Nic bez zgody KNF

Na dzień wejścia w życie ustawy nowelizującej należy dokonać podziału kompetencji w zarządzie, tak aby wskazać, kto odpowiada za ryzyko i decyzje inwestycyjne.

Według nowych przepisów konieczne będzie uzyskanie zgody Komisji Nadzoru Finansowego na powołanie członka zarządu nadzorującego zarządzanie ryzykiem oraz członka zarządu nadzorującego podejmowanie decyzji inwestycyjnych dotyczących portfeli inwestycyjnych funduszy zarządzanych przez towarzystwo lub portfeli instrumentów finansowych zarządzanych przez towarzystwo (przy rozszerzeniu zakresu zezwolenia o tę usługę maklerską).

Zarząd towarzystwa zobowiązany jest do ustalenia wewnętrznego podziału kompetencji w zarządzie towarzystwa, a podział ten następnie podlega zatwierdzeniu przez radę nadzorczą.

Z wprowadzanych przepisów wynika więc, że rada nadzorcza, a w praktyce najczęściej jej członek wskazany uchwałą rady, powinna złożyć wniosek do KNF o wyrażenie zgody na powołanie osoby na daną funkcję w zarządzie, przedkładając wszystkie wymagane dokumenty, w tym informacje i oświadczenia. Co do zasady więc powołanie powinno nastąpić po uzyskaniu zgody lub być dokonane pod warunkiem uzyskania wymaganej zgody organu nadzoru.

16 października Sejm uchwalił ustawę zmieniającą między innymi ustawę o funduszach inwestycyjnych. Chodzi o zmiany ustawy o ofercie publicznej, która zmienia wiele innych aktów prawnych. Oprócz zmian wynikających z dostosowania polskiego prawa do rozporządzenia prospektowego, zmian dotyczących agenta emisji i jego funkcji w emisjach dłużnych papierów wartościowych (obligacji, certyfikatów inwestycyjnych). Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw i wejdzie w życie 30 listopada.

Nie są to nowe wymagania w polskim prawie. Wymóg uzyskiwania zgód na powołanie członków zarządu istniał już w stosunku do członków organów banków (od 1997 r., choć w trochę innym kształcie) czy zakładów ubezpieczeń. A od ubiegłego roku także w stosunku do domów maklerskich. Faktem jest, że w tych innych przepisach wymóg uzyskiwania zgody dotyczył prezesa zarządu oraz członka zarządu odpowiedzialnego za ryzyko, a w przypadku TFI, z uwagi na ich specyfikę, chodzi o szczególne funkcje w tym podmiocie, jakimi jest, oprócz zarządzania ryzykiem, podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Przepisy wprost przewidują zakaz łączenia tych dwóch funkcji z oczywistych powodów, jako że między zadaniami tych funkcji istnieje konflikt interesów, a rozdzielenie ich aż do poziomu zarządu przyczyni się do efektywnego i adekwatnego zarządzania konfliktami. Z kolei nie można łączyć funkcji prezesa zarządu z nadzorowaniem ryzyka. Nie ma takiego zakazu w stosunku do łączenia funkcji prezesa zarządu i nadzorowania decyzji inwestycyjnych, co oznacza, że prezes zarządu może być jednocześnie osobą odpowiedzialną lub nadzorującą podejmowanie decyzji inwestycyjnych.

Co podlega ocenie? Na podstawie złożonego wniosku zawierającego wymagane dokumenty i oświadczenia badaniu podlega nie tylko wiedza, umiejętności i doświadczenie kandydatów do tych funkcji w zarządzie, ale również ich reputacja. Zgodnie z przepisami weryfikacji przez KNF podlega wykształcenie, przebieg pracy zawodowej i ukończone szkolenia zawodowe. Sprawdzane są także funkcje pełnione w organach innych podmiotów, w tym przypadku najczęściej pod kątem adekwatnego i odpowiedniego doświadczenia w sprawowaniu podobnych funkcji.

Należy również wskazać, że badana jest nie tylko karalność kandydatów, ale także czy są prowadzone przeciwko nim postępowania karne i o przestępstwa skarbowe. KNF ma także za zadanie sprawdzić, czy były na kandydatów nałożone sankcje administracyjne w związku z zakresem odpowiedzialności tych osób. Ocenie Komisji podlegają też postępowania administracyjne lub dyscyplinarne, w których te osoby występowały lub występują w charakterze strony. Nie chodzi przy tym o wszelkie postępowania administracyjne lub dyscyplinarne, np. nie chodzi o postępowania o nadanie uprawnień np. doradcy inwestycyjnego, lecz wyłącznie o postępowania zagrożone sankcjami.

Ostatnią przesłanką wymienioną w tym nowo wprowadzanym przepisie, która podlega analizie przez KNF, jest istnienie innych okoliczności mogących mieć wpływ na ocenę spełniania przez te osoby wymogów określonych w przepisach. Jest to mocno ocenna i uznaniowa przesłanka, praktyka pokaże, jakie okoliczności będą brane pod uwagę przez KNF w toku oceny i jakie informacje lub dokumenty, lub oświadczenia będą musiały być przedkładane przez kandydatów.

Ocena dokonywana przez KNF zmierzać ma do ustalenia, czy dany kandydat nadaje się zdaniem Komisji do pełnienia tak istotnej funkcji, jaką jest zarządzanie funduszami inwestycyjnymi i reprezentowanie ich w ramach wykonywania funkcji w zarządzie towarzystwa. Jeśli Komisja dojdzie do wniosku na podstawie przedstawionych dokumentów, że dana osoba dobrze rokuje, nadaje się na funkcję, na którą zostanie powołana, posiada stosowną wiedzę oraz daje swego rodzaju rękojmię prawidłowego wykonywania obowiązków, wyraża zgodę na powołanie takiej osoby. Chodzi o to, czy dana osoba, wraz z pozostałymi członkami zarządu, zapewni skuteczne, prawidłowe i ostrożne zarządzanie towarzystwem, przy uwzględnieniu w szczególności zakresu, skali i złożoności prowadzonej działalności. W przeciwnym razie, gdy dany kandydat nie spełnia oczekiwań i wymogów prawnych, w tym przesłanek ocennych i uznaniowych, Komisja może odmówić wyrażenia zgody na powołanie danej osoby na zaplanowane dla niej stanowisko.

Kogo dotyczy wymóg zgody?

Z literalnego brzmienia nowo dodawanego przepisu art. 42b ustawy o funduszach inwestycyjnych wynika, że powołanie osób na wspomniane funkcje w zarządzie towarzystwa musi nastąpić za zgodą KNF.

Ale czy oznacza to także, że wszystkie towarzystwa funduszy inwestycyjnych powinny natychmiast po nowelizacji wystąpić o zgody na aktualnych członków zarządu?

Zgodnie z przepisami przejściowymi towarzystwa funduszy inwestycyjnych posiadający zezwolenie są obowiązani do dostosowania prowadzonej działalności do przepisów zmienianej ustawy o funduszach inwestycyjnych w nowym brzmieniu w terminie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji (art. 39 ustawy nowelizującej). Wymóg dostosowania działalności dotyczy także konieczności występowania o zgodę KNF na powołanie członków zarządu towarzystwa odpowiedzialnych za ryzyko i decyzje inwestycyjne.

Istotne jest to, że nowelizacja zobowiązuje towarzystwa funduszy inwestycyjnych do przekazania Komisji Nadzoru Finansowego informacji o podziale kompetencji w zarządzie towarzystwa według stanu na dzień wejścia w życie tych przepisów. Przekazanie informacji ma nastąpić w krótkim terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie nowych przepisów.

Należy przy tym wskazać, że obowiązku uzyskania zgody na powołanie osób na wspomniane stanowiska nie stosuje się do powołania na kolejną kadencję tych osób, jeżeli spełniają one wymogi określone w przepisach (art. 42b ust. 4 nowelizowanej ustawy o funduszach). Tak więc ponowne powołanie tych samych osób na takie same stanowiska, o ile nadal spełniają warunki ustawowe, nie wymaga uzyskiwania zgody Komisji.

Celem tych przepisów jest to, aby zapewnić ciągłość działania towarzystw funduszy inwestycyjnych posiadających już obsadzone organy, tak aby podmioty te nie musiały występować o zgodę KNF w stosunku do osób, które piastują stosowne stanowiska. Można pokusić się o stwierdzenie, że w pewnym sensie ustawodawca uznał, że osoby już pełniące te funkcje w chwili wejścia w życie nowelizacji nadają się do dalszego ich pełnienia. Jednocześnie uznał, że konieczność uzyskiwania zgody KNF na te same osoby byłaby nadmierna.

Wydaje się więc, że na dzień wejścia w życie ustawy nowelizującej należy dokonać podziału kompetencji w zarządzie, tak aby wskazać, który z członków zarządu odpowiada za ryzyko i decyzje inwestycyjne. Technicznie w tym zakresie powinna zostać podjęta uchwała zarządu, następnie zatwierdzona uchwałą rady nadzorczej. Osoby pełniące te funkcje powinny posiadać niezbędną wiedzę i doświadczenie oraz dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zadań. W ciągu miesiąca od wejścia w życie przepisów należy o tak dokonanym podziale zawiadomić KNF.

Jeśli nie będą dokonywane zmiany osobowe, to kolejne powołania, np. po zakończeniu kadencji, tych samych osób na takie same funkcje w zarządzie nie będą wymagały uzyskiwania zgody KNF. Pierwsza zgoda KNF powinna nastąpić w przypadku zamiaru powołania nowej osoby do pełnienia w zarządzie funkcji odpowiedzialnej za ryzyko bądź za podejmowanie decyzji inwestycyjnych.