#WykresDnia: 40-letni chiński boom gospodarczy dobiegł końca?

Wydaje się, że model gospodarczy, który wyprowadził kraj z ubóstwa do statusu wielkiego mocarstwa, już nie działa, a wszędzie widać oznaki niepokoju.

https://pbs.twimg.com/media/F3_TKOeWMAACC3C?format=jpg&name=900x900

Przez dziesięciolecia Chiny napędzały swoją gospodarkę, inwestując w fabryki, drapacze chmur i drogi. Model ten zapoczątkował niezwykły okres wzrostu, który wydobył Chiny z biedy i przekształcił je w globalnego giganta, którego zdolności eksportowe rozeszły się po całym świecie. Teraz model jest zepsuty.

To, co działało, gdy Chiny próbowały nadrobić zaległości, ma mniej sensu teraz, gdy kraj tonie w długach i brakuje mu rzeczy do zbudowania. Niektóre części Chin są obciążone niedostatecznie wykorzystywanymi mostami i lotniskami. Miliony mieszkań są niezamieszkane. Stopy zwrotu z inwestycji gwałtownie spadły.

Oznaki kłopotów wykraczają poza ponure dane gospodarcze Chin i obejmują odległe prowincje, w tym Junnan na południowym zachodzie, który niedawno powiedział, że wyda miliony dolarów na budowę nowego obiektu kwarantanny Covid-19, prawie wielkości trzech boisk piłkarskich, mimo że Chiny zakończyły swoją politykę „zero-Covid” kilka miesięcy temu i długo po tym, jak świat wyszedł z pandemii.

Inne miejscowości robią to samo. Przy słabych inwestycjach prywatnych i słabnącym eksporcie urzędnicy twierdzą, że nie mają innego wyboru, jak tylko nadal zaciągać pożyczki i budować, aby stymulować swoje gospodarki.

Ekonomiści uważają obecnie, że Chiny wkraczają w erę znacznie wolniejszego wzrostu, pogarszanego przez niekorzystne dane demograficzne i pogłębiający się podział z USA i ich sojusznikami, co zagraża inwestycjom zagranicznym i handlowi. Może to być raczej przyćmienie długiej ery niż okres ekonomicznej słabości.

– Jesteśmy świadkami zmiany biegów w najbardziej dramatycznej trajektorii w historii gospodarki – powiedział Adam Tooze, profesor historii na Uniwersytecie Columbia, który specjalizuje się w kryzysach gospodarczych.

Jak będzie wyglądać przyszłość? Międzynarodowy Fundusz Walutowy szacuje, że wzrost PKB Chin w nadchodzących latach wyniesie poniżej 4 proc., czyli mniej niż połowę tego, co przez większość ostatnich czterech dekad. Capital Economics, londyńska firma badawcza, szacuje, że chiński trend wzrostowy zwolnił do 3 proc. z 5 proc. w 2019 r. i spadnie do około 2 proc. w 2030 r.

Przy takim tempie rozwoju Chiny nie osiągną celu wyznaczonego przez prezydenta Xi Jinpinga w 2020 r., jakim jest podwojenie wielkości gospodarki do 2035 r. Utrudniłoby to Chinom wyjście z szeregu rynków wschodzących o średnich dochodach i mogłoby oznaczać, że nigdy wyprzedzą Stanów Zjednoczonych jako największa gospodarka świata, co jest ich wieloletnią ambicją.

Wiele wcześniejszych przewidywań dotyczących upadku gospodarczego Chin nie sprawdziło się. Rozwijający się chiński przemysł pojazdów elektrycznych i energii odnawialnej przypomina o jego zdolności do dominacji na rynkach. Napięcia z USA mogą pobudzić Chiny do przyspieszenia innowacji w technologiach, takich jak sztuczna inteligencja i półprzewodniki, otwierając nowe ścieżki wzrostu. A Pekin nadal ma dźwignie, które może stymulować wzrost, jeśli zechce, na przykład zwiększając wydatki fiskalne. Mimo to ekonomiści powszechnie uważają, że Chiny weszły w trudniejszy okres, w którym poprzednie metody pobudzania wzrostu przynoszą coraz mniejsze zyski.

Niektóre oznaki były widoczne przed pandemią. Pekin był w stanie utrzymać tempo wzrostu, pożyczając więcej i polegając na dynamicznie rozwijającym się rynku mieszkaniowym, który w niektórych latach odpowiadał za ponad 25 proc. produktu krajowego brutto Chin.

Początkowy sukces tego kraju w powstrzymywaniu Covid-19 i gwałtowny wzrost wydatków konsumentów w USA na pandemię dodatkowo maskowały problemy gospodarcze Chin. Od tego czasu bańka na rynku nieruchomości pękła, zachodni popyt na chińskie produkty spadł, a pożyczki osiągnęły niezrównoważony poziom.

W ostatnich miesiącach perspektywy znacznie się pogorszyły. Działalność produkcyjna skurczyła się, eksport spadł, a bezrobocie wśród młodzieży osiągnęło rekordowy poziom. Jeden z największych działających deweloperów w kraju, Country Garden Holdings, jest na skraju możliwej niewypłacalności, gdy cała gospodarka pogrąża się w deflacji.

Niektórzy ekonomiści uważają, że bez bardziej agresywnego bodźca ze strony Pekinu i znaczących wysiłków na rzecz ożywienia podejmowania ryzyka przez sektor prywatny, spowolnienie w Chinach może przerodzić się w przedłużającą się stagnację, podobną do tej, jakiej Japonia doświadczyła od lat 90., kiedy pęknięcie bańki na rynku nieruchomości doprowadziło do lat deflacji i ograniczonego wzrostu.