Polski system podatkowy. Adam Mariański, Przepisy zmieniają się zbyt szybko

WYWIAD | Adam Mariański z przewodniczącym Krajowej Rady Doradców Podatkowych rozmawia Katarzyna Kucharczyk

Jak należy oceniać polski system podatkowy, czy jest stabilny?

On nie jest stabilny już od kilkudziesięciu lat, natomiast w ostatnim czasie sytuacja wcale się nie poprawia. Wprowadzanych jest bardzo dużo zmian, ale część z nich jest nieprzemyślana, niedopracowana i skutkuje błędami. To wynika ze zbyt szybkiego tempa. Potrzebny jest dłuższy czas na konsultacje i dopracowanie poszczególnych rozwiązań.

Może pan podać przykłady tego typu błędów?

Chociażby kwestia amortyzacji środków trwałych, otrzymanych w spadku lub podarowanych w formie darowizny. Początkowe rozwiązanie jej nie dopuszczało, co było ewidentnym błędem i uderzało szczególnie w polskie firmy rodzinne, utrudniając procesy sanacyjne. Regulacja zostanie na szczęście poprawiona i amortyzacja dziedziczonego majątku będzie mogła odbywać się na dotychczasowych zasadach.

Czy z punktu widzenia rodzinnych firm i procesów sanacyjnych przepisy podatkowe nie są sprzyjające?

Jest dużo problematycznych kwestii, dotyczących m.in. aportów do spółek kapitałowych, podziału spółki kapitałowej, co przecież jest operacją neutralną, a u nas skutkuje opodatkowaniem, podczas gdy w innych krajach tak nie jest. Osobną kwestią jest też rosnąca liczba odmowy wydawania interpretacji podatkowych.

Podobno jeśli chodzi o liczbę przepisów dotyczących podatków, to w Polsce wcale nie jest tak źle. Na czym więc polega problem?

Liczba nie jest tu głównym problemem; chodzi o jakość i spójność systemu. Dobrym potwierdzeniem tego może być podatek od nieruchomości, obowiązujący w tej formie od 1991 r. Mimo że sam akt prawny jest krótki, zawiera zaledwie osiem artykułów, to właśnie ten podatek wygenerował największą liczbę podatkowych sporów sądowych w Polsce.

Wracając do firm rodzinnych – rządzący od pewnego czasu akcentują, że zależy im na rozwoju tego sektora kosztem chociażby międzynarodowych koncernów. Czy taki trend widać w regulacjach podatkowych?

Raczej nie. Na przykład ustawa o zarządzie sukcesyjnym nie jest skomplikowana, ale niestety źle przygotowana. Nasze uwagi dotyczące poszczególnych kwestii nie zostały uwzględnione.

Z czego to wynika? Trudno chyba zakładać złą wolę ustawodawcy.

Ciężko znaleźć jednoznaczną odpowiedź. Myślę, że problemem jest m.in. to, o czym już rozmawialiśmy, czyli zbyt szybkie tempo wprowadzanych zmian. Ministerstwo za rzadko korzysta z rad i propozycji zgłaszanych przez branżowe organizacje.

Jakie są teraz priorytety samorządu doradców podatkowych?

Po pierwsze ochrona i umocnienie tajemnicy zawodowej. Trzeba pamiętać, że jej uchylenie bądź jakakolwiek w nią ingerencja byłaby istotnym zmniejszeniem roli doradcy podatkowego jako osoby wykonującej zawód zaufania publicznego. Nie zgadzamy się na uchylenie tajemnicy zawodowej, zarówno dla doradców podatkowych, jak i dla innych zawodów zaufania publicznego.

Ponadto chcemy też wzmocnić świadomość w zakresie postrzegania, jak istotną rolę odgrywa doradca podatkowy. De facto jest to osoba, która pomaga przedsiębiorcy w prowadzeniu i rozwoju jego firmy.

Jak na branżę wpłynęła deregulacja zawodu?

Ona dotyczyła tylko jednego z elementów, a mianowicie usług z zakresu księgowości. Trudno o kompleksową ocenę, ale na pewno w początkowym okresie obserwowaliśmy „wysyp" różnych podmiotów, tzw. dzikich biur, które świadczyły tego typu usługi. Uważamy, że nie ma dziś potrzeby dalszej ponownej regulacji zawodu księgowego.

Warto odnotować, że usługi świadczone przez doradcę podatkowego rządzą się zupełnie innymi prawami i mówimy tu o zdecydowanie wyższej odpowiedzialności, co dla przedsiębiorcy nie jest bez znaczenia. W przypadku ewentualnych problemów doradca podatkowy ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, a z biurem można ewentualnie dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej.

W zeszłym roku głośno było o zmianach w regulacjach dotyczących biegłych rewidentów. Według nowej ustawy audytor (w jednostkach zainteresowania publicznego) nie może świadczyć usług doradczych w badanych podmiotach. Pojawiły się głosy, że beneficjentem tych zmian będzie właśnie grupa doradców podatkowych. Rzeczywiście tak jest?

To skomplikowana kwestia i myślę, że rzeczywisty wpływ tych zmian będzie możliwy do oceniania dopiero po kilku latach.

Jak duża jest grupa doradców podatkowych w Polsce?

Liczy ponad 8 tysięcy osób (czynnych, wykonujących swój zawód). Ta liczba utrzymuje się na stosunkowo stabilnym poziomie. Z jednej strony się kurczy, ale z drugiej napływają nowi, zdolni specjaliści z wykształceniem prawniczym czy ekonomicznym. Doradca podatkowy musi mieć szeroką wiedzę, nie tylko z wąskiego zakresu swojej specjalizacji. Na to wszystko nakładają się też nowe trendy, jak cyfryzacja, która nie pozostaje bez wpływu na sposób świadczenia usług w tej branży.

Kiedy myśli się o biznesie i jego problemach najczęściej do głowy przychodzą właśnie kwestie podatkowe, ale również sądownictwo. Z tym w Polsce też jest problem?

Jak najbardziej. Sądy działają bardzo wolno. Na rozpoznanie w sprawie zwykłego nakazu zapłaty trzeba niekiedy czekać aż kilka miesięcy. A potem, jeśli dojdzie do odwołania bądź w grę wchodzą np. kwestie proceduralne, kolejne kilka bądź kilkanaście miesięcy. Nie jest łatwo w takich warunkach prowadzić przedsiębiorstwo. Co ciekawe, wydawać by się mogło, że pewne obszary dotyczące spraw prawno-sądowych można bardzo łatwo usprawnić, a mimo to tak się nie dzieje i trudno odpowiedzieć na pytanie „dlaczego".

Na przykład?

Chociażby księgi wieczyste. W innych krajach wpis może zrobić notariusz, natomiast w Polsce nie, co sprawia, że cała procedura mocno się przeciąga. Kolejny przykład to wpisy do KRS. Jeśli w spółce zmieni się zarząd, to zanim zostanie to wpisane do KRS, przedsiębiorstwo działa w swego rodzaju „zawieszeniu", co niejednokrotnie generuje wiele problemów. A przecież taki wpis mógłby być dokonywany online, w momencie faktycznej zmiany członków władz. Sądy rejestrowe w Polsce to duża bolączka przedsiębiorców.

CV

Prof. dr hab. Adam Mariański to nowy przewodniczący Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Jest partnerem zarządzającym w Mariański Group. Specjalizuje się m.in. w sukcesji podatkowej. Uczestniczy w procedurach legislacyjnych dotyczących prawa podatkowego. Autor ponad 200 publikacji z tej dziedziny. Pasjonat ekstremalnych sportów lądowych i wodnych.