transakcjach). Niezrealizowana część traci zaś ważność. W przypadku?zlecenia zaopatrzonego w warunek WLA musi zostać wykonana  całość dyspozycji. W przeciwnym razie transakcja?nie dochodzi?do skutku. Oba zlecenia tracą także ważność w wypadku, gdy w arkuszu?zleceń brak jest zleceń przeciwstawnych z limitem ceny umożliwiającym zawarcie transakcji po kursie zgodnym?z ograniczeniami wahań kursów.

Dodatkowe warunki

Po wprowadzeniu UTP korekcie, w porównaniu z dotychczasowymi zasadami, zostanie poddany warunek wielkości ujawnianej (WUJ), określający część wolumenu zlecenia prezentowaną w arkuszu. Od 15?kwietnia minimalna liczba ujawnianych w arkuszu jednostek transakcyjnych zmniejszy się ze 100 do 10. Zmianom ulegną również zasady publikacji zleceń z warunkiem WUJ w fazach przed otwarciem i przed zamknięciem. Przy obliczaniu TKO (teoretycznego kursu otwarcia) i TWO (teoretycznego wolumenu otwarcia) brany będzie pod uwagę całkowity wolumen zleceń z ww. warunkiem. Niemniej jednak, przy publikacji TWO nie będzie uwzględniania nieujawniona część zlecenia.

Nowy system nie zmieni natomiast warunku minimalnej wielkości wykonania (MWW). Wzbogacone o nie zlecenie będzie nadal realizowane w całości lub co najmniej w części wskazanej w omawianym warunku. Straci zaś ważność, gdy układ zleceń w arkuszu nie pozwoli na natychmiastową realizację zlecenia, co najmniej w wielkości zgodnej z omawianym warunkiem.

Więcej na stronie: drogadoutp.parkiet.com