Dlaczego COP26 rozstrzygnie klimatyczne losy świata

Jeżeli kraje nie będą ze sobą współpracować, a na COP26 zatriumfuje polityka, perspektywy dla planety znacznie się pogorszą

COP26 jest najważniejszym szczytem klimatycznym od czasu porozumienia paryskiego z 2015 r. Ostatnie dwie rundy rozmów pozostawiły wiele otwartych wątków, a roczne opóźnienie spowodowane pandemią sprawiło, że nierozwiązane kwestie stały się jeszcze pilniejsze. W tym dziesięcioleciu zamierzamy przyspieszyć realizację celu, jakim jest ograniczenie wzrostu temperatury – jednak z każdym rokiem osiągnięcie go staje się coraz trudniejsze i kosztowniejsze.

Poza ograniczeniem emisji związków węgla istnieje wiele innych kwestii, którymi trzeba się zająć. Chodzi między innymi o uczciwe uwzględnienie w dyskusji i decyzjach takich zagadnień, jak płeć kulturowo-społeczna, interesy społeczności autochtonicznych i prawa człowieka, jak również ochrona ekosystemów i siedlisk przyrodniczych. Delegaci na COP26 będą również musieli określić początek i horyzont czasowy deklaracji klimatycznych składanych przez poszczególne kraje.

Udana konferencja COP26 przyspieszyłaby wdrażanie globalnej polityki klimatycznej. Inwestorzy i przedsiębiorstwa chcą znać długofalowe plany i przyszłe zasady, aby wiedzieć, jak się do nich dostosować i przygotować do ich wdrożenia. Taka jasność informacji utoruje drogę inwestycjom w technologie i innowacje niezbędne do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zbudowania odporności w infrastrukturze i łańcuchach dostaw.

Umowa w sprawie art. 6 porozumienia paryskiego będzie miała kluczowe znaczenie. Kontrowersyjna kwestia handlu redukcjami emisji doprowadziła niemal do zerwania dwóch poprzednich debat. Kraje generujące znaczne redukcje, w tym zwłaszcza kraje rozwijające się lub wschodzące, chciałyby je sprzedawać innym krajom – ale jak rozliczać działania prowadzone w tym zakresie i unikać podwójnego zliczania?

COP26 musi także określić ramy czasowe deklaracji klimatycznych. Takie deklaracje są składane w różnej formie i skali, z różnym horyzontem czasowym. Utrudnia to ich agregację i porównanie. Dziesięcioletnia deklaracja daje dużą szansę na zrealizowanie ogłoszonego celu, ale nie ma w niej miejsca na ewentualną weryfikację. W pięcioletnim horyzoncie łatwiej o weryfikację, ale złożenie takiej deklaracji jest trudniejsze politycznie.

Wyzwania są ogromne. Zadanie to stało się pilniejsze po ujawnieniu obszerniejszych dowodów naukowych dotyczących zmian klimatycznych wywołanych przez człowieka oraz dużej liczby rekordowo ekstremalnych zjawisk pogodowych w ostatnim czasie. Tegoroczny raport ONZ wskazuje, jak bardzo przekroczyliśmy już stan alarmowy.

Porażka rozmów stwarza ryzyko poważniejszych i częstszych anomalii pogodowych. Trudno się na nie przygotować, a usuwanie ich skutków jest kosztowne. Krótko mówiąc, jeżeli kraje nie będą ze sobą współpracować, a na COP26 zatriumfuje polityka, perspektywy dla planety znacznie się pogorszą.

Pieniądze naturalnie zawsze grają rolę. W 2009 r. rozwinięte gospodarki zgodziły się przekazywać od 2020 r. 100 mld USD rocznie na rzecz krajów rozwijających, aby pomóc im w walce ze zmianami klimatu – ale jak dotąd poza deklaracjami nic w tym zakresie się jeszcze nie wydarzyło. Czy można więc oczekiwać od krajów rozwijających się, że złożą w przyszłości obietnice dotyczące ograniczenia emisji, skoro kraje rozwinięte nie wywiązują się ze swoich?

Sprawy dodatkowo komplikuje fakt, że na COP26 rozpoczną się dyskusje na temat nowego celu kolektywnego finansowania od 2025 r.